Pagkitaay Liwat sang mga Pamilya sa Korea—Isa Bala ka Bag-o nga Panugod?

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA REPUBLIKA SANG KOREA

GINTAWAG ini nga isa ka daku nga drama sang tawo. Nagganyat ini sang kapin sa 1,300 ka lokal nga mamalita kag kapin sa 400 ka tagaluwas nga koresponsal. Ang hitabo amo ang liwat nga pagkitaay sang mga pamilya gikan sa naaminhan kag nabagatnan nga mga bahin sang Korea​—⁠mga pamilya nga nagbulagay sing mga 50 ka tuig.

Sa sulod sang tunga sa siglo, madamo nga Koreano ang wala sing komunikasyon sa ila mga paryente​—⁠paagi man sa sulat, fax, ukon telepono. Ang walay militar nga sona padayon nga nagapain sang mga katapo sang pamilya. Paano nangin posible ining liwat nga pagkitaay?⁠ *

Isa ka Talalupangdon nga Pagkitaay Liwat

Sang Agosto 15, 2000, ang isa ka eroplano nga may bandera sang Democratic People’s Republic of Korea naghugpa sa Kimpo International Airport sang Republika sang Korea. Sakay sang eroplano ang mga pasahero gikan sa aminhan nga nakabaton sing ebidensia paagi sa International Red Cross nga ang pila sang ila mga paryente buhi pa sa bagatnan. Ginsugat man sini nga eroplano ang 100 ka Koreano gikan sa bagatnan kag gindala sa aminhan, agod magkitaay sila sang ila mga paryente. Handurawa nga ikaw may utod nga lalaki, utod nga babayi, iloy, amay, anak nga lalaki ukon anak nga babayi, ukon tiayon nga wala mo makita sa kapin sa 50 ka tuig! Madamo sang nagkadto para sa sini nga pagkitaay liwat ang manugsitenta na ukon manug-otsenta na, kag wala nila makita ang ila mga paryente halin sang tin-edyer pa sila!

Ining mga pagduaw ginhimos nga magdugay lamang sing apat ka adlaw kag tatlo ka gab-i, kag pagkatapos sini magapauli ang tanan sa ila ginhalinan nga pungsod. Walay duhaduha nga amo kon ngaa madamo nga katapo sang pamilya nga nagkitaay liwat ang halos wala untat nga naghambalanay! Bangod sang peligro nga basi may matabo  bangod sang masakit kag makatulublag nga nagligad, may mga doktor, mga nars, kag mga ambulansia nga ginhanda. Indi makapakibot nga dapat ini gamiton.

Diutay lamang nga bahin sang kabug-usan nga kadamuon sang ginbulag nga mga pamilya ang nagkitaay liwat. Ginabulubanta sang iban nga 690,000 ka tawo nga kapin sa 60 ka tuig ang edad kag 260,000 nga kapin sa 70 ka tuig ang edad, ang nabulag gihapon gikan sa ila mga hinigugma. Apang, sa 76,000 gikan sa Republika sang Korea nga nakatuman sang pila ka kinahanglanon kag nag-aplay para sa pagduaw sa ila mga paryente sa aminhan, 100 lamang ang ginpili para sa sining pagkitaay liwat.

Lakip sa sini amo ang 82 anyos nga si Yang Jin-yeul. Ginpahibalo sia sang Red Cross nga si Yang Won-heul, ang iya 70 anyos nga utod sa aminhan, nagapangita sa iya mga paryente sa bagatnan. Ang manghod ni Yang Jin-yeul isa anay ka estudyante sa isa ka unibersidad sa Seoul sang 1950 sang nadula sia sa tion sang Inaway sa Korea. Wala na sing nabalitaan gikan sa iya sugod sadto. Sila nga duha, upod sa ila duha ka utod nga babayi, nagkitaay liwat pagligad sang lima ka dekada nga pagbulagay!

Si Lee Pok-yon, 73 anyos, kag ang iya 70 anyos nga asawa kag duha ka anak nga lalaki liwat nga nagkitaay. Dos anyos pa lamang kag singko anyos ang iya mga anak nga lalaki sang ulihi niya nga makita ang iya pamilya. Sa tion sang inaway naglakat sia isa ka adlaw nga nagasiling nga mabakal sia sing bisikleta. Nadula sia kag wala na mabalitaan sugod sadto. Sa ila makatalandog nga pagkitaay liwat, ginpamangkot sang iya asawa, nga karon may balatian nga palsy kag diabetes, ang pamangkot nga ginpaligban niya sa sulod sang mga dekada: Ngaa nadugayan ka sa pagbakal sing bisikleta?

Si Lee Chong-pil, 69 anyos, estudyante pa lang sa middle school sang mabulag sia gikan sa iya pamilya sang 1950 kag ginrehistro nga nadula. Nagkitaay sila liwat ni Cho Won-ho, ang iya 99 anyos nga iloy, kag sang iya duha ka manghod nga lalaki, kag duha ka manghod nga babayi sa bagatnan. Makapasubo nga wala na sia makilal-i sang iya tigulang na nga iloy.

Pila lamang ini sang madamo sang makatalandog nga mga pagkitaay liwat nga natabo. Ini nga hitabo live nga ginkobrehan sang pila ka estasyon sang TV sa lokal kag sa luwas. Nakahibi man sa kalipay ang mga tumalan-aw sining pagkitaay liwat! Madamo ang nagpalibog kon bala masulit pa ini. Kon ano man, ang pagkitaay liwat madali nga natapos, kag halos pareho lang ang kasakit sining pagbulagay kon ipaanggid sa una nga pagbulagay. Wala makahibalo ang mga hinigugma kon bala magakitaay pa sila liwat ukon kon san-o.

Tunga sa Siglo nga Pagbulagay​—⁠Malapit Na Bala Matapos?

Sang Agosto 15, 1945, nahilway ang Korea gikan sa 36 ka tuig nga paggahom sang Hapon subong isa ka kolonya. Apang, wala magdugay napahat ang Korea bangod sang politika sadto nga adlaw. Ginsubol sang kasuldadusan sang Amerika ang mga Hapones gikan sa peninsula sang Korea, sa amo naagaw sini ang teritoryo sa bagatnan nga bahin sang ginatawag nga 38th parallel, kag naagaw naman sang Sobyet ang teritoryo sa aminhan. Ang inaway nga nagdabdab wala madugay pagkatapos sini wala makahusay sang problema. Nangin duha na ang gobierno sa Korea. Kutob sang 1945 kag sa tion sang Inaway sa Korea, linibo ka pamilya ang ginbululag. Sang matapos ang inaway sang ulihi sang 1953, natunga karon sa duha ang pungsod paagi sa isa  ka walay militar nga sona apang naarmasan sing mga bomba nga nalubong sa duta.

Sa sulod sang mga dekada, nag-utwas ang pila ka sinyales para sa pag-uliay. Apang, sang Hunyo 13, 2000, ang eroplano nga ginasakyan sang presidente sang Republika sang Korea, nga si Kim Dae-jung, naghugpa sa Sunan Airport sang Pyongyang. Ang pangulo sang estado sang Democratic People’s Republic of Korea, nga si Kim Jong-il, yara sa tarmac nga nagahulat sa pagsug-alaw sa iya. Daw nagbukas ang isa ka hinali kag wala paabuta nga ganhaan sang paglaum. Wala pa gid matabo anay nga nagkitaay ining duha ka lider. Apang sini nga okasyon daw subong sila sang mag-utod nga wala magkitaay sa madugay nga tion. Nagsunod ang tatlo ka adlaw nga pagsinapol diin nangako ang duha ka lider nga tapuson na nila ang tunga sa siglo nga kaawayon kag panikasugan nga mag-uliay sila. Ang pagkitaay liwat sang nagbululag nga mga katapo sang pamilya amo ang isa sang una nga mga resulta sadto nga miting. Ang iban pa nga mga tikang ginsugdan dayon pagkatapos sini.

Nagsugtanay man ang duha ka lider nga sugpunon liwat ang riles sang tren sa ulot sang aminhan kag bagatnan. Napulog-duha ka kilometro sang riles sa bagatnan nga bahin sang Korea kag walo ka kilometro sa aminhan nga bahin ang kalay-uhon sa Septiembre 2001. Ining riles sang tren magaagi sa walay militar nga sona, sa amo sugpunon liwat ang duha ka bahin sang Korea. Kag kon maangot na sa ulihi ang riles sa Trans Chinese Railroad, ang kalabaon sini magasugod halin sa peninsula sang Korea lapos sa China kag tubtob sa Europa. Kon pahambalon pa si Presidente Kim Dae-jung, mangin isa gid ini ka “bag-o nga silk road nga human sa salsalon.” Sa ulihi, isa pa ka linya sang riles ang magaagi sa tunga sang dulunan kag ikonektar sa Russian Trans-Siberian Railroad.

Tan-awon pa naton kon bala ini nga mga tikang nagasinyales gid sing isa ka bag-o nga panugod. Samtang, dalayawon gid ang mga panikasog agod magkitaay liwat ang mga pamilya. Walay sapayan sini, maathag nga kinahanglan sang katawhan ang bug-os kalibutan nga paggahom sang Ginharian sang Dios. (Mateo 6:​9, 10) Sugod pa sang 1912, ginsugdan sang mga Saksi ni Jehova nga organisahon ang pagpalapnag sini nga mensahe sang paglaum sa Sidlangan. Madamo sa naaminhan nga bahin sang peninsula sang Korea ang nakabati sini, kag may pila nga nagbaton sini. Apang, madamo sa ila ang ginbilanggo sang panahon sang paggahom sang Japan bangod wala sila magbuylog sa inaway.

Sang makaguwa sila sa bilangguan sa tapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, nagsugod sa pagtipon ining Cristianong mga Saksi ni Jehova. Ang kalabanan sa ila nagkadto sa bagatnan diin hilway sila sa pagsimba. Sang Hunyo 1949, naporma ang una nga kongregasyon sa Seoul, kag karon nangin isa ini ka daku nga organisasyon nga may kapin sa 87,000 ka aktibo nga Saksi sa Republika sang Korea. Lakip sa sini amo ang linibo nga nabulag man gikan sa ila mga paryente sa aminhan.

Ayhan may mga butang nga matabo sa ulihi nga magatugot sang pagkitaay liwat sang tanan nga nagbululag nga pamilya sa Korea. Kapin ka importante, mahimo nga ang 22 milyones ka pumuluyo sang Democratic People’s Republic of Korea makatigayon sa ulihi sing kahigayunan nga makabati sang mensahe sang Biblia kon matapos na ining pagbulagay.

[Nota]

[Mga retrato sa pahina 15]

Nagkitaay liwat ang bana kag asawa (ibabaw) kag ang iloy kag anak nga lalaki (ubos)

[Retrato sa pahina 16]

Subong pagsimba sa katigulangan, ang isa ka lalaki nagayaub sa retrato sang iya amay, nga napatay antes sila magkitaay kuntani liwat

[Retrato sa pahina 17]

Nagkitaay liwat si Yang Jin-yeul (sa pinakawala) kag ang iya manghod nga lalaki (sa tunga) gikan sa aminhan

[Picture Credit Line sa pahina 15]

Mga laragway sa pahina 13-15: The Korea Press Photojournalists Association