Pagbantay sa Kalibutan

Ang Medikal nga mga Rekord​​—⁠Nagalakip Bala sang Batasan sa Pagtan-aw sing Telebisyon?

Ginarekomendar sang grupo sang mga pediatrician sa Espanya nga dapat ilakip sa medikal nga mga rekord sang bata ang iya batasan sa pagtan-aw sing telebisyon. Suno sa Espanyol nga pamantalaan nga Diario Médico, ginahunahuna sang mga doktor nga dapat nila mahibaluan kon pila ka oras kada adlaw ang ginahinguyang sang pasyente nga bata sa pagtan-aw sing TV subong man kon ano nga sahi sang mga programa ang iya ginatan-aw kag kon sin-o ang iya upod. Ngaa? Kay ang surbe nga ginhimo sang mga pediatrician nagpahayag nga ang pagtan-aw sing TV nagaresulta sa isa ka estilo sang pagkabuhi nga pirme lang nagapungko, sa nagadugang nga pagkaagresibo, sa handum nga magbakal sing nga butang, sa nabuhinan nga ikasarang sa pagtuon sa eskwelahan, kag sa posibilidad nga magiyan sa TV. “Ginarekomendar sang mga pediatrician nga indi pagbutangan sang mga ginikanan sing TV ang kuwarto sang kabataan ukon ang lugar nga puwede makontrol sang [kabataan] ang mga programa,” siling sa report. “Dugang pa, ang pagtan-aw sing TV sa tigkalaon dapat likawan, kag dapat limitehan sang mga ginikanan ang pagtan-aw sang kabataan sing telebisyon sing kubos sa duha ka oras kada adlaw, apang ginapakamaayo ang kubos sa isa ka oras kada adlaw.”

Ang Pagdamo sang Populasyon sa China

“Ang populasyon sang China may kadamuon nga 1.26 bilyones ka tawo kag nagalawig ang ila kabuhi, mas edukado kag mas siudadnon ang pagginawi,” siling sang bcNEWS.com. Suno kay Zhu Zhixin, direktor sang National Bureau of Statistics, ang populasyon nagdamo sing 132.2 ka milyon sugod sang 1990. Ang manubo nga kadasigon sang pagdamo nga 1.07 ka porsiento kada tuig resulta sang programa sang China nga ginalimitehan ang pagpamata sa isa lang ka bata nga ginsugdan sang nagahingapos ang dekada 1970. Apang, nagakabalaka ang mga opisyal, bangod ang surbe sang 1999 nagapakita nga 117 ka lalaki ang nabun-ag sa kada 100 ka babayi, ayhan subong resulta sang pagpahulog sa mga babayi lamang nga bata. “Nagakahangawa ang mga sosyologo nga ang indi balanse nga ratio sang ginabun-ag magaresulta sa kakulang sing mga palangasaw-on, paglala sang prostitusyon kag pagpangidnap kag pagbaligya sing mga babayi para pangasaw-on,” siling sang report.

“Ang Bahandi sa Idalom sang Duta”

Ang mga manugpanalawsaw nga ginpangunahan ni Heraldo Campos isa ka hydrogeologist sa Brazil nagtapos sang pito-ka-tuig nga proyekto agod himuan sing mapa ang pinakadaku nga tuburan sang tubig sa idalom duta sang Bagatnan nga Amerika. Ang Guarani Aquifer, nga nahamtang sa naidalom nga mga bahin sang Brazil, Uruguay, Paraguay, kag Argentina, may kabug-usan nga kadaygan nga mga 1.2 milyones kilometros kuwadrados kag ginabanabana nga makapundo sing tubig nga 40,000 kilometros kubikos. Suno sa report sang Global Environment Facility, “ang reserba nga kadamuon sang tab-ang nga tubig karon hustuhan na nga makasuplay sa bug-os nga populasyon sang Brazil sa 3,500 ka tuig.” Sa palaabuton ining “bahandi sa idalom sang duta” mahimo nga magamit agod matapna ang paglapad sang desyerto, kag bangod sang temperatura sang tubig, mahimo ini nga magamit subong tal-us nga kuluhaan sing enerhiya. Paagi sa paghimo sing mapa sa tuburan, ang mga manugpanalawsaw nagalaum nga maamligan ang duog nga ginakuhaan sang tubig gikan sa mga pestisidio kag abono.

Pagdamo sang Kanser sa Panit

May yara hinali nga pagdamo sang melanoma, ang pinakaserioso nga tumor sa panit, suno sa balita sang El Pais Digital sang Espanya. Sang mga tungatunga sang ika-20 nga siglo, 1 sa kada 1,500 ka tawo ang may melanoma. Apang sang tuig 2000, ini nga numero nagtimbuok sa 1 sa kada 75 ka indibiduwal, sa masami bangod sang pagpabulad sa init sang adlaw. Sa isa ka kombension sang European Society for Medical Oncology, si Propesor J. Kirkwood nagsiling nga 40 porsiento sang melanoma tumor mahimo nga bangod sang genes, samtang ang nabilin nga 60 porsiento gikan sa sobra nga pagpabulad sa init sang adlaw. Ang mga babayi sa ulot sang edad nga 23 kag 50 amo ang labi nga naapektuhan. Ginpaathag ni Kirkwood nga sa tion sang pagkabata kag paghinupang, ang radiasyon sang adlaw mahimo nga bangdan sang mga pagbag-o sa pigment cells sang panit, bisan pa ang kanser mahimo maglutaw paglipas pa sang madamo nga mga tuig. “Ginasupot sang panit ang ginaagom nga radiasyon sang adlaw,” siling ni Kirkwood.

Paghimo sang Kalamay nga Mangin Plastik

Ang mga sientipiko sa Institute of Technological Research sang Brazil nakadiskobre sing bag-o nga espesyi sang bakterya nga makahimo sang kalamay nga mangin plastik. Ang nadiskobre nga espesyi sang nagligad nagatunaw kag nagahimo sing kalamay sa tapos lamang ini mabahinbahin nga mangin magagmay nga mga molekula, apang “ang daku nga ikasarang sining [bag-o nadiskobre nga bakterya] makita sa iya abilidad sa direkta nga paghimo sing kalamay paagi sa metabolismo,” siling ni enhinyero Carlos Rossell. Kon masobrahan sing kaon, ginagamit sang bakterya ang sobra nga kalamay agod makahimo sing tuman ka gagmay nga mga binilog sang nagakadunot nga plastik, nga ginakuha sang mga sientipiko paagi sa paggamit sing solvent. Suno sa mga manugpanalawsaw, “isa ka kilogramo [2.2 ka libra] nga plastik ang makuha gikan sa tatlo ka kilogramo [6.6 ka libra] nga kalamay,” siling sang pamantalaan nga O Estado de S. Paulo.