Ang “Traumatic Stress” Madula!

AYHAN isa ikaw ka beterano sa inaway kag nagadamgo ka sing malain nga mga damgo kag nagabalik sa imo handurawan ang nagligad nga daw subong bala nga wala pa matapos ang inaway para sa imo. Ayhan isa ikaw ka biktima sang walay kaluoy nga kasingki subong sang paglugos kag ginabatyag mo nga ang imo isa ka bahin napatay na bangod sang kakugmat nga imo naeksperiensiahan sadto. Ukon mahimo nga ang imo hinigugma napatay sa isa ka kinaugali nga kalamidad ukon aksidente kag ang padayon nga pagkabuhi nga wala sia mabudlay gid.

Nagapalibog ka bala kon mabag-o pa ini nga mga balatyagon? Makasabat kita nga may pagsalig: Huo, mabag-o pa ini! Samtang wala pa ini, ang tanan nga may trauma makasapo sing paglipay sa Pulong sang Dios, ang Biblia.

Mabuligan Kita Agod Mabatas ang Trauma

Halos duha ka gatos ka tuig na ang nagligad, naagihan ni apostol Pablo ang makahaladlok kag makatalagam nga mga eksperiensia. Ang iya mga paglaragway sang pila sini natipigan sa Biblia. “Indi namon luyag nga indi kamo makahibalo,” sulat ni Pablo, “nahanungod sa kapipit-an nga natabo sa amon sa distrito sang Asia, nga napaidalom kami sa lakas nga pag-ipit labaw sa amon kusog, amo kon ngaa indi gid kami pat-od bisan sang amon kabuhi. Sa katunayan, nabatyagan namon sa sulod namon nga nabaton na namon ang pamatbat sang kamatayon.”​​—⁠2 Corinto 1:​8, 9.

Bisan pa indi mahibal-an sing eksakto kon ano ang natabo sadto, pat-od gid nga traumatiko yadto. (2 Corinto 11:23-​27) Paano ini nalandas ni Pablo?

 Sa paghinumdom sang iya mabudlay nga inagihan sa Asia, nagsulat sia: “Pakamaayuhon ang Dios kag Amay sang aton Ginuong Jesucristo, ang Amay sang mapinalanggaon nga mga kaluoy kag ang Dios sang bug-os nga paglipay, nga nagalipay sa aton sa tanan naton nga kapipit-an, agod nga makalipay kita sa ila nga yara sa bisan anong kapipit-an paagi sa paglipay nga ginalipay sang Dios sa aton.”​​—⁠2 Corinto 1:​3, 4.

Huo, ang bulig para sa mga nakalampuwas sa trauma sarang matigayon gikan sa “Amay sang mapinalanggaon nga mga kaluoy kag ang Dios sang bug-os nga paglipay.” Paano mo matigayon ini nga paglipay?

Kon Paano Makabaton sing Bulig

Una​—⁠mangayo sing bulig. Kon sa pamatyag mo daw nadulaan ikaw sing emosyonal nga kusog, dumduma nga amo man sini ang iban. Ang mga nakalandas sini nga balatyagon masami nga malipay sa pagbulig sa iban. Kaangay ni apostol Pablo, masami nila ginabatyag nga ang paglipay nga nabaton nila gikan sa Dios sa tion sang pagtilaw sa ila dapat ipaambit sa “ila nga yara sa bisan anong kapipit-an.” Indi magpangalag-ag nga palapitan ang isa sang mga Saksi ni Jehova​​—⁠ang bisan sin-o sa ila nga komportable ka​​—⁠kag magpabulig kon paano ka makatigayon sing bulig gikan kay Jehova, “ang Dios sang bug-os nga paglipay.”

Magpadayon sa pagpangamuyo. Kon indi ka makapangamuyo bangod nagabatyag ka sing kaakig, pangabaya ang iban nga sangkol sa espirituwal nga mangamuyo upod sa imo. (Santiago 5:​14-​16) Kon nagapakighambal ka kay Jehova nga Dios, indi pagkalimti nga ‘itugyan sa iya ang tanan mo nga kabalaka, kay sia nagaulikid sa imo.” (1 Pedro 5:7) Sulit-sulit nga ginapadaku sang Kasulatan ang personal nga pag-ulikid sang Dios para sa tagsatagsa sang iya mga alagad.

Mahimo gid nga ang manunulat sang Salmo 94 nakaeksperiensia sing butang nga traumatiko gid, kay nagsulat sia: “Kon wala ako pagtabangi ni Jehova, ang akon kalag sa madali nagpuyo na kuntani sa kahipos. Sang nagsiling ako: ‘Ang akon tiil pat-od nga makadalin-as,’ ang imo mahigugmaon nga kaayo, O Jehova, padayon nga nagpalig-on sa akon. Sang ang akon nagakabalaka nga mga panghunahuna nagdamo sa sulod nakon, ang imo mga paglipay naghapuhap sa akon kalag.”​​—⁠Salmo 94:17-​19.

Ang iban nga may traumatic stress labi na nga ginatublag sang “nagakabalaka nga mga panghunahuna,” nga kon kaisa mahimo mangin isa ka mabaskog nga sulog sang pagsalangisag ukon kaakig. Apang, makabulig ang tinagipusuon nga pangamuyo sa ‘pagpalig-on’ sa imo tubtob maglipas ini nga mga balatyagon. Kabiga si Jehova subong isa ka mahigugmaon nga ginikanan kag ang imo kaugalingon subong isa ka magamay nga bata nga iya ginaamligan sing mahigugmaon. Dumduma ang saad sang Biblia nga “ang paghidait sang Dios nga nagalabaw sa tanan nga panghunahuna magabantay sa [imo] tagipusuon kag sa [imo] ikasarang sa paghunahuna paagi kay Cristo Jesus.”​​—⁠Filipos 4:7.

Ang pag-ayo​​—⁠sa pisikal man, mental, ukon espirituwal​​—⁠isa ka amat-amat nga proseso. Gani  indi realistiko nga paabuton nga ang pangamuyo magahatag gilayon sing kalinong sa mga tawo nga nahalitan sing grabe sang traumatiko nga mga eksperiensia. Apang, kinahanglan ang padayon nga pagpangamuyo. Magabulig ini sa tawo nga may PTSD nga indi madaug kag indi madulaan sing paglaum bangod sang mga emosyon sa tapos sang traumatiko nga hitabo.

Magbasa kag magpamalandong sa Pulong sang Dios. Kon mabudlay ang magkonsentrar, pangabaya ang iban nga basahan ka sing makalipay nga mga kasaysayan sa Biblia. Ayhan pilion mo ang mga dinalan nga nagapahayag sang kadalumon sang mapinalanggaon nga pag-ulikid ni Jehova sa mga matutom sa iya, bisan pa daw ano nga kapung-aw ukon pagkawalay paglaum ang mahimo ginabatyag nila.

Si Jane, nga ginsambit sa nauna nga mga artikulo, nakatigayon sing paglipay gikan sa madamo nga dinalan sang Biblia sa Mga Salmo. Lakip sa sini amo ang Salmo 3:​1-8; 6:​6-8; 9:​9, 10; 11:​1-7; 18:​5, 6; 23:​1-6; 27:​7-9; 30:​11, 12; 31:​12, 19-​22; 32:​7, 8; 34:​18, 19; 36:​7-​10; 55:​5-9, 22; 56:​8-​11; 63:​6-8; 84:​8-​10; 130:​1-6. Indi pagdamua gid ang mga dinalan sa Biblia nga basahon sa isa ka tion. Sa baylo, hatagi sing tion ang pagpamalandong sa sini kag mangamuyo.

Walay Tupong nga Kapiot Karon

Sing makapasubo, indi kita dapat makibot nga ang mga panglugos, mga pagpatay, mga inaway, kag ang wala namunamu nga mga kasingki nagadamo karon. Ngaa? Bangod ginlaragway ni Jesucristo ang aton tion subong tion nga ‘magabuad ang pagkamalinapason.’ Nagdugang pa sia: “Ang gugma sang kalabanan magabugnaw.”​​—⁠Mateo 24:​7, 12.

Sining karon nga mga tinuig ang traumatic stress nangin tuman ka kinaandan​​—⁠resulta sa masami sang mga hitabo gid nga gintagna ni Jesus. Subong narekord sa Biblia sa Mateo  kapitulo 24, Marcos kapitulo 13, kag Lucas kapitulo 21, nagsiling si Jesus nga sa tion sang katapusan sini nga kalibutan, mahanabo ang mga inaway sa nanuhaytuhay nga mga pungsod, kinaugali nga mga kalamidad, kag dugang pa nga pagkamalinapason kag pagkawalay gugma. Apang, subong sang ginsiling man ni Jesus, malapit na lang ang kaumpawan.

Sa tapos malaragway ang isa ka bug-os kalibutan nga epidemya sang trauma kag ang pagsugod sang “dakung kapipit-an” nga magasunod, talupangda kon ano ang ginsiling ni Jesus nga dapat himuon sang mga tawo: “Magtindog kamo sing tadlong kag ihangad ang inyo mga ulo, kay ang pagtubos sa inyo nagahilapit na.” (Mateo 24:21-​31; Lucas 21:28) Huo, samtang nagalain pa ang mga kahimtangan sa kalibutan, mapat-od naton nga ang dakung kapipit-an nga magaabot sa sining mapiot nga sistema sang mga butang matapos kon madula na ang tanan nga kalautan kag magsugod ang isa ka matarong nga bag-ong sistema.​​—⁠1 Juan 2:​17; Bugna 21:​3, 4.

Indi kita dapat makibot nga ang aton kaluwasan magaabot lamang kon ang kalautan kag ang kasingki makadangat na sa ila putukputukan. Kaanggid sa sini ang natabo sang ginhukman sang Dios sang una ang kalibutan sang adlaw ni Noe kag ang malaut nga mga pumuluyo sang Sodoma kag Gomorra. Ginapakita sining mga paghukom sang Dios sang una kon ano ang mahanabo sa palaabuton.​​—⁠2 Pedro 2:​5, 6.

Ang Katapusan sang Traumatic Stress

Kon ikaw may post-traumatic stress disorder (PTSD), ayhan nagapalibog ka kon bala may katapusan pa ang imo masakit nga mga nagligad. Apang, ang sabat pat-od nga amo: Huo, may katapusan ini! Sa Isaias 65:​17, si Jehova nga Dios nagsiling: “Nagatuga ako sing bag-ong mga langit kag bag-ong duta; kag ang nagligad nga mga butang indi na pagdumdumon, ni mag-utwas pa ini sa tagipusuon.” Bisan pa mahimo daw permanente ang sikolohiko nga mga epekto sang nagligad nga trauma, ginapasalig kita sining kasulatan nga sa pila ka adlaw ang gahom sini sa pagtublag madula sing bug-os.

Sa karon, pagligad sang kapin sa isa ka tuig sa tapos sang wala madayon nga paglugos sa iya, si Jane nagaalagad subong isa ka payunir nga ministro (bug-os-tion nga ebanghelisador) sang mga Saksi ni Jehova. “Nangin normal liwat ang akon kabuhi sang matapos na ang kasaba kag napamatud-an nga nakasala ang nag-atake sa akon, pagligad sang kapin sa walo ka bulan sa tapos sadto nga pag-atake,” siling niya sining karon lang. “Sini nga tion sang nagligad nga tuig, indi ko mahanduraw ang kalinong kag kalipay nga ginabatyag ko karon. Ginapasalamatan ko si Jehova sa matahom nga paglaum sa kabuhi nga walay katapusan kag sa kahigayunan nga ipaambit sa iban ini nga paglaum.”​​—⁠Salmo 27:14.

Kon nagapakigbato ka sa makapaluya kag makapakunol sang emosyon nga epekto sang PTSD, ini nga paglaum makabulig man sa pagpalig-on sa imo.

[Retrato sa pahina 8]

Ang pagtambong sa Cristianong mga miting makabulig sa imo sa paglandas

[Mga retrato sa pahina 8, 9]

Ang pagbasa sang Pulong sang Dios kag ang pagpangamuyo makabulig sa pagpalig-on sa imo

[Retrato sa pahina 10]

Sa indi madugay ang tanan nga trauma mangin isa ka butang sang nagligad