Ang Isa ka Nahiusa nga Paghiliutod Wala Mationg

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA EL SALVADOR

SANG ALAS 11:34 SANG AGA SANG ENERO 13, 2001, GINTAY-UG SANG LINOG NGA MAY KABASKUGON NGA 7.6 SA RICHTER SCALE ANG BUG-OS NGA EL SALVADOR KAG NABATYAGAN INI HALIN SA PANAMA TUBTOB MEXICO. INDI GID MALIPATAN SANG PILA ANG ILA GINAHIMO SANG MATABO INI.

“SANG naghaganhagan ang pinakamabaskog nga pagtay-ug, nagtangla kami kag nakita namon ang putukputukan sang bukid nga natunga, kag daw nagpahimunong ini sing makadali,” hinumdom ni Miriam Quezada. “Nagsinggit ang akon anak nga babayi, ‘Mama! Dalagan! Dalagan!’ ” Dayon natiphag ang kadaygan sang bukid kag nagtabon sa ila. Mga 500 ka kabuhi ang nakutol sa komunidad sang Las Colinas sa Nueva San Salvador, ukon Santa Tecla, kag mga 300 ka balay ang natabunan.

“Bag-o lang ako naghalin sa balay kag nagahulat sa pulunduhan sang bus sang  naglinog,” panaysayon ni Roxana Sánchez. “Sang nag-untat ang pagtay-ug, ginbuligan ko ang isa ka babayi sa pagpulot sang iya mga bag kag naghunahuna, ‘Maayo pa nga mapauli na lang ako kay basi mabalaka ang akon pamilya sa akon.’ ” Sang nagliko si Roxana sa kanto, nakita niya nga ang ila kalye hinali nga natabunan sang duta. Wala na ang iya balay!

Paghatag Sing Insigida nga Bulig

Kapin sa 28,000 ang kabug-usan nga kadamuon sang mga Saksi sa El Salvador, kag linibo ang nagapuyo sa duog nga nalinugan​​—⁠ang duog nga nagaubay sa baybayon sang El Salvador. Walay sapayan nga nahinalian pa gihapon bangod sang natabo sa ila, madamo ang nagsugod gilayon sa pagtalupangod sa mga kinahanglanon sang iban. Si Mario Suarez, isa ka nagalakbay nga manugtatap sang mga Saksi ni Jehova nga nagaalagad sa Santa Tecla, nagasaysay: “Mga isa ka oras pagkatapos sang linog, nakabaton ako sing tawag nga nagapangayo sing bulig. Ang pila ka Cristianong mga kauturan nakibon kuno sa ila mga balay. Insigida nga gin-organisar ang isa ka grupo sang mga boluntaryo.

“Pagdumdom namon ayhan narumpag ang pila ka dingding kag kinahanglan lamang nga panguhaon ang nadugmok nga mga bahin sini kag maghimo sing alagyan agod nga ang mga nakibon makaguwa. Apang wala gid namon mahanduraw kon daw ano ka daku ang kahalitan. Sa katunayan, sang nag-abot kami sa duog nga nalinugan, namangkot kami kon diin ang mga balay. Sa amon kakugmat, ginsilingan kami nga ginatindugan namon ini! Ang mga balay nalubong tubtob sa ikaduha nga panalgan sa tatlo ka metro nga duta. Makahalanusbo gid yadto!”

Samtang nagalipas ang mga inoras sang hapon, mga 250 ka Saksi gikan sa malapit nga mga kongregasyon ang nag-inabot sa sini nga duog agod magbulig. Nagagamit lamang sang mga piko, pala, plastik nga mga balde, kag kamot, ginpanikasugan gid sang mga boluntaryo nga malab-ot ang mga nakalampuwas. Apang, diutay lang ang natabangan nga buhi sa Santa Tecla. Lakip sa ginatos nga nagkalamatay​​—⁠napuot man ukon naligsa sang tonelada nga duta​​—⁠amo ang lima ka Saksi ni Jehova.

Organisado nga mga Panikasog sa Pagbulig

Sa bug-os nga pungsod, ang mga kongregasyon sang mga Saksi nagpakigbahin sa pagbulig nga hilikuton. Sa Comasagua, Ozatlán, Santa Elena, Santiago de María, kag Usulután, madamo nga Saksi ang nadulaan sang puluy-an. Ang mga Kingdom Hall kag pribado nga mga puluy-an ginhimo nga mga sentro sang natipon nga bulig. “Madamo gid ang nagbulig,” siling sang nagalakbay nga manugtatap nga si Edwin Hernández. “Nag-inabot ang mga kauturan nga may dala nga mga pagkaon, panapton, kutson, bulong, kag kuwarta pa gani para sa pagpalubong.”

Ang komite sa pagbulig, nga gintangdo  sang lokal nga sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova, naghimo sang kahimusan agod maatipan sang mga kongregasyon nga wala tanto mahalitan ang gilayon nga mga kinahanglanon sang mga nahalitan sing daku. Gin-organisar ang mga grupo sang trabahador nga may 10 tubtob 20 ka katapo, kag ginhimo nila ang mga kinahanglanon nga mga pagkay-o.

Dugang pa, ang mga Regional Building Committee sang mga Saksi ni Jehova, nga masami nagahimo sing kahimusan sa pagpatindog sing mga Kingdom Hall, nag-organisar sang mga grupo nga magatukod sing temporaryo nga mga balay para sa mga kauturan nga ang ila mga puluy-an naguba sing bug-os. Sa El Salvador, nagmahal katama ang presyo sang sin, gani ang sanga sang mga Saksi ni Jehova sa Guatemala, maalwan nga nag-amot sing madamo sini. Ang mga troso para sa balayan sang mga puluy-an ginhatag sang mga sanga sa Estados Unidos kag Honduras.

Sa tunga sining masako nga hilikuton, ang mga pagtay-ug nagpadayon. Ang bug-os nga mga komunidad nagtulog sa mga kalye nga ginaatopan sang plastik nga mga trapal kag daan nga mga tela. Daku gid ang kahadlok. Sang Pebrero 12, may kabug-usan nga 3,486 ka pagtay-ug pagkatapos sang mabaskog nga linog ang narekord.

Ikaduha nga Mabaskog nga Linog

Sang Pebrero 13, 2001, sang alas 8:22 sang aga, isa ka bulan pagkatapos sang nahauna nga linog, ang ikaduha nga linog natabo sa sentro sang El Salvador, nga may kabaskugon nga 6.6 sa Richter scale. Sa liwat, ang mga panikasog sang mga Saksi ni Jehova sa pagtabang kag sa pagbulig ginhimo sing madasig. Ang isa ka gulang nga si Noé Iraheta nagpaathag: “Ang tagsa ka konduktor sa Pagtinuon sang Kongregasyon sa Libro nagkadto sa mga Saksi nga nakaasayn sa iya grupo agod pat-uron nga wala sila maano.”

Ang mga siudad sang San Vicente kag Cojutepeque kag ang mga duog malapit sa sini amo ang nahalitan sing daku. Ang mga banwa sang San Pedro Nonualco, San Miguel Tepezontes, kag San Juan Tepezontes nahapay. Sa Candelaria, Cuscatlán, diin halos nalaglag ini sing bug-os, narusdak ang isa ka eskwelahan sang parokya, nga nagpatay sing kapin sa 20 ka kabataan. Si Salvador Trejo, isa ka Saksi sa amo nga duog, nagsaysay: “Pagligad sang mga isa ka oras, nakabati ako sing tingog gikan sa kalye nga nagapanawag, ‘Brother Trejo!’ Sang primero, wala ako sing makita bangod sang yab-ok. Nian, hinali lang nagtuhaw ang mga Saksi gikan sa Cojutepeque. Nagkari sila agod hibaluon ang amon kahimtangan!”

Ang malapit nga mga kongregasyon nag-organisar liwat sa pag-aman sing mga kinahanglanon para sa mga biktima sining ikaduha nga kalamidad. Gin-ilog nila ang halimbawa sang unang-siglo nga mga Cristiano sa Macedonia nga nagpakitluoy nga hatagan sing pribilehiyo sa paghatag, walay sapayan nga  nagakinahanglan man sila. Halimbawa ang mga yara sa kongregasyon sa siudad sang Santiago Texacuangos, nga nag-antos sing daku nga kadulaan sa una nga paglinog, nagluto sing mainit nga pagkaon agod dalhon sa ila kauturan sa malapit nga San Miguel Tepezontes.

Sa kabilugan, ginabulubanta nga kapin sa 1,200 ka tawo ang napatay sa mga linog sa El Salvador, kag walo pa ang ginreport nga napatay sa malapit nga Guatemala.

Ang mga Panikasog Gin-apresyar

Ang organisado nga mga panikasog sang mga Saksi sa pagbulig sa mga biktima gin-apresyar sang iban pa nga nagabulig nga mga grupo. Ang salakyan sang National Emergency Committee nag-abot agod magdul-ong sing pang-emerhensia nga mga suplay sa isa ka Kingdom Hall nga gingamit subong dalangpan. Ang isa ka tiglawas nagtuaw: “Sa tanan nga dalangpan nga amon naduaw, amo ini ang pinakauna nga mahim-ong. Ginapanginbulahan ko kamo!” Wala didto sing nagdinaguso sa salakyan, wala sing nagtikluranay, ukon nagdis-uganay, subong sang natabo sa iban nga mga sentro. Sa katunayan, ang mga tigulang ginhatagan sing una nga konsiderasyon sa pagbaton sing mga donasyon.

Indi lamang mga masigkatumuluo ang ginbuligan sang mga Saksi. Sa San Vicente, halimbawa, madamo nga indi Saksi ang nagdangop  sa ugsaran sang Kingdom Hall. “Diri sa Kingdom Hall sang mga Saksi ni Jehova,” siling ni Regina Durán de Cañas, “ang mga tawo may bulawanon nga tagipusuon. Ginbuksan nila ang ila gawang kag nagsiling, ‘Dayon kamo!’ kag amo nga yari kami diri. Bisan sa gab-i nagabinuslanay sila sa pagbantay sa amon samtang nagakatulog kami.”

Kahimusan sa Pagtukod sing mga Balay

Sa tapos mabanabana ang mga kahalitan, ang mga rekomendasyon para sa pag-aman sing kinahanglanon nga puluy-an ginhimo sa sanga talatapan. Ginsugdan ang pagtukod sing temporaryo nga mga puluy-an para sa mga nadulaan sing balay. Ginkay-o man ang mga balay nga wala maguba sing bug-os. Ang mapisan kag sangkol nga mga grupo sa konstruksion nakaganyat sing daku nga igtalupangod, kay madamo nga kaingod ang nagguwa sa pagtan-aw sa ila nga nagatrabaho.

Ang isa ka babayi, nga abi niya ang mga trabahador amo ang madugay na nga ginpangako nga bulig gikan sa munisipyo, nag-abot kag nagreklamo nga wala sing nagkadto agod buligan sia sa pagpanghawan sa kagulub-an. Ang mga kabataan sa kaingod nagpaathag: “Indi, manang, indi sila gikan sa munisipyo. Gikan sila sa Kingdom!” Ang isa pa nga indi Saksi, si Moisés Antonio Díaz, nagkomento: “Isa gid ka maayo nga eksperiensia nga makita kon paano ginabuligan sang mga Saksi ni Jehova ang mga nagakinahanglan. Isa ini ka nahiusa gid nga organisasyon, kag bangod sa Dios, may maayo sila nga kabubut-on sa pagbulig sa amon nga mga imol. Nakapanghikot ako upod sa ila kag tuyo ko nga padayunon ini.”

Ang isa ka Cristianong utod nga babayi nga ginpatindugan sing temporaryo nga balay nagahibi sang nagsiling sia: “Indi namon malaragway sa tinaga nga mag-asawa ang amon pagpasalamat​—⁠una kay Jehova kag nian sa sining mga kauturan nga, bisan pa indi nila kami kilala, madasig nga nagbulig sa amon.”

Sang tunga-tunga nga bahin sang Abril, 567 ka temporaryo nga puluy-an ang natukod sang mga Saksi para sa mga biktima sang mga linog, kag halos 100 pa ka pamilya ang nakabaton sing mga materyales sa pagkay-o sang ila naguba nga mga puluy-an. Sa gilayon nga ang nagakinahanglan nga mga pamilya may puwertahan na nga makandaduhan kag atop nga magaamlig sa ila, ginhugod sang mga Saksi ang ila igtalupangod sa 92 ka Kingdom Hall nga nagakinahanglan nga kay-uhon ukon patindugon liwat.

Pagpabakod Liwat sang mga Kabuhi

Magluwas sa pagpatindog liwat sing mga tinukod kag mga puluy-an, madamo ang ilabi nga nagapasalamat tungod sa pagpalig-on sang ila espirituwalidad kag emosyonal nga kaayuhan.

“Sa idalom sang mga kahimtangan, bangod ang mga pagtay-ug nagpadayon, may mga tinion nga ginnerbios gid ako, apang ang mga kauturan nangin tuburan sang gugma kag pagpalig-on,” siling ni Miriam, nga ginsambit kaina. “Diin na kami ayhan kon wala ang mga kauturan?”

Ang mahigugmaon nga pag-atipan ni Jehova paagi sa kahimusan sang kongregasyon nagpahulag sa mga biktima sang linog sa talalupangdon gid nga mga paagi. Sa Comasagua halos ang tanan nga puluy-an sang mga Saksi naguba ukon nadula bangod sang una nga linog. Walay sapayan sini, 12 sang 17 ka Saksi didto ang nagpalista sa pagpakigbahin sa bug-os tion nga ministeryo sang Abril kag Mayo, kag 2 ang kutob sadto nangin regular nga bug-os tion nga ministro.

Ang mga kongregasyon sa bahin sang Cuscatlán, isa sang mga duog nga nahalitan gid sang ikaduha nga linog, naghiwat sang ila pinasahi nga adlaw nga asambleya sang Marso. Talalupangdon nga may nagtambong nga 1,535, kag 22 ka tawo ang nabawtismuhan. Nakibot ang mga nag-organisar sang asambleya nga walay sapayan nga madamo gid sa mga tumalambong ang bag-o lang nadulaan sang ila mga puluy-an, nag-amot sila sang daku nga kantidad sang kuwarta para sa Assembly Hall.

Nagapalanog sang pagkamapinasalamaton sang madamo, ang isa ka Saksi sa San Vicente nagkomento: “Nabasa ko sa mga publikasyon kon paano ang organisasyon nagahulag sa tion sang kalamidad, apang personal ko nga naeksperiensiahan ini karon, kag nabatyagan ko ang bulig sang paghiliutod. Nakita namon ang pagpanghikot sang Cristianong gugma. Isa gid ka pribilehiyo nga mangin katapo sining nahiusa nga katawhan!”

[Retrato sa pahina 19]

Ang pagtiphag sang bukid bangod sang linog naglubong sa kapin sa 300 ka balay sa Las Colinas

[Credit Line]

Bottom of pages 23-5: Courtesy El Diario de Hoy

[Retrato sa pahina 20]

Ang mga taga-minuro naggamit sing mga piko, mga pala, kag mga balde sa ila pagtabang nga hilikuton

[Credit Line]

Courtesy of La Prensa Gráfica (photograph by Milton Flores/Alberto Morales/Félix Amaya)

[Retrato sa pahina 21]

Kagulub-an sang Kingdom Hall sa Tepecoyo

[Retrato sa pahina 22]

Isa ka payagpayag ang gilayon nga ginpatindog sang mga kauturan sa Tepecoyo agod hiwatan sang ila mga miting

[Mga retrato sa pahina 22]

Ang mga Saksi nakapatindog liwat insigida sing mga Kingdom Hall kag nakapatindog sing kapin sa 500 ka temporaryo nga mga balay

[Retrato sa pahina 22]

Ang mapinasalamaton nga nagasolo nga iloy kag ang iya anak nga babayi nagatan-aw sang pagtukod liwat sang ila naguba nga puluy-an