Nagasolo nga mga Ginikanan, Madamo nga Kabudlayan

“Grabe ang akon nabatyagan. Nagahibi ako sa banyo kon gab-i. Mabudlay gid ini.”​—JANET, NAGASOLO NGA ILOY SANG TATLO KA KABATAAN.

MADAMO ang kabangdanan kon ngaa nagasolo ang mga ginikanan. Ang pila ka pamilya may nagasolo nga ginikanan bangod sang inaway, kinaugali nga kalamidad, ukon balatian.

Ang mga ginikanan sang pila ka kabataan namat-od nga indi mag-asawahay. Halimbawa, sa Sweden halos katunga sang mga kabataan ang natawo nga wala makasal ang ila mga ginikanan. Ang diborsio nagaresulta man sa mga panimalay nga may nagasolo nga ginikanan. Ginapakita sang panalawsaw nga kapin sa 50 porsiento sang Amerikano nga kabataan ang magapuyo sa panimalay nga may nagasolo nga ginikanan sa pila ka tion sang ila pagkabata.

Paghangop sa mga Kabudlayan

Ang mga iloy nga bag-o lang nabalo nagapas-an sang daku nga kabudlayan. Ginaabaga nila ang responsabilidad sa ila panimalay samtang nagalalaw pa sa napatay nila nga bana. Ang pagpasibu nila sa sining katungdanan mahimo maglawig sing binulan, tinuig pa gani, samtang ginalandas nila ang kabudlayan sa ekonomiya kag ang responsabilidad sa paglugpay sa ila mga kabataan. Mahimo nga mabudlayan gid ang nabalo nga iloy sa pag-abaga sining dugang nga mga responsabilidad. Sa amo, ang bata mahimo nga kulang sa pag-atipan kag pagtuytoy sang mga ginikanan sa tion nga kinahanglanon gid niya ang atension kag pasalig.

Ang nagasolo nga mga iloy nga wala magpamana sang amay sang ila anak masami nga hoben pa kag di-eksperiensiado. Mahimo nga wala sila makatapos sa pag-eskwela. Bangod wala sing nagakaigo nga kalantip sa pagtrabaho, mahimo gid nga mangin imol sila kag magtrabaho nga manubo ang sweldo. Kon wala sing bulig sang mga paryente, subong sang ila mga ginikanan, magadugang pa ang ila responsabilidad sa pag-atipan sing nagakaigo sa ila kabataan kon adlaw. Ang wala sing bana nga iloy nagapakig-away man sa emosyonal nga kabudlayan, subong sang pagbatyag sing kahuya kag kasubo. Ang iban nahadlok nga basi indi sila makakita sing maayo nga bana bangod may bata na sila. Samtang nagadaku ang mga kabataan sa sining mga panimalay, sila man mahimo matublag sang madamong pamangkot nga wala masabat tuhoy sa ila ginhalinan kag sang kinahanglanon nga kilalahon sang amay nga wala sa puluy-an.

Sing kaanggid, ang diborsiado nga mga ginikanan yara sa daku nga kahuol. Ang pila ka ginikanan mahimo nga maakig gid bangod sang diborsio. Bangod nagabatyag nga wala sing kabilinggan kag ginsikway, mahimo nga indi mahatagan sing atension sang pila ka ginikanan ang emosyonal nga kinahanglanon sang ila mga kabataan. Ang mga iloy nga kinahanglan magtrabaho sa nahauna nga tion mahimo nga mabudlayan sa responsabilidad sang pagdumala sa panimalay. Ayhan batyagon nila nga wala sila sing tion ukon kusog para sa pinasahi nga kinahanglanon sang ila mga kabataan, nga nagaatubang man sang hinali kag daku  nga mga pagbag-o sa tapos magdiborsio ang ila mga ginikanan.

Pinasahi nga mga Hangkat sa Diborsiada nga mga Ginikanan

Narealisar sang nagasolo nga mga ginikanan nga ang indibiduwal nga mga kinahanglanon sang ila kabataan nanuhaytuhay kag pirme nagabag-o. Para sa diborsiada kag nagasolo nga mga ginikanan, ang paghatag sing rasonable nga mga kahigayunan para sa espirituwal nga panuytoy mahimo magdala sing pinasahi nga mga hangkat.

Halimbawa, wala sa poder sang pila ka diborsiada nga ginikanan nga mga Saksi ni Jehova ang ila mga kabataan. Ginatinguhaan nila nga makaduaw sa tion nga mahimo nila makaupod ang ila mga kabataan sa pagtambong sa Cristianong miting. Paagi sining kahimusan sang mga pagduaw makapakig-angot sing tayuyon ang bata sa Cristianong kongregasyon, nga makahatag sing daku nga benepisyo sa mga kabataan sang diborsiada nga mga ginikanan.

Ang diborsiada nga mga ginikanan nga may diutay lamang nga kahigayunan sa regular nga pagpakig-angot sa ila kabataan dapat magpangita sing mga paagi sa pagpasalig sa ila kabataan sang ila gugma kag pagpalangga. Agod mangin madinalag-on, dapat mangin mahinuklugon ang ginikanan sa nagabag-o nga emosyonal nga mga kinahanglanon sang bata. Matuod ini ilabi na kon nagahinupang ang bata kag mangin mahuyugon sa sosyal nga mga aktibidades kag mga abyan.

Nahangpan man sang madinalag-on nga ginikanan ang mga ikasarang, personalidad, kag panghunahuna sang bata. (Genesis 33:13) Ang ginikanan kag ang bata suod kag mapinalanggaon nga nagahambalanay kag nagaupdanay. Bukas ang linya sang komunikasyon. Ang bata bahin sang kabuhi sang ginikanan, kag ang ginikanan bahin sang kabuhi sang bata.

Kinahanglan ang Pagkamakatarunganon

Pagkatapos sang diborsio, ang kabataan nagabenepisyo sa regular nga pagpakig-angot sang duha ka ginikanan. Pananglitan magkatuhay ang relihion sang mga ginikanan; ang isa Saksi ni Jehova, kag ang isa indi. Ang regular kag tampad nga komunikasyon nagabulig agod malikawan ang di-paghangpanay. “Tigayuna ang reputasyon nga makatarunganon,” sulat ni apostol Pablo. (Filipos 4:⁠5, Phillips) Dapat tudluan ang mga kabataan nga tahuron ang mga kinamatarong sang duha ka ginikanan sa pagbuhat sang ila relihion.

Mahimo mamilit ang indi Saksi nga ginikanan nga magtambong ang bata sa relihioso nga mga serbisyo sa iya simbahan. Ano ang sarang mahimo sang ginikanan nga isa sang mga Saksi ni Jehova? Mahimo man niya mapaambit ang iya relihioso nga mga pagtuluuhan sa bata. Sa ulihi, makadesisyon na ang bata tuhoy sa relihion, kaangay sa bataon nga si Timoteo, nga mahimo gid gintudluan sang iya iloy kag lola sing mga prinsipio sa Biblia. (2 Timoteo 3:​14, 15) Kon nasaw-ahan ang bata sa pagtambong sa serbisyo sa lain nga relihion,  ayhan mahimo niya binagbinagon ang karakter sa Biblia nga si Naaman, nga pagkatapos nangin isa ka matuod nga sumilimba padayon nga nagtuman sang iya katungdanan paagi sa pag-upod sa hari nga nagasimba sa balay ni Rimon. Ini nga kasaysayan mahimo magpasalig sa bata sang gugma kag paghangop ni Jehova walay sapayan sang pagtambong niya sa relihioso nga mga seremonya nga wala niya maandan.​—⁠2 Hari 5:​17-​19.

Ang madinalag-on nga ginikanan makadihon sa panghunahuna sang bata ukon kabataan kag makahangop sa ila balatyagon. (Deuteronomio 6:7) Matuod, ang mga iloy nga wala gid makapamana mahimo mahuya sa ila pagkabuhi anay. Apang, dapat dumdumon sining mga iloy nga ang kabataan may duha ka ginikanan. Luyag makilala sang mga kabataan ang ila duha ka ginikanan, kag dapat mabatyagan nila nga naluyagan gid sila, indi nga nadisgrasya lang. Paagi sa paghambal sing matinahuron tuhoy sa nagbiya nga ginikanan kag sa paghatag sing mga sabat nga mahangpan sang bata ukon kinahanglan niya mahibaluan, mahatagan sang iloy ang bata sing mahigugmaon nga pasalig.

Dapat dumdumon sang mga ginikanan nga ang una nga impresyon sang bata sa gugma, awtoridad, kag poder ginadihon sang kaangtanan sang bata sa iya ginikanan. Paagi sa mahigugmaon nga pagpakita sing awtoridad kag poder, daku ang mahimo sang Cristianong ginikanan agod mahanda ang bata sa pagtigayon sing mahigugmaon nga kaangtanan kay Jehova kag pagtahod sa mga kahimusan sa kongregasyon.​​—⁠Genesis 18:19.

Importante ang Kooperasyon sang mga Kabataan

Dapat man mahangpan sang mga kabataan sang mga pamilya nga may nagasolo nga ginikanan nga ang ila kooperasyon importante agod magmadinalag-on ang pamilya. (Efeso 6:​1-3) Ang pagtuman nila sa awtoridad sang ila ginikanan nagapakita nga ginahigugma nila ang ila ginikanan kag ginatahod ang dugang nga panikasog sang ginikanan agod mahatag ang hilway sa peligro kag malipayon nga panimalay. Sanglit ang komunikasyon nagadalahig sang paghambal kag pagpamati, dapat dumdumon sang mga kabataan sa pamilya nga may nagasolo nga ginikanan nga dapat handa sila sa pagsuportar sa mga panikasog sang ginikanan  nga mahuptan ang maayo nga komunikasyon sa pamilya.​—⁠Hulubaton 1:⁠8; 4:​1-4.

Masami nga kinahanglan sa sini nga kabataan nga mag-abaga sing mga responsabilidad sing mas maaga sangsa mga kabataan nga nagapuyo sa panimalay nga may duha ka ginikanan. Paagi sa mahigugmaon kag mapailubon nga instruksion, matigayon sang mga kabataan ang kompiansa kag pagpabalor sa kaugalingon samtang ginatun-an nila ang mga kalantip nga kinahanglanon sa madinalag-on nga kabuhi sa lanubo nga pangidaron. Subong man, mahimo ihatag ang pila ka hilikuton sa mga kabataan agod makabulig sila sa mahim-ong nga pagdumala sa puluy-an.

Wala ini nagakahulugan nga tuyo sang nagasolo nga ginikanan nga himuon ang iya mga kabataan nga mangin magagmay kag daw sangkol nga mga adulto nga wala na nagakinahanglan sang panuytoy sang mga ginikanan. Indi gid maalamon nga pabay-an na lang ang mga kabataan.

Masami nga magsayop ang nagasolo nga mga ginikanan sa paghunahuna nga dapat sila mangin upod-upod ukon barkada sang ila kabataan. Bisan pa kinahanglan ang suod nga kaangtanan, dapat dumdumon sang nagasolo nga mga ginikanan nga kinahanglan sang mga kabataan ang isa ka ginikanan kag nga indi pa hamtong sa emosyon ang isa ka bata agod mangin tuluaran ukon barkada sang ginikanan. Kinahanglan ka sang imo mga kabataan bilang isa ka ginikanan.

Ang nagasolo nga mga ginikanan kag ang mga kabataan nga nagabuligay sing mahigugmaon makabulig agod magmadinalag-on ang pamilya. Samtang nagadugang ang kadamuon sang mga kabataan nga nagadaku sa mga panimalay nga may nagasolo nga ginikanan, dapat mahibaluan sang tagsatagsa ang daku nga mga hangkat nga ginaatubang sang nagasolo nga mga ginikanan kag sang ila mga kabataan kag mangin handa sa paghatag sing mahigugmaon nga pagpalig-on kag suporta.

[Kahon/Retrato sa pahina 9]

Mga Epekto sa mga Kabataan

Ang nagasolo nga mga ginikanan sa kabilugan mahimo nga may diutay nga tion para sa tagsa ka bata sangsa duha ka ginikanan. Kon kaisa, ang nagasolo nga ginikanan may ginapuyo nga indi niya tiayon. Apang, ang pagpuy-anay mahuyang kon ipaanggid sa pag-asawahay. Ang mga kabataan nga nagapuyo sa amo nga mga pamilya mahimo gid nga magadaku upod sa lainlain nga mga hamtong sa ila kabuhi.

Suno sa pila ka pagtuon, “mahimo gid nga indi tanto kaayo ang moral kag emosyonal nga kapagros sang mga kabataan sa mga pamilya nga may nagasolo nga ginikanan kon ipaanggid sa mga kabataan nga kompleto ang pamilya.” Apang, ginapakita sang maid-id nga pag-usisa sini nga mga pagtuon nga ang kakulang sing kinitaan mahimo nga “amo ang labing importante nga butang nga ginatunaan sang mga kinatuhayan sa pagdaku kag panimuot sang mga kabataan sa nanuhaytuhay nga porma sang pamilya.” Sa pagkamatuod, wala ini nagakahulugan nga ang mga kabataan sang pamilya nga may nagasolo nga ginikanan ginahusgaran nga mapaslawan. Paagi sa nagakaigo nga pagtuytoy kag paghanas, malandas nila ang negatibo nga mga epekto.