Ang mga Pulis—Ngaa Kinahanglanon Sila?

ANO ang mangin kahimtangan kon wala sing pulis? Bueno, ano ang natabo sang 1997 sang nagwelga ang 18,000 ka pulis sa siudad sang Recife sa Brazil, amo nga kapin sa isa ka milyon ka pumuluyo ang wala sing pulis?

“Sa sulod sang lima ka magamo nga adlaw sa sining lapit sa baybay nga siudad, ang pinatyanay kada adlaw nagdugang sing tatlo ka pilo,” balita sang The Washington Post. “Walo ka bangko ang ginkawatan. Nagpawala ang mga gang sa shopping mall kag nanggamo sa kabalayan sang mga manggaranon nga nagapalupok sang ila mga pusil. Kag wala gintuman ang kasuguan sa trapiko. . . . Bangod nagdugang ang krimen, indi makaarapal ang mga morge sa mga patay kag ang mga gintiro kag ginbuno nag-alawas sa pasilyo sang pinakadaku nga ospital sang estado.” Ang sekretaryo sang departamento sang hustisya nagsiling kuno: “Karon pa lang natabo diri ini nga sahi sang pagkamalinapason.”

Bisan diin man kita nagapuyo, ang kalautan hinali lang nga nagakatabo sa sibilisasyon. Kinahanglan naton ang pag-amlig sang mga pulis. Sa pagkamatuod, kalabanan sa aton nakabati na tuhoy sa kapintas, pagkadibunayag, pagpasapayan, kag pag-abuso sa gahom sang pila ka pulis. Mas grabe ini sa iban nga mga pungsod. Apang ano ang himuon naton kon wala sing pulis? Indi bala matuod nga ang mga pulis masami nga nagaaman sing mapuslanon nga mga serbisyo? Ginpamangkot sang Magmata! ang pila ka pulis sa lainlain nga bahin sang kalibutan kon ngaa nagpulis sila.

Isa ka Serbisyo Para sa Komunidad kag Katilingban

“Nalipay ako magbulig sa mga tawo,” siling ni Ivan, isa ka taga-Britanya nga pulis. “Naganyat ako sa nanuhaytuhay nga buluhaton. Madamo ang wala makarealisar nga 20 tubtob 30 porsiento lamang sang hilikuton sang pulis ang ginapatuhoy sa mga  krimen. Isa gid ini ka serbisyo para sa komunidad kag katilingban. Sa isa ka kinaandan nga adlaw sang akon pagpatrolya, may maatipan ako nga isa ka hinali nga pagkapatay sang isa ka tawo, isa ka aksidente sa trapiko, isa ka krimen, kag isa ka nagasalangisag nga tigulang nga nagakinahanglan sing bulig. Labi na nga makalilipay nga ibalik sa iya ginikanan ang isa ka nadula nga bata ukon buligan ang isa ka biktima sang krimen nga malandas ang iya emosyonal nga trauma.”

Si Stephen isa anay ka pulis sa Estados Unidos. Sia nagsiling: “Subong isa ka pulis, may ikasarang ka kag tion nga ihatag ang labing maayo nga bulig kon ang mga tawo sinsero nga nagapabulig sa imo. Amo sini kon ngaa nagpulis ako. Luyag ko magbulig sa mga tawo kag pas-anon ang lulan para sa ila. Ginabatyag ko nga nakabulig ako agod amligan ang mga tawo gikan sa krimen, sa pila ka kasangkaron. Kapin sa 1,000 ka tawo ang naaresto ko sa sulod sang lima ka tuig. Apang nagpahalipay gid sa akon ang makakita sing nadula nga bata, pagbulig sa mga pasyente nga may Alzheimer nga nagtalang, kag ang pagbawi sa kinawat nga mga salakyan. Nakunyag man ako sa paglagas kag pagdakop sa mga suspek sa isa ka krimen.”

“Luyag ko magbulig sa mga tawo sa emerhensia nga mga kahimtangan,” siling ni Roberto, isa ka pulis sa Bolivia. “Sang bata pa ako, ginadayaw ko gid ang mga pulis bangod ginaamligan nila ang mga tawo gikan sa katalagman. Sang bag-o pa lang ako magpulis, gin-asayn ako subong bantay nga nagapatrolya sa sentro sang siudad, nga nahamtangan sang mga opisina sang gobierno. Kami ang nagaatubang sa politikal nga mga demonstrador halos kada adlaw. Ang akon trabaho amo nga punggan nga magsingki ang kahimtangan. Napamatud-an ko nga kon mainabyanon ako kag rasonable sa mga lider sang mga demonstrasyon, malikawan ko ang mga kinagubot nga mahimo maghalit sa madamo nga tawo. Makalilipay gid yadto.”

Madamo gid ang mga serbisyo nga ginahatag sang mga pulis. Naatubang nila ang mga kahimtangan halin sa pagsalbar sa isa ka kuring sa ibabaw sang kahoy tubtob sa pagsalbar sa mga hostage gikan sa mga terorista kag pag-engkwentro sa mga kawatan sa bangko. Apang, halin sang magsugod ang moderno nga mga pulis, nangin sentro sila sang paglaum kag kahangawa man. Binagbinagon sang masunod nga artikulo kon ngaa subong sini.

[Mga retrato sa pahina 2, 3]

Pahina 2 kag 3: Nagakontrol sang trapiko sa Chengdu, China; Griego nga pulis sa isa ka kinagubot; mga pulis sa Bagatnan nga Aprika

[Credit Line]

Linda Enger/Index Stock Photography

[Retrato sa pahina 3]

Ginakawatan ang isa ka balaligyaan sang magwelga ang mga pulis sa Salvador, Brazil, sang Hulyo 2001

[Credit Line]

Manu Dias/Agência A Tarde

[Retrato sa pahina 4]

Si Stephen, E.⁠U.⁠A.

[Retrato sa pahina 4]

Si Roberto, Bolivia