Pagbantay sa Kalibutan

Kulang sing mga Libro ang Bag-o nga Librarya sa Alexandria

Ang bantog nga librarya sa Alexandria, nga “kilala nga nagaunod sang tanan nga ihibalo sang tawo sang panahon ni Cristo, . . . nasunog sang 47 B.⁠C. kag nadula sang ulihi sang ika-7 nga siglo A.D.,” siling sang The Wall Street Journal. Sa bulig sang iban pa nga mga pungsod sa Arabia kag sang United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization, nagtukod ang Egipto sing bag-o nga librarya sa Alexandria kag nagalaum nga magalabaw ini sa nauna. “Ang nahauna nga apat ka panalgan nahamtang sa idalom sang duta. Napalibutan sang nagabanaag nga water-pool, ang librarya may 17 ka elevator, nagatinlo-sa-kaugalingon nga mga bintana kag isa ka safety system nga moderno kaayo amo nga mapatay sini ang sunog nga wala sing bisan isa ka tulo sang tubig nga mabilin sa isa ka tumalagsahon nga sinulatan.” Apang, padayon sang Journal, “ang librarya kulang sang isa ka importante nga butang. Mga libro.” Nagsiling pa ang pamantalaan nga sa tapos makagasto sing minilyon ka dolyar sa malawig nga tinuig sang pagtukod, “ang badyet sang bag-o nga librarya para sa aktuwal nga pagbakal sing mga libro tuman ka gamay amo nga kinahanglan sang pangulo sang librarya, . . . nga si Mohsen Zahran, mangayo sing mga libro nga libre.” Wala sing ginapangita nga pangulo nga librarian bangod “indi namon masarangan ang pagsweldo sa iya,” siling ni Mr. Zahran. Makaigo sa bag-o nga librarya ang walo ka milyon nga tomo.

Ginahanduraw nga Kasakit

“Ang mga tawo nga nakumpol ang batiis kag butkon masami nga nagaeksperiensia sing nagabalikbalik nga kasakit nga daw nagahalin sa ginkuha nga butkon ukon batiis, ukon may ginabatyag sa gin-utod nga butkon ukon batiis kon may magtandog sa ila guya,” report sang magasin nga New Scientist. “Kon ang bahin sang cortex (naguwa nga bahin sang organo) indi na makabaton sing senyales halin sa igbalatyag​—⁠bangod sang pag-utod ukon sang halit sa spinal cord⁠​—⁠​ginalaksam sang malapit nga mga nerbio ang nakumpol nga bahin, nagabulos sa ginahimo sini anay,” paathag sang magasin. Ini nagdugang: “Masami ini nagaresulta sa pagbatyag sang mga tawo sa ginkuha nga butkon ukon batiis, ukon sa pagbatyag sing dalayon nga kasakit.”

Mabaho nga Ginhawa kag Posibilidad nga Makatrabaho

“Indi pagpasobra ang pagsiling nga [ang mabaho nga ginhawa] nagahalit sa madamo nga karera,” siling sang dentista nga si Ana Cristina Kolbe sa magasin sa negosyo nga Exame sa Brazil. “Sa malubha nga mga kaso,” siling pa sang ehekutibo nga nagapangrekrut para sa trabaho nga si Leandro Cerdeira, “nagakadulaan sing mga trabaho ang mga tawo nga wala gani makahibalo kon ano gid ang problema.” Sa isa ka pagtuon nga ginhimo sa duha ka dalagku nga siudad sa Brazil, 40 porsiento sang mga tawo nga ginsurbe ang may halitosis, ukon mabaho nga ginhawa. Lakip sa labing kinaandan nga mga kabangdanan amo ang kahuol kag kulang-sing-fiber nga pagkaon. Agod mahaganhagan ang mga sintoma, ginarekomendar ni Dr. Kolbe nga ang mga may halitosis dapat magbakasyon sing pila ka adlaw kag magkaon sing madamo nga utan. Subong emerhensia kag madali nga solusyon, ang mga empleyado nga may halitosis makapangalimog sing tubig nga may lasaw nga hydrogen peroxide.

Nagadugang nga Pagkawalay Paglaum

Suno sa isa ka report sang World Health Organization (WHO) sa 105 ka pungsod, ang promedyo nga kadamuon sang nagahikog sa sini nga mga pungsod nagdugang sing 60 porsiento sa ulot sang 1950 kag 1995, report sang Pranses nga pamantalaan nga Le Monde. Si Dr. José-Maria Bertolote, ang coordinator sang departamento sang WHO sa kapagros sa hunahuna, nagbulubanta nga isa ka milyon ka tawo ang magahikog sa 2000 kag 10 tubtob 20 ka milyon pa ang nagplano nga maghikog. Apang, mahimo nga mas mataas ang aktuwal nga kadamuon. Suno sa report, mas madamo nga tawo ang nagakapatay kada tuig bangod sa paghikog sangsa tanan nga inaway sa bug-os nga kalibutan. Sa mga nagapangidaron sing 15 tubtob 35 anyos, ang paghikog nangin “isa sang tatlo ka panguna nga kabangdanan sang kamatayon,” siling ni Dr. Bertolote.

Wala Nagagamit sing Dugo nga Pag-opera sa Bagatnan nga Aprika

“Bangod sang mataas gid kaayo nga estadistika sa Aids, ang isa sang panguna nga mga grupo sang pribado nga mga ospital sa Bagatnan nga Aprika nagsaylo sa ‘wala nagagamit sing dugo nga pagbulong kag pag-opera,’” report sang pamantalaan nga The Mercury sa Bagatnan nga Aprika. “Ang amon tulumuron,” siling ni Dr. Efraim Kramer, ang medikal nga direktor sang programa, “amo nga palig-unon ang mga doktor sa pagbulong kag pag-opera sa mga pasyente nga wala nagagamit sang gindonar nga dugo.” Bisan pa di-magkubos sa 800 ka doktor sa Bagatnan nga Aprika ang nagatanyag sang pagbulong kag pagbusbos nga wala nagagamit sing dugo, amo ini ang nahauna nga tion nga namat-od ang isa ka grupo sang mga ospital nga ipatuman ining programa nga ginagamit sa bug-os nga pungsod. Si Dr. Kramer nagsiling nga “positibo gid” ang pagbaton sang mga doktor. Ang The Mercury nagsiling: “Bangod gid sa mga pangabay sang relihioso nga mga grupo subong sang mga Saksi ni Jehova, nga indi luyag sang pagbulong nga nagagamit sing gindonar nga dugo, natigayon ang epektibo nga mga pamaagi sa pagbulong nga wala nagagamit sing dugo.”