Pagtapna sa Siklo sang Dumot

“Higugmaa ang inyo mga kaaway.”​—⁠MATEO 5:44.

ANG mga lider sang duha ka magkaaway nga mga pungsod pila ka adlaw nga madurop nga naghambalanay para sa paghidait. Ang presidente sang isa ka gamhanan nga industriyalisado nga pungsod nagtambong sa sini nga paghambalanay, nga ginagamit ang iya daku nga impluwensia kag diplomatiko nga kalantip agod magsugtanay ining duha ka lider. Apang ining mabudlay nga mga panikasog nagresulta sa dugang pa nga kalisang. Sa sulod sang mga semana ining duha ka pungsod naghimo sang ginatawag sang magasin nga Newsweek nga “ang pinakadaku nga kasingki sa ulot nila sa sulod sang duha ka dekada.”

Sa bug-os nga kalibutan, ang dumot kag kaawayon sa ulot sang etniko kag pungsudnon nga mga grupo wala nagaugdaw, walay sapayan sang daku gid nga panikasog sang mga lider sang mga pungsod. Ang siklo sang dumot labi pa nga nagabaskog, bangod sang pagkawalay hinalung-ong, pagkapanatiko, kag propaganda. Apang samtang nagapangita ang mga lider karon sing bag-o nga mga solusyon, wala nila makita nga ang pinakamaayo nga solusyon amo ang isa nga daan na​—⁠isa nga subong ka daan sa Sermon sa Bukid. Sang ginapahayag ini nga sermon ginpalig-on ni Jesucristo ang iya mga manugpalamati nga magpasakop sa mga dalanon sang Dios. Sa sini nga konteksto ginsambit niya ang pinamulong nga nabalikwat kaina, nga amo, “Higugmaa ang inyo mga kaaway.” Ini nga laygay indi lamang ang pinakamaayo nga solusyon sa problema nga dumot kag pagdampigdampig kundi amo lamang ang solusyon nga sarang mahimo!

Ginasikway sang mga tawo nga maduhaduhaon ang ideya nga higugmaon ang imo kaaway subong idealistiko kag indi praktikal. Apang, kon ang dumot isa ka panimuot nga sarang matun-an, nian indi bala makatarunganon nga hunahunaon nga sarang man ini malikawan? Kon amo ang mga pulong ni Jesus nagahatag sing matuod nga paglaum para sa katawhan. Ginapakita sini nga posible nga tapuson ang madugay na nga mga kaawayon.

Binagbinaga ang kahimtangan sang adlaw ni Jesus sa tunga sang iya Judiyo nga mga tagpalamati. Indi na sila magkadto pa sa malayo agod makakita sing mga kaaway. Ang kasuldadusan sang Roma padayon nga naggahom sa rehiyon, kag ginpaidalom ang mga Judiyo sa mabug-at nga mga buhis, politikal nga pagmaniobra, pag-abuso, kag paghingalit. (Mateo 5:39-42) Apang, gintamod sang iban ang ila mga masigka-Judiyo subong mga kaaway bangod sang indi pag-ugyunay sa diutay nga mga butang nga wala malubad kag naglala pa. (Mateo 5:21-24) Mapaabot gid bala ni Jesus ang iya mga manugpalamati nga higugmaon ang mga indibiduwal nga nagsaklaw kag nagpilas sang ila balatyagon?

Ang Kahulugan sang “Gugma”

Una, dapat mo mahangpan nga tuhoy sa “gugma,” wala ginahunahuna ni Jesus ang sahi sang gugma nga mahimo magluntad sa ulot sang suod nga mag-abyanay. Ang Griegong tinaga para sa gugma nga gingamit sa Mateo 5:44 naghalin sa tinaga nga a·gaʹpe. Ini nga tinaga nagakahulugan sing gugma nga ginatuytuyan ukon ginagamhan sang prinsipio. Indi ini kinahanglan nga maglakip sing pagpalangga. Bangod ginatuytuyan ini sang matarong nga prinsipio, ginapahulag sini nga gugma ang isa nga tinguhaon ang daku gid nga kaayuhan sang iban, bisan ano man ang ila batasan. Sa amo, ginalandas sang gugma nga a·gaʹpe ang personal nga mga kaawayon. Ginpakita ni Jesus mismo ini nga sahi sang gugma sang sa baylo nga pakamalauton ang Romanong mga soldado nga  naglansang sa iya, nangamuyo sia: “Amay, patawara sila, kay wala sila makahibalo sang ila ginahimo.”​—⁠Lucas 23:34.

Realistiko bala ang magpaabot nga batunon sang kalibutan ang mga panudlo ni Jesus kag magasugod ang mga tawo sa paghigugmaanay? Indi, kay ginapakita sang Biblia nga ining kalibutan nagasarurot sa kapahamakan. “Ang malaut nga mga tawo kag mga impostor magalain kag magalain pa,” amo ang ginatagna sang 2 Timoteo 3:13. Apang, sarang matapna sang mga indibiduwal ang siklo sang dumot kon mahibaluan nila sing bug-os ang matarong nga mga prinsipio paagi sa pagtuon sa Biblia. Maathag nga ginapakita sang rekord nga paagi sa sini madamo ang nakatuon nga pamatukan ang pagdagsang sang dumot sa palibot nila. Binagbinaga ang pila ka matuod gid nga mga hitabo.

Pagtuon sa Paghigugma

Sa edad nga 13, nadalahig si José sa pagpakig-away sang mga gerilya subong isa ka katapo sang isa ka grupo sang mga terorista.⁠ * Gintudluan sia nga dumtan ang mga tawo nga amo kuno ang balasulon sa mga inhustisya nga nakita niya sa palibot niya. Kon mahimo, ang iya tuyo amo nga pamatyon sila. Bangod madamo sang mga kaupod niya ang ginpatay, nagpug-ok sa kaakig ang balatyagon ni José kag luyag niya magtimalos. Samtang nagahimo sing mga granada, ginpamangkot niya ang iya kaugalingon, ‘Ngaa may daku gid nga pag-antos? Kon may Dios, wala bala niya ini natalupangdan?’ Madamo nga beses nga naghibi sia, nga nagalibog ang ulo kag nagabatyag sing kapung-aw.

Nakontak sang ulihi ni José ang isa ka lokal nga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova. Sa iya una nga pagtambong sa miting sang kongregasyon, natalupangdan niya sa gilayon ang mahigugmaon nga espiritu didto. Mainit kag mainabyanon nga gintamyaw sia sang tanan. Sang ulihi, ang paghambalanay sa tema nga “Ngaa Ginatugutan Sang Dios ang Kalautan?” naghatag sing mga sabat sa mga pamangkot gid nga madugay na niya ginapamangkot.⁠ *

Sang ulihi, ang nag-uswag nga ihibalo gikan sa Biblia nagdul-ong kay José sa paghimo sing mga pagbag-o sa iya kabuhi kag sa iya panghunahuna. Natun-an niya nga “sia nga wala nagahigugma  nagapabilin sa kamatayon. Ang tagsatagsa nga nagadumot . . . manugpatay sing tawo, kag . . . wala sing manugpatay-sing-tawo ang may kabuhi nga walay katapusan nga nagapabilin sa iya.”​—⁠1 Juan 3:​14, 15.

Apang, binudlayan sia sa pagbulag gikan sa iya terorista nga mga kaupod. Kada magkadto sia sa Kingdom Hall sang mga Saksi ni Jehova, ginasundan sia. Ang iban sang iya mga kaupod anay nagtambong pa gani sa pila ka miting agod mahangpan kon ano ang nagpabag-o kay José. Sang makontento na sila nga indi sia isa ka traidor ukon katalagman sa ila, ginpabay-an na lang nila sia. Sa edad nga 17, ginbawtismuhan si José subong isa sang mga Saksi ni Jehova. Nagsugod sia gilayon sa pagbantala sing bug-os tion. Sa baylo nga magplano sa pagpatay sa mga tawo, ginadalhan na niya sila karon sing mensahe sang gugma kag paglaum!

Pagrumpag sa Etniko nga mga Pader

Sarang bala marumpag sang etniko nga mga grupo ang mga pader sang dumot nga nagapain sa ila? Binagbinaga ang nagahambal sing Amharic nga grupo sang mga Saksi ni Jehova sa London, Inglaterra. Mga 35 ka indibiduwal ang nagahuman sini nga grupo​—⁠20 sini ang taga-Etiopia kag 15 ang taga-Eritrea. Nagasimba sila sing malinong kag nahiusa walay sapayan sang katunayan nga ang mga taga-Eritrea kag mga taga-Etiopia sa Aprika nagailinaway kasan-o lang.

Ang isa ka taga-Etiopia nga Saksi ginsilingan sang iya pamilya: ‘Indi gid pagsaligi ang mga taga-Eritrea!’ Apang karon, indi lamang nga ginasaligan niya ang iya taga-Eritrea nga mga masigka-Cristiano kundi ginatawag pa niya sila nga mga utod! Bisan pa ining mga taga-Eritrea nagahambal sing Tigrinya sa kinaandan, ginpili nila nga magtuon sing Amharic​—⁠ang lenguahe sang ila taga-Etiopia nga mga kauturan​—⁠agod nga makatuon sila sang Biblia upod sa ila. Daw ano ini ka dalayawon nga pamatuod sa kusog sang diosnon nga gugma subong isa ka “himpit nga higot sang paghiusa”!​—⁠Colosas 3:14.

Paglimot sa Nagligad

Apang ano kon ang isa nabiktima sang kapintas? Indi bala normal lamang nga magtanom sing dumot sa mga namintas? Binagbinaga si Manfred, isa ka Saksi nga taga-Alemanya. Anom ka tuig nga nabilanggo sia sa isa ka bilangguan sang mga Komunista bangod lamang isa sia sang mga Saksi ni Jehova. Nagdumot bala sia sa mga nagpigos sa iya ukon naghandum nga magtimalos? “Wala,” sabat niya. Suno sa Aleman nga pamantalaan nga Saarbrüker Zeitung, si Manfred nagpaathag: “Ang paghimo sing inhustisya ukon pagbalos sing inhustisya . . . nagaumpisa sang siklo nga  liwat kag liwat nga nagadul-ong sa isa pa ka inhustisya.” Maathag nga gin-aplikar ni Manfred ang mga pulong sang Biblia: “Dili magbalos sing malaut sa malaut kay bisan sin-o. . . . Kon mahimo, sa masarangan ninyo, magpakighidait sa tanan nga tawo.”​—⁠Roma 12:​17, 18.

Isa ka Kalibutan nga Wala sing Dumot!

Ang mga Saksi ni Jehova wala nagapangangkon nga himpit sila sa sining bahin. Masami nila napamatud-an nga indi mahapos kalimtan ang madugay na nga kaawayon kag dumot. Kinahanglan ang padayon kag maukod nga pagpanikasog agod maaplikar ang mga prinsipio sang Biblia sa kabuhi sang isa. Apang sa kabilugan, ang mga Saksi ni Jehova isa ka buhi nga halimbawa sang kusog sang Biblia sa pagtapna sa siklo sang dumot. Paagi sa programa nga pagtuon sa Biblia sa mga puluy-an, linibo ka tawo ang ginabuligan sang mga Saksi kada tuig sa pagpanginpalos gikan sa mga kadena sang rasismo kag pagkapanatiko.⁠ * (Tan-awa ang kahon nga “Ang Laygay Sang Biblia Nagabulig sa Pagdula Sang Dumot.”) Ini nga kadalag-an isa ka laragway sang mga resulta sang bug-os kalibutan nga programa sa pagtudlo nga sa indi madugay bug-os nga magadula sang dumot kag sang mga kabangdanan sini. Ining programa sa pagtudlo sa palaabuton mahanabo sa idalom sang pagdumala sang Ginharian sang Dios, ukon sang bug-os kalibutan nga panguluhan. Gintudluan kita ni Jesus nga ipangamuyo ina nga Ginharian sa Pangamuyo sang Ginuo, sang magsiling sia: “Magkari ang imo ginharian.”​—⁠Mateo 6:​9, 10.

Nagasaad ang Biblia nga sa idalom sang pagdumala sining langitnon nga panguluhan, “ang duta pat-od gid nga matugob sang ihibalo ni Jehova.” (Isaias 11:⁠9; 54:13) Nian matuman sa bug-os nga kalibutan ang masami ginabalikwat nga mga pulong ni manalagna Isaias: “Magahatag gid [ang Dios] sing paghukom sa tunga sang mga pungsod kag magatadlong sang mga butang nahanungod sa madamong katawhan. Kag salsalon nila ang ila mga espada nga mga punta sang arado kag ang ila mga bangkaw nga mga galab nga inughagbas. Ang pungsod indi magabayaw sing espada batok sa pungsod, kag indi na sila magtuon sing inaway.” (Isaias 2:4) Sa amo, bug-os nga tapnaon sang Dios ang masingki nga siklo sang dumot.

[Mga nota]

[Kahon sa pahina 11]

Ang Laygay Sang Biblia Nagabulig Sa Pagdula Sang Dumot

● “Ano ang ginatunaan sang mga inaway kag ano ang ginatunaan sang mga pagbinangig sa tunga ninyo? Indi bala nga naghalin ini diri, nga amo, halin sa inyo mga handum sa pagpaayaw sa unod nga nagainaway sa inyo mga bahin?” (Santiago 4:1) Ang pagpakig-away sa iban masami nga sarang madula kon makatuon kita sa pagkontrol sang makagod nga mga handum.

● ‘Ituon ang mata, indi sa personal nga interes sang inyo kaugalingon lamang nga mga butang, kundi sa personal man nga interes sang iban.’ (Filipos 2:4) Ang pag-una sa kaayuhan sang iban isa pa ka paagi sa pagdula sang sarang mapaiway nga pag-inaway.

● “Likawi ang kaakig kag bayai ang kasingkal; dili ka magpanginit nga magadul-ong lamang sa paghimo sing malaut.” (Salmo 37:8) Masarangan naton kag dapat naton kontrolon ang malaglagon nga mga huyog.

● ‘Gikan sa isa ka tawo ginhimo sang Dios ang tagsa ka pungsod sang mga tawo, sa pagpuyo sa bug-os nga nawong sang duta.’ (Binuhatan 17:​24, 26) Indi makatarunganon nga magbatyag kita nga superyor kita sa mga tawo sang tuhay nga rasa, kay kita tanan mga katapo sang isa lamang ka tawhanon nga pamilya.

● ‘Indi maghimo sing bisan ano bangod sang pagbinaisay ukon bangod sang pagkamaiyaiyahon, kundi sing mapainubuson nga ginakabig ang iban nga labaw sa inyo.’ (Filipos 2:3) Kabuangan nga pakanubuon ang iban​—⁠bangod masami nga ang iban nga mga tawo may mga kinaiya kag mga abilidad nga wala sa aton. Wala sing rasa ukon kultura nga maayo sa tanan nga butang.

● “Sa pagkamatuod, nian, samtang may kahigayunan kita sa sini, magbuhat kita sing maayo sa tanan.” (Galacia 6:10) Ang paghimo sang una nga tikang sa pagpakig-abyan kag pagbulig sa iban, bisan ano man ang ila rasa ukon kultura, makahimo sing daku agod mataytayan ang kal-ang sang komunikasyon kag madula ang indi paghangpanay.

[Mga retrato sa pahina 8, 9]

Ang taga-Etiopia kag taga-Eritrea nga mga Saksi nga nagasimba sing tingob nga may kalinong

[Retrato sa pahina 10]

Si Manfred, nga nakalampuwas sa isa ka bilangguan sang mga Komunista, nangindi nga magpadaug sa dumot

[Retrato sa pahina 10]

Makabulig ang Biblia sa pagrumpag sa pader nga nagapain sa mga tawo