Mga “Mall”—Diin Nagasakot ang Negosyo kag Paglingawlingaw

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA AUSTRALIA

PAGPAMALAKLON​—⁠ang mga tawo daw nanamian sa sini ukon naugot sa sini. Apang, para sa madamo ining makatalaka anay nga hilikuton nangin labi ka makagalanyat bangod sang pagtuhaw sang mga shopping mall.

Ang ideya tuhoy sa shopping mall indi bag-o. Sa madamo nga paagi kaanggid ini sa basar​—⁠isa ka sentro sang negosyo kag kutso-kutso. Sang 1859 ang Pranses nga negosyante nga si Aristide Boucicaut nagbulig sa pagbag-o sa ideya sang basar paagi sa pagbukas sing isa ka department store. Mabaligya diri ang nanuhaytuhay nga butang. Madasig nga naglapnag ang mga department store sa bug-os nga Europa kag sa Estados Unidos.

Isa sa mga naghimulos sa sini nga ideya amo si Frank Woolworth. Sang Marso 1912, halos 600 ka balaligyaan ang may ngalan niya. Sang ulihi, ang ideya nga tingubon  sa isa ka tinukod ang mga department store kag mga balaligyaan sang pinasahi nga mga butang nagresulta sa bantog nga shopping mall karon. Sa kabilugan, ang mga shopping mall nangin maayo nga negosyo para sa mga nagabaligya sing utay-utay, kay ginapabugal sang isa ka mall nga may tuigan ini nga kinitaan nga $200 milyones.

Ang panguna nga ginahatagan sing atension sang mga mall amo ang kasulhayan sang mga bumalakal. Ang isa ka paagi agod matigayon ini amo ang pag-aman sing pagkaon sa ila. Ginapat-od sang mga restawran kag palamahawan nga ang malipayon kag busog nga mga kustomer mahimo gid nga magapadugay sa mall. Ang isa pa ka malalangon nga paagi sa pagganyat sa mga tawo nga magbakal amo ang pagpukaw sang ila mga luyag sa baylo nga sang ila mga kinahanglanon. Ginsiling sang isa ka pamantalaan nga ang shopping mall isa ka duog “diin ang isa ka ginang sang puluy-an nga nagapuyo sa guwa sang siudad makaeksperiensia sing luho sa air condition kag may de-kolor nga mga suga nga duog diin literal nga minilyon ka dolyares nga mga balaligya ang ginadispley​—⁠ang bugana kaayo nga mga balaligya nga nagaganyat sa mga konsumidor.”

Ang masunod nga tikang, siempre, amo ang paghimo sa luyag nga mangin butang nga dapat baklon. Ang epektibo nga paagi sa paghimo sini amo ang pagpabatyag nga ang pagbakal makalilipay! Ang mga manugpasayod wala nagaganyat sa isa lamang ka sekso. Apang, subong sang ginapakita sa ibabaw, panguna nga ginatumod ang mga babayi. Halin sa umpisa, ang mga manedyer sang mga shopping mall kag mga manugpasayod nagapaindisanay sa pagbuyok sa mga babayi nga magkadto kag magpamalaklon sa ila mga mall, pati na ang mga iloy nga may mga kabataan. Sa pagkamatuod, bangod sang mga pasilidad sa pag-atipan sa bata, kalingawan para sa mga pamatan-on, mga sinehan, kag mga halampangan sa kompyuter, indi lamang makapamalaklon ang mga kustomer kundi makauluistorya man kag makatipontipon sa mga mall. Kag ang mga kapehan naga-aman sing relaks nga kahimtangan para sa mga pagtinipon kag pagpahuwayhuway. Para sa mahuyugon sa isport nga mga bumalakal, ang isa ka mall sa Australia may yara ice-skating rink, samtang ang isa naman may yara halampangan sing bowling.

Ang mga mall daw nagaganyat man sing daku sa mga pamatan-on. “Madamo sang akon mga abyan ang nagakadto diri,” siling sang isa ka pamatan-on. “Kada kadto ko diri, may masumalang gid ako nga kilala ko. . . . Diri kami nagatabuay, sa sini nga lamesa.” Apang madamo man nga tigulang ang pirme nagakadto sa shopping mall. “Nagakadto ako diri agod makig-abyan,” siling sang isa ka 86 anyos nga babayi. “Amo ini ang pinakamainabyanon nga lugar nga akon nahibaluan. . . . Mangin miserable ang akon kabuhi kon wala ini.”

Sa pihak nga bahin, madamo nga bumalakal ang nagapati nga ang mall bagay gid sa paglaragway nga ginhatag sa sini sa libro nga Shelf Life​—⁠isa ka “nagabaligya nga makina.” Kapin pa gani ang ginsiling sang The Humanist nga balasahon kag ginlaragway ang mga shopping mall subong “ang bahin sang aton kultura nga nagapabalor lamang sa mga tawo sigun sa kon pila ang ila kuwarta.” Sa pagkamatuod, sa sini nga kahimtangan, ang isa dapat nga mangin balanse agod indi sia masiod sang materyalismo.​—⁠Mateo 6:19-21.

Mga Siod sang Pagpamalaklon

Ang iban nagalikaw sa mga mall bangod nahadlok sila nga may madamo nga tawo sa isa ka sirado nga lugar. Kag pat-od gid nga ang pila ka shopping mall nagaginutok, ilabi na kon Sabado kag Domingo. Halimbawa, ang mga nagakadto sa isa ka shopping mall sa Sydney, Australia nagadamo sing halos 19 milyones kada tuig​—⁠katumbas sa bug-os nga populasyon sang Australia. Apang, indi lamang mga bumalakal ang naugot sa madamo nga tawo. Daw nagadugang ang mga problema sa pagpangawti kon ang mga mall ginasayuhan sang madamo kaayo nga pamatan-on. Sa amo, ang SundayLife! nga magasin nagasiling: “Ang isa sang daku gid nga problema may kaangtanan sa mga buhat kag paggawi sang mga tawo nga nagasayo sa mall amo ang pag-atubang sa madamo kaayo nga pamatan-on nga nagatipontipon didto.”

Ang isa pa ka problema sang pila ka tag-iya sang balaligyaan amo ang paglandas sa dalayon nga pagmahal sang arkila. “Bangod sini, nagakaputo ang iban nga mga negosyo,” panghakroy sang isa ka nagaarkila. Ang Forbes nga magasin nagsiling sa sining paagi: “Ang mga mall mahimo punihan sing maluho kag magapasulod ini sing mas maluho nga mga manugdumala sang balaligyaan. Apang magasto ini.” Ginpakotpakot pa gani sang artikulo ang posible nga paghina sa utay-utay nga mga negosyo sa mall sa Amerika​—⁠makahalangawa nga balita para sa 1,900 ka mall sa mga rehiyon sa amo nga pungsod. “Ang ila mga kustomer nagadiutay,” siling sang artikulo.

Ano ang palaabuton sining dalagku nga mga shopping mall? Kaangay sang madamo gid nga aspekto sang kabuhi, wala ini sing kapat-uran sa sining tion. Apang isa ka butang ang daw pat-od: Ang mga tawo malipay pirme makasalapo sing isa ka duog diin masakot nila ang negosyo kag ang kalingawan!