Ang Milagro sang Itlog sang Avestruz

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA BAGATNAN NGA APRIKA

BANGOD wala nagahulag sa incubator, indi mahibaluan kon ano ang nagakatabo sa sulod sang itlog sang avestruz ukon kon ano ang makakulunyag nga pagpasundayag nga magasugod sa dili madugay. Apang diri sa salaguran sang avestruz, may kahigayunan kami nga matun-an ang makawiwili nga pagdaku sang isa ka avestruz, sugod sa pag-itlog.

Pag-atipan sing Mahalungon sa mga Itlog

Ginapangitlog sang munga nga avestruz ang iya duag-tiposo nga mga itlog, nga ang tagsa nagabug-at sing tubtob sa 1.45 kilogramos, sa pugad sa balas.⁠ * Nian, kada adlaw, ginasaylo sang mga trabahador ang bag-o nga mga itlog sa mga incubator sang salaguran, diin magatener ini sa sulod sang mga anom ka semana.

Tion ini nga atipanon sing mahalungon ang ginapaboto nga mga itlog. Ginaplastar ini sing maayo kag ginapainitan sing mga 37 degrees Celsius​—⁠hustuhan nga temperatura para magdaku ang bag-o nga mga piso sa sulod sang alukait. Agod indi mabaog, ginabutang sang manugsagod ang mga itlog sa pinasahi nga mga bulutangan diin regular ini nga nagaliso, ukon sia mismo ang nagapat-od nga maliso ang itlog kada adlaw. Pag-ilog ini sa ginahimo sang sulog kag munga nga mga avestruz sa mga itlog sini sa pugad sa wayang.

Pagtan-aw sa Sulod

Apang, paano naton mahibaluan kon ano ang nagakatabo sa sulod sang alukait? Mahalungon nga nagkuha sang isa ka itlog, ginbutang ini sang manugsagod sa isa ka buho sa ibabaw sang isa ka kahon nga may masanag nga bombilya sa sulod sini. Paagi sa sini, makita sang manugsagod ang garhom sang tumalagsahon nga hitabo sa sulod sang itlog. Sa pulupanag-on, ginapasinag niya ang mga itlog agod makita kon daw ano na kadaku ang piso sa sini. Kon sa pila ka pagpasinag makita nga ang batog sang itlog bungkag gihapon, maathag nga baog ini kag indi na pag-ibalik sa incubator.

Sa sulod sang 39 ka adlaw nga yara sa incubator ang itlog sang avestruz, nagakatabo ang isa ka milagruso nga pagtubo sa sulod sang daw porselana nga alukait. Sa amo man nga tion, nagaporma ang isa ka air sac (suludlan sang hangin), nga sa ulihi nagahabok ini tubtob ang ikatlo nga bahin sa sulod sang itlog matabunan sini.⁠ * Ang wala pa maboto nga mga piso nagagutok gid sa sulod sang ila alukait kag nagahanda na sa pagguwa. Apang antes sini, mahanabo anay ang isa ka importante nga proseso​—⁠ang ila yolk sac (suludlan sang batog) magasugod sa pagsulod sa pusod pakadto sa ila diutay nga tiyan. Importante ini bangod ang yolk sac nagaunod sing mga sustansia kag enerhiya nga ila kinahanglanon gid kon maboto na sila.

Pagboto

Sa katapusan, nag-abot na gid man ang ginakalangkagan nga adlaw, kag yari kami diri agod magtan-aw. Kinahanglan nga busluton anay sang diutay nga mga piso ang nagaputos sa ila nga lanitlanit kag ang air sac antes makalab-ot sa alukait. Indi kaangay sang iban nga mga piso nga may mataliwis nga tuktok sa pagbuslot sang alukait, ang punta sang mahumok nga tuktok sang mga avestruz may putos agod maamligan ini. Samtang ginaduso  ang nahapinan nga tuktok sini sa sulod sang alukait, ginatulod sang piso ang tangkugo sini sa lanitlanit nga nagapain sa iya gikan sa kaingod nga air sac. Pagkatapos sang madugay nga pagtulod kag pagsag-id-sag-id, ini nga lanitlanit mabuslot sa ulihi. Bangod sini, nga ginatawag “pipping,” puwede na karon maokupahan sang piso ang bug-os nga alukait.​—⁠Tan-awa ang diagram A.

Nasudlan gid man sang hangin ang diutay nga baga sang piso! Nagapanghikot na karon ang diutay nga baga sini. Apang, bangod sang daku nga pagpanikasog nangin kulang katama ang hangin sa masipot nga alukait. Gani ang piso indi na makauntat karon​—⁠dapat magpadayon ini sa pagpanikasog agod makaguwa sa alukait. Sing ubos kusog, sulitsulit nga ginabunggo sang piso ang iya ulo, kag nagaigo ang punta sang iya tuktok sa sulod sang alukait. Sing hinali, ang nakapoy nga diutay nga piso nakakita sing diutay nga kapawa sang maglitik ang alukait​—⁠kag gikan sa sini, nahaklo sang piso ang preska nga hangin!​—⁠Tan-awa ang diagram B.

Pagkatapos sang kinahanglanon gid nga pagpahuway, ang piso nakatipon liwat sing kusog agod padayunon ang pagpusa sang alukait, nga nagagamit sang iya tuo nga tiil kag diutay nga tuktok. Nian, nagawahig sang napusa nga alukait kaangay sang isa ka gamay nga Goliat, ang bag-o maboto, nagaduyogduyog nga avestruz nagtindog kag nagkisapkisap sang iya mata sa kalibutan sa guwa nga daw si sin-o nga makasarang.​—⁠Tan-awa ang diagram C.

 Ngaa wala ginabuligan sang manugsagod ang diutay nga piso sa pagpusa sang alukait? Ini para mismo sa kaayuhan sang piso. Nagakinahanglan sing pila ka tion agod makasulod ang batog sa pusod sang piso, nga nagakupos kag nagasira sa ulihi. Kon buligan sang iban nga padasigon ini nga proseso, mahimo nga masamaran ang diutay nga piso ukon basi maimpeksion ini.

Sa pagpadayon, naboto na gid man ang diutay nga mga piso diri sa salaguran. Para sa amon nga mga tumalan-aw, ang pagtan-aw sa mga piso sang avestruz nga nagaguwa sa napusa nga alukait​—⁠nga kapoy apang madinalag-on​—⁠isa ka makakulunyag nga talan-awon.

Pag-upod sa Tal-us nga mga Ginikanan

Wala magdugay, ginpamala sang mainit nga hangin sang incubator ang mahumok nga bulbol sang piso, kag nangin matahom gid ini kag nagbuskag. Ginbutang dayon sila sa isa ka diutay nga kurong kag ginpainitan sa adlaw. Nalipay gid sila sa sini! Maunat-unat na gid man nila ang ila mahuyang nga mga tiil nga ila gid ginahandum nga himuon.

Ang masunod nga adlaw isa ka importante nga tion para sa madamol sing bulbol nga mga piso. Ginpaupod sila sa ila tal-us nga mga ginikanan​—⁠dalagku na nga mga avestruz nga magaatipan sa ila sa masunod nga tatlo ka bulan. Tubtob karon wala pa gihapon magutom ang diutay nga mga piso bangod sang sustansia nga ila nakuha sa ila batog. Apang, pila ka adlaw pagkatapos maboto, amat-amat na sila nga ginagutom. Apang ano ang ila tuk-on? Sa kakibot namon, gintuka sang mga piso ang bag-o nga iti sang ila tal-us nga mga ginikanan! Ini, siling sang manugsagod, sarang makapabakod sang ila mahuyang pa nga immune system.

Tan-awa lang ang diutay nga mga piso nga ginhawa sunod sa dalagku nga mga tikang sang ila tal-us nga mga ginikanan! Nagakinahanglan gid ini sing daku nga panikasog. Apang ang mga piso sang avestruz madasig gid magdaku​—⁠makakilibot nga nagataas sing 30 sentimetros sa isa ka bulan. Gani, sing makapakibot, sa sulod lamang sang isa ka bulan, makalagas na sila sa mas dalagku nga mga avestruz.

Kon mag-anom na ka bulan ang mga avestruz, hamtong na ini kag nagataas sing halos 2.5 metros. Mabudlay patihan nga sang nagligad lamang nga pito ka bulan, ining matag-as nga mga tinuga​—⁠nga may malaba nga liog kag mga tiil⁠​—⁠wala anay nagahulag nga mga itlog sa isa ka incubator sa salaguran sang mga avestruz.

[Mga nota]

[Diagram sa pahina 29]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

ANG PROSESO SANG PAGBOTO

A

B

C

[Credit Line]

Source of sketches: Dr. D. C. Deeming

[Retrato sa pahina 29]

Ang ginakalangkagan nga adlaw—naboto ang mga piso!

 [Picture Credit Line sa pahina 31]

John Dominis/Index Stock Photography