Ang Pagtamod sang Biblia

Nahamuot Bala ang Dios sa Inaway?

MASUNSON gid nga ang inaway sa ngalan sang Dios ginadeklarar ukon ginarekomendar sang mga manuggahom, mga heneral, kag bisan gani sang mga klero! Sang 1095, sa bendisyon ni Papa Urban II, ang Nahauna nga Krusada ginsugdan agod agawon liwat ang “Balaan nga Siudad” nga Jerusalem para sa Cristiandad. Apang antes maagom ang ila ginahandum, ang isa ka guban sang mga Krusado ginpatay sang mga Turko, nga ang kakugi kay Allah subong man kabakod sa pagtuo sang mga Krusado sa Trinidad.

Sang Agosto 1914, isa ka pamatan-on nga Aleman ang nagsulat gikan sa iya kampamento sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I: “Kon ang maragtas may hustisya kag panuytoy sang Dios​—⁠kag sigurado gid ako sa sini​—⁠nian kami ang magadaug.” Sadto man nga bulan, ginpadala ni Czar Nicholas II ang mga hangaway sang Rusya batok sa Alemanya, samtang nagapahayag: “Ginapadala ko ang akon labing mainit nga panamyaw sa akon isganan nga mga tropa kag sa akon dungganon nga mga kaalyado. Ang Dios kaupod namon!”

Bangod ginpaisog, minilyon ka soldado ang nagkadto sa patag-awayan, nga nagapati gid nga ang Dios kadampig nila. Madamo nga tawo ang nagapati nga ginapahanugutan sang Dios ini nga inaway agod matigayon ang kahilwayan, kag ginatudlo nila ang mga inaway sa Hebreong Kasulatan (kinaandan na nga ginatawag nga Daan nga Testamento) subong suporta. Husto bala ang ila pagpatpat sa Pulong sang Dios?

Ang mga Inaway sang Dumaan nga Israel

Si Jehova nga Dios nagsugo sa Israel nga makig-away agod tabugon gikan sa Ginsaad nga Duta ang malaut nga mga Canaanhon. (Levitico 18:​1, 24-28; Deuteronomio 20:16-18) Subong nga ginsilutan sang Dios ang mga malaut paagi sa anaw sang panahon ni Noe kag sa kalayo ang Sodoma kag Gomorra, gingamit man niya ang pungsod sang Israel subong paagi niya sa pagpatuman sang iya silot nga kamatayon.​—⁠Genesis 6:​12, 17; 19:​13, 24, 25.

Suno sa Biblia, ang iban nga pagpakig-away sang Israel ginsugo sang Dios, sa masami agod batuan ang mga pamahog sang mga kaaway. Sang gintuman sang pungsod si Jehova, nagdaug sila sa mga inaway. (Exodo 34:24; 2 Samuel 5:17-25) Apang sang mangahas ang Israel nga makig-away supak sa laygay sang Dios, masami nga nalutos sila. Binagbinaga ang halimbawa ni Hari Jeroboam. Wala niya ginsunod ang direkta nga matagnaon nga paandam. Ginpadala niya ang iya madamo nga hangaway sa inaway sibil batok sa Juda. Sang ulihi, sang matapos ang kasingki, 500,000 ka soldado ni Jeroboam ang napatay. (2 Cronica 13:12-18) Bisan ang matutom nga si Hari Josias nakig-away sa inaway nga indi niya dapat ipakig-away. Napatay sia bangod sang iya padasudaso nga desisyon.​—⁠2 Cronica 35:20-24.

Ano ang ginapakita sining mga hitabo? Nga sa dumaan nga Israel, ang Dios amo ang nagadesisyon kon bala dapat makig-away. (Deuteronomio 32:​35, 43) Nagpakig-away ang iya katawhan tungod sa espesipiko nga mga katuyuan. Apang, ini nga mga  katuyuan natuman na sang una. Dugang pa, nagtagna si Jehova nga “sa ulihi nga bahin sang mga adlaw,” ang mga nagaalagad sa iya ‘magasalsal sang ila mga espada nga mga punta sang arado’ kag ‘indi na magtuon sing inaway.’ (Isaias 2:2-4) Maathag nga wala ginapakamatarong sang mga inaway sa Biblia ang modernong-adlaw nga mga inaway, kay wala ini ginsugo sang Dios.

Ang Epekto sang Panudlo ni Cristo

Samtang yari sa duta, ginpakita ni Jesus kon paano buslan ang pagdumot sing di-makagod nga gugma, nga nagasugo: “Maghigugmaanay kamo subong nga ako naghigugma sa inyo.” (Juan 15:12) Nagsiling man sia: “Malipayon ang mga mahidaiton.” (Mateo 5:9) Ang Griegong tinaga diri para sa “mahidaiton” wala lamang nagakahulugan sing pag-agom sing kalinong. Nagapahangop gid ini sang pagpalambo sing paghidait, sang pagpangabudlay sing aktibo agod mapauswag ang maayo nga kabubut-on.

Sang gindakop si Jesus, gintilawan ni apostol Pedro nga pangapinan sia paagi sa makapatay nga hinganiban. Apang ginsaway sia sang Anak sang Dios, nga nagasiling: “Itagob ang imo espada, kay ang tanan nga nagagamit sing espada sa espada mapatay.” (Mateo 26:52) Paano ginsunod sang unang-siglo nga mga Cristiano ini nga mga pulong? Talupangda ang masunod nga mga binalikwat.

“[Ginapakita] sang mahalungon nga pagrepaso sa tanan nga impormasyon nga matigayon nga, tubtob sang panahon ni Marcus Aurelius [121-180 C.⁠E.], wala sing Cristiano nga nangin soldado; kag wala sing soldado, sa tapos mangin Cristiano, ang padayon nga nagsoldado.”​—⁠The Rise of Christianity.

“Ang paggawi sang [unang] mga Cristiano tuhay gid sa mga Romano. . . . Sanglit ginbantala ni Cristo ang paghidait, nangindi sila nga magsoldado.”​—⁠Our World Through the Ages.

Bangod ang mga disipulo ni Cristo nangindi nga magsoldado para sa emperador, madamo sa ila ang ginpatay sang mga Romano. Ngaa nanindugan ang mga Cristiano bisan pa nga indi ini popular? Bangod gintudluan sila ni Jesus nga mangin mga mahidaiton.

Moderno nga Inaway

Hunahunaa lamang ang makangilidlis nga kahimtangan kon ang mga sumulunod ni Cristo magkontrahanay, nga nagatinguha sa pagpatay sa isa kag isa. Supak ini sa Cristianong mga prinsipio. Sa pagkamatuod, indi luyag sang mga nagatuman sa Dios sang Biblia nga halitan ang bisan sin-o​—⁠bisan pa ang ila mga kaaway.⁠ *​​—⁠Mateo 5:​43-​45.

Sing maathag, wala ginapakamaayo sang Dios ang moderno nga pagpakig-away sang mga tawo. Bangod mahidaiton, ginasakdag sang matuod nga mga Cristiano ang paghidait nga paluntaron sa bug-os nga kalibutan sa idalom sang Ginharian sang Dios.

[Nota]

[Retrato sa pahina 18]

Si Heneral Francisco Franco sang Espanya nga nagparetrato upod sa pila ka Katolikong mga klerigo

[Credit Line]

U.S. National Archives photo

[Retrato sa pahina 19]

Mga soldado nga ginabendisyunan sang Griegong Ortodokso nga mga pari antes magkadto sa Kosovo, Hunyo 11, 1999

[Credit Line]

AP Photo/Giorgos Nissiotis