Kon Paano Mo Atubangon ang Palahaboy nga Katilingban

“SA KINAUGALI . . . wala sing butang nga indi kinahanglanon.” Suno sa Time nga magasin, amo ini ang opinyon sang isa ka respetado nga eksperto sa pag-recycle. Ginapatuhuyan niya ang isa ka talalupangdon nga paagi diin ang wala kabuhi ukon ginhaboy nga materyal gikan sa isa ka bahin sang ecosystem ginagamit pirme agod mapuslan sang iban nga mga bahin. Ini man nga eksperto nagapati kuno nga “sarang mailog sang tawo ang hilway-sa-basura nga mga paagi sang kinaugali, apang magakinahanglan ini sing bag-o nga teknolohiya kag sing daku nga pagbag-o sa panimuot.”

Ayhan ang kalabanan sa aton indi makaimbento sing bag-o nga teknolohiya. Apang ang aton panimuot isa ka butang nga makontrol naton! Kag ang

 husto nga panimuot sa sadsaran nga mga prinsipio tuhoy sa nagakaigo nga paggawi magabulig sa aton nga maatubang sing maayo pa ang mga problema sang pagkabuhi sa isa ka palahaboy nga katilingban.

Likawi ang Pag-uyang

Ang kada ikalima nga tawo sa duta nagatulog sa gab-i nga gutom. Bangod sini, dapat naton apresyahon ang pagkaon kag indi ini pag-uyangan. Ang isa ka mag-asawa nga nagpauli sa Europa pagkatapos sang 28 ka tuig nga pagmisyonero sa Aprika nagsiling nga ang isa sang ila pinakadaku nga problema agod maanad liwat sa ila tumandok nga pungsod amo ang pag-atubang sa “mauyangon nga paghaboy sing pagkaon sang mga tawo.”

Ginatudluan sang maalam nga mga ginikanan ang ila kabataan nga ubuson ang pagkaon nga ginabutang nila sa ila pinggan. Nian mabuhinan ang basura kag pag-uyang. Mas maayo nga magkuha anay sing diutay lamang antes mangayo sing dugang pa. Sa pagkamatuod, ang mga ginikanan dapat magpakita sing halimbawa. Si Jesus nagpakita sing halimbawa para sa aton tanan paagi sa pagpakita sing matuod nga apresasyon sa mga aman sang Dios, sa pisikal kag sa espirituwal. Ginapakita sang Biblia nga naglikaw gid si Jesus nga uyangan ang pagkaon​—⁠bisan pa nga milagruso ini nga gin-aman sing bugana!​—⁠Juan 6:11-13.

Ang prinsipio nga likawan ang pag-uyang maaplikar man sa panapton, muwebles, kag makina. Ang pagmentinar sa mga pagkabutang kag ang paggamit sa sini tubtob mapuslan pa nagapakita man nga ginaapresyar naton ang aton ginapanag-iyahan. Indi kita dapat magpahingalit sa mga manugpasayod nga nagatan-ay sa aton sing butang nga mas daku, mas maayo, mas madasig, mas mabakod amo nga indi na kita kontento sa kon ano ang yara sa aton. Matuod, kinamatarong naton nga islan ang mga butang nga mahimo pa magamit. Apang antes ini himuon, ayhan luyag naton tulutimbangon ang aton mga panimuot kag mga motibo.

 Likawi ang Kakagod

Samtang nagalakbay sila sa kahanayakan padulong sa Ginsaad nga Duta, ang mga Israelinhon ginhatagan sing pagkaon sa porma sang manna. Suno sa report sang Biblia, ang manna bastante gid. Apang, ang mga Israelinhon ginpaandaman nga indi sila magmakagod; magkuha sila sang ginakinahanglan lamang nila. Natukiban sang mga naglapas nga ang kakagod indi mapuslanon, kay ang nabilin nga manna gin-ulod kag napan-us. (Exodo 16:16-20) Maathag nga ang Biblia mabaskog kag sulitsulit nga nagapakamalaut sa kakagod.​—⁠Efeso 5:3.

Indi lamang ang Biblia ang nagasiling sini. Si Seneca, halimbawa, isa ka unang-siglo nga Romanong pilosopo kag manunulat sang mga sarsuela, nagbaton nga ang tawo nga makagod wala gid sing kaayawan. Nagsiling sia: “Indi mapaayawan sang bug-os nga kinaugali ang kakagod.” Si Erich Fromm, isa ka pilosopo sang ika-20 nga siglo, naghinakop sing amo man: “Ang kakagod isa ka madalom gid nga buho nga nagapakapoy sa tawo bangod sang wala katapusan nga panikasog nga paayawan ang kinahanglanon nga indi gid mapaayawan.” Sa baylo sang kakagod kag pag-uyang, may pila ka positibo nga mga tikang nga ginhimo ang madamo.

Magtuon sa Pagpaambit

Antes ihaboy ang mapuslan pa nga mga butang, binagbinaga kon sin-o ang malipay nga mahatagan mo sini. Halimbawa, kon maggutok na sa mga bata ang ila panapton, magamit pa bala ini sang iban nga mga bata? Mahimo mo man bala ini sa iban pa nga mga pagkabutang nga mapuslanon gihapon apang indi mo na kinahanglan? Ipaambit ang kalipay nga nahatag sini sa imo paagi sa paghatag sini sa iban. Ang Amerikano nga awtor kag manugpakadlaw nga si Mark Twain nagsulat anay: “Agod matigayon ang bug-os nga balor sang kalipay dapat ipaambit mo ini sa iban.” Ayhan naeksperiensiahan mo nga ang kalipay nga ginapaambit doble nga kalipay. Isa pa, paagi sa sini nga pagpaambit, ginabalabagan mo ang negatibo nga mga epekto sang palahaboy nga mentalidad.

Ang pagpaambit sa iban isa ka kinaiya nga ginarekomendar gid sang Biblia. (Lucas 3:​11; Roma 12:13; 2 Corinto 8:​14, 15; 1 Timoteo 6:18) Sa pagkamatuod, daw ano gid kaayo ang kalibutan kon ang tanan handa sa pagpaambit!

Mangin Kontento sa mga Kinahanglanon

Ang tawo nga kontento, tawo nga malipayon. Matuod gid ini. Ang isa ka Griego nga hulubaton nagasiling: “Wala sing butang nga makapakontento sa isa ka tawo nga indi kontento sa diutay lamang.” Kag ang Hinapon nga hulubaton nagasiling: “Ang indi makontento imol.” Ginapabaloran man sang Biblia ang pagkakontento. Aton mabasa: “Ang matuod, isa ini ka paagi sang daku nga daug, ining diosnon nga debosyon upod ang pagkanaayawan sa kaugalingon. Kay wala kita sing nadala sa kalibutan, kag wala man kita sing madala nga bisan ano nga butang paguwa. Gani, kon may pagkaon kag panapton, mangin kontento na kita sa sining mga butang.”​—⁠1 Timoteo 6:​6-8; Filipos 4:11.

Sa pagkamatuod, agod mangin kontento kon ano ang yara sa aton, kinahanglan ang “daku nga pagbag-o sa panimuot.” Narealisar sining karon lang ni Susanne, nga isa ka lamharon nga babayi, nga kinahanglan gid niya magbag-o. Sia nagsiling: “Namat-od ako nga bangod indi ko matigayon ang tanan nga luyag ko, dapat tun-an ko nga maluyagan kon ano ang yara sa akon. Malipayon kag kontento na ako karon.”

Ang pagkakontento nagadul-ong gid sa kalipay. Si Propesor Argir Hadjihristev, isa ka taga-Bulgaria nga eksperto sa tema tuhoy sa pagtigulang, nagsiling: “Ang malain gid, una sa tanan, amo ang indi makontento sa diutay nga ginapanag-iyahan sang isa ka tawo.” Nagapatuhoy sa mga benepisyo sa panglawas sang pagkakontento, sia nagdugang: “Ang tawo nga wala nagapanikasog nga magkabuhi sing maayo pa sangsa iya kaingod, nga wala pirme nagapanikasog nga makatigayon sing kapin kag kapin pa, nagakabuhi nga wala sing kompetensia kag busa wala sing kahuol. Kag maayo ini sa lawas.”

Huo, ang isa ka palahaboy nga katilingban indi gid makahatag sing matuod nga kalipay. Labi na gid ang palahaboy nga mentalidad! Daw nagadamo na ang mga tawo nga nakahangop sini. Ikaw bala?

[Retrato sa pahina 9]

Dapat tun-an sang mga kabataan kon paano likawan ang pag-uyang sing pagkaon

[Retrato sa pahina 9]

Si Jesus naghatag sing maayo nga halimbawa sa paglikaw nga mag-uyang

[Retrato sa pahina 10]

Ngaa indi mo ihatag sa iban ang wala mo na ginagamit sa baylo nga ihaboy ini?