Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ngaa Indi Ako Palangga sang Akon Ginikanan?

“Antes ginbulagan ni Tatay si Nanay, nagakadto kami anay pirme sa baybay, nagakaon sa restawran, kag nagapamasyar sakay sa iya salakyan. Nian nauntat ini. Nagbag-o na si Tatay. Daw ginbulagan man niya ako.”—Karen.⁠ *

MADAMO nga pamatan-on ang may amo sini nga balatyagon. Kaangay ni Karen, nagabatyag sila nga wala na sila ginapalangga ukon wala gid sila ginpalangga sang ila ginikanan. Wala namon diri ginapatuhuyan ang umalagi lamang nga pagbatyag sing kasubo bangod sang umalagi nga di-paghangpanay sang mga pamatan-on kag sang ila mga ginikanan; ukon ginapatuhuyan namon ang pagsunggod bangod sang pagdisiplina sang mga ginikanan. Matuod nga sa pila ka hitabo ang mga ginikanan nangin mapatumbayaon, kag wala nila ginhatagan sing nagakaigo nga atension kag disiplina ang ila kabataan. Sa iban naman nga mga hitabo nangin sobra ka estrikto kag mapintas sila sa ila kabataan, ayhan ginabuyayaw ukon ginasakit sila.

Masakit gid nga sikwayon sang ginikanan. “Nagbatyag ako nga wala maluyagan kag ginpatumbayaan,” siling ni Karen. Kon naagihan mo na ining mabudlay nga kahimtangan, binagbinaga ang pila ka panugda kon paano landason ang imo ginabatyag. Makasalig ka nga bisan wala ka ginasuportahan sang imo ginikanan, mahimo ka magmadinalag-on sa kabuhi!

Paghangop sa Imo Ginikanan

Una, nagakaigo para sa imo nga magpaabot nga palanggaon ka sang imo ginikanan. Ang gugma sang ginikanan sa isa ka bata dapat nga subong ka natural kag masaligan sa pagbutlak sang adlaw. Ang Dios nagapaabot nga ipakita sang mga ginikanan ini nga gugma. (Colosas 3:21; Tito 2:⁠4) Gani ngaa ginapatumbayaan, ginabayaan, kag ginasakit kon kaisa sang mga ginikanan ang ila kabataan?

Ang isa ka rason amo ang ila mismo naagihan sa kabuhi. Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Diin nakatuon ang akon mga ginikanan sa pagpadaku sa kabataan?’ Sa madamo nga hitabo, ang mga ginikanan makatuon lamang gikan sa ila mismo naeksperiensiahan sang bata pa sila sa ila mga ginikanan. Kag sa aton mapintas nga kalibutan sa karon, diin tuman kadamo nga tawo ang “wala sing kinaugali nga gugma,” ini nga inagihan masami nga indi maayo. (2 Timoteo 3:​1-5) Kon kaisa, ang resulta malain gid, kay ginapintasan man sang ginpintasan anay nga mga ginikanan ang ila kabataan.

Dugang pa, ang mga ginikanan mahimo nga indi malipayon bangod sang madamo nga rason. Ginatinguhaan sang iban nga likawan ang kasubo kag kapaslawan paagi sa sobra nga pagtrabaho, pag-inom sing alkoholiko nga ilimnon, ukon pagdroga. Halimbawa, si William kag si Joan nagdaku sa isa ka alkoholiko nga amay. “Wala kami ginadayaw sang amon amay,” siling ni Joan. “Apang, ang pinakamalain amo ang kaakig niya kon makainom sia. Ginasinggitan niya ang akon iloy sa bug-os nga gab-⁠i. Masami  ako ginakulbaan.” Bisan pa ang mga ginikanan wala nagapanakit ukon nagapamuyayaw, ang ila panimuot mahimo nga nagapalapyo sa ila amo nga indi nila mapakitaan ang ila kabataan sing gugma kag atension.

Nahangpan ni William kon ngaa nagabulubag-o ang panimuot sang iya amay. “Ang akon amay nagdaku sa Berlin, Alemanya, sang panahon sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II,” paathag niya. “Sang bata pa sia, nakaeksperiensia sia sing madamong makahaladlok nga butang kag nakakita sia sing madamo nga napatay. Dapat sia maghimakas kada adlaw agod may makaon sia. Daw naapektuhan gid ang akon amay sang naagihan niya.” Sa pagkamatuod, ginabaton sang Biblia nga ang mga tawo nga ginpigos sing daku mahimo magpanghikot sing di-makatarunganon.​—⁠Manugwali 7:7.

Ginabatyag bala ni William kag ni Joan nga, bangod sang mga naagihan sang ila amay, indi nila sia mabasol sa iya pagtratar sa ila? “Wala,” siling ni William. “Indi ini rason agod magpahubog sia kag maggawi sing malain. Apang, bangod nahibaluan ko ang iya naagihan, nahangpan ko ang panimuot sang akon amay.”

Ang pagbaton mo sa kamatuoran nga ang imo mga ginikanan di-himpit kag ang ihibalo mo tuhoy sa ila naagihan makabulig sa imo nga mahangpan sila. Ang Hulubaton 19:11 nagasiling: “Ang paghantop sang tawo nagapahinay gid sang iya kaakig.”

Paglandas sa Imo mga Balatyagon

May iban pa nga negatibo nga mga balatyagon nga mahimo magpapiot sa imo bangod sang kahimtangan sa puluy-an. Halimbawa, bangod kulang sing atension gikan sa iya mga ginikanan, si Patricia nagabatyag nga “walay pulos kag indi hiligugmaon.” Si LaNeisha nabudlayan sa pagsalig sa mga lalaki sa tapos nga ginbiyaan sila sang iya amay sang otso anyos pa lang sia. Kag si Shayla nagapangita sing atension halos kay bisan sin-o nga makilala niya, agod pun-an ang kakulangan sang iya iloy nga ang kabuhi “kontrolado sang droga.”

Ang kaakig kag kahisa mahimo man mangin problema. Sang makita ni Karen nga ginapakitaan sang iya nagminyo liwat nga amay ang iya bag-ong pamilya sing gugma nga ginahandum gid niya, nagbatyag sia sing “daku nga kahisa sa isa ka partikular nga tion.” Kon kaisa, nagbatyag pa gani si Leilani sing kaugot sa iya mga ginikanan. “Pirme ako nagapakigbais sa ila,” siling niya.

Ining tanan nga balatyagon halangpunon bangod sang mga kahimtangan. Apang, paano mo malandas ining negatibo nga mga emosyon? Binagbinaga ang masunod nga mga panugda.

• Magpalapit kay Jehova nga Dios. (Santiago 4:⁠8) Mahimo mo ini paagi sa pagbasa sing Biblia kag regular nga pagpakig-upod sa iya katawhan. Samtang makita mo kon paano ginapakig-angutan ni Jehova ang iban, mahibaluan mo nga mainunungon sia. Masaligan mo sia. “Malimtan bala sang isa ka asawa ang iya ginapasuso amo nga indi sia maluoy sa anak sang iya tiyan?” pamangkot ni Jehova sa mga Israelinhon. “Bisan ini nga mga babayi malipat, apang ako indi malipat sa imo,” panaad niya. (Isaias 49:15) Gani mangamuyo pirme sa Dios. Indi magpalibog sa paggamit sing husto gid nga mga tinaga. Nahangpan ka niya. (Roma 8:26) Hibalua nga ginahigugma ka ni Jehova bisan pa nga daw wala na sang nagahigugma sa imo.​—⁠Salmo 27:10.

• Magtu-ad sa isa ka ginasaligan nga hamtong. Makig-abyan sa mga hamtong sa espirituwal. Ipabutyag sing tampad sa ila ang imo ginabatyag kag ginakabalak-an. Sa Cristianong kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova, makakita ka sing espirituwal nga mga amay kag mga iloy. (Marcos 10:​29, 30) Apang, mahimo kinahanglan nga magmatumato ka sa pagpakigsugilanon sing tampad sa ila. Indi mahibaluan sang iban ang imo ginabatyag kon indi mo sila pagsugiran. Ang kaumpawan nga matigayon paagi sa pagpautwas sang imo ginabatyag makalugpay gid sa imo.​—⁠1 Samuel 1:12-18.

• Magpabilin nga masako sa pagbulig sa iban. Agod indi maluoy sa kaugalingon, indi pirme paghunahunaa ang di-maayo nga bahin sang imo kahimtangan. Sa baylo, tun-i nga apresyahon kon ano  ang yara sa imo. Himusli ang mga kahigayunan paagi sa ‘pagtuon sang mata, indi sa personal nga interes sa imo kaugalingon lamang nga mga butang, kundi sa personal man nga interes sang iban.’ (Filipos 2:⁠4) Magpahamtang sing espirituwal nga mga tulumuron, kag nian panikasugi nga himuon ini nga may positibo nga panimuot. Ang pagbulig sa mga kinahanglanon sang iban sa Cristianong ministeryo isa ka maayo gid nga paagi agod padayon mo nga matuon ang igtalupangod sa iban sa baylo nga sa kaugalingon.

• Padayon nga magpakita sing pagtahod sa imo mga ginikanan. Sunda pirme ang mga prinsipio kag mga talaksan sang Biblia. Nagalakip ini sang pagpakita sing pagtahod sa imo mga ginikanan. (Efeso 6:​1, 2) Ini nga pagtahod nagapugong sang pagtubo sang matimaluson nga panimuot. Dumduma, ang sala sang imo ginikanan indi rason agod maghimo ka man sing sala. Gani itugyan ini kay Jehova. (Roma 12:17-21) Sia “mahigugmaon sang katarungan” kag tuman ka maamligon sa mga kabataan. (Salmo 37:28; Exodo 22:22-24) Samtang padayon nga ginapakitaan mo ang imo mga ginikanan sing nagakaigo nga pagtahod, tinguhai nga palambuon ang mga bunga sang espiritu sang Dios​—⁠labaw sa tanan, ang gugma.​—⁠Galacia 5:​22, 23.

Magamadinalag-on Ka

Walay duhaduha nga masakit gid nga indi pagpalanggaon sang ginikanan. Apang ang kapaslawan sang ginikanan indi dapat magapat-od kon mangin ano ikaw nga sahi sang tawo. Mapili mo ang isa ka malipayon kag madinalag-on nga kabuhi paagi sa pag-aplikar sang nasambit nga mga prinsipio sang Biblia sa imo kabuhi.

Si William, nga ginbalikwat kaina, isa ka bug-os tion nga boluntaryo sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova. Nagsiling sia: “Si Jehova naghatag sa amon sing madamong aman agod buligan kami nga malandas ining makapasubo nga mga kahimtangan. Isa gid ka pribilehiyo nga makatigayon sing mahigugmaon kag mainulikdon nga langitnon nga Amay!” Ang iya manghod, si Joan, isa ka bug-os tion nga payunir nga ministro, nga nagaalagad kon diin mas daku ang kinahanglanon nga mga ebanghelisador. “Samtang nagadaku kami, nakita namon ang daku nga kinatuhayan ‘sa ulot sang isa nga nagaalagad sa Dios kag sang isa nga wala nagaalagad sa iya,’ ” siling niya. (Malaquias 3:18) “Ang amon mga eksperiensia naghatag sa amon sing mabaskog nga determinasyon agod makig-away para sa kamatuoran kag pakabahandion ini.”

Mahimo man ikaw magmadinalag-on. “Ang mga nagasab-ug sing mga binhi nga may mga luha magaani nga may paghugyaw sa kalipay,” siling sang Biblia. (Salmo 126:⁠5) Paano maaplikar ini nga bersikulo? Ti, kon nagapangabudlay gid ikaw sing lakas agod maaplikar ang matarong nga mga prinsipio sa idalom sang mabudlay nga mga kahimtangan, ang imo mga luha mabuslan sa ulihi sing kalipay kay maagom mo ang pagpakamaayo sang Dios.

Gani padayon nga manikasog nga magsuod kay Jehova nga Dios. (Hebreo 6:10; 11:⁠6) Bisan pa nga tinuig ka nga nag-antos sing kabalaka, kapaslawan, kag balatyagon nga nakasala, ining mga balatyagon amat-amat nga madula kag mabuslan sang “paghidait sang Dios nga nagalabaw sa tanan nga panghunahuna.”​—⁠Filipos 4:​6, 7.

[Nota]

[Kahon sa pahina 17]

Nagabatyag Ka Bala . . .

• Nga daw wala ka sing pulos ukon wala sing kabilinggan?

• Nga indi maayo ukon indi maalamon nga magsalig sa iban?

• Nga kinahanglan mo ang pirme nga pagpasalig?

• Nga indi mo mapunggan ang imo kaakig ukon kahisa?

Kon huo ang imo sabat sa sining mga pamangkot, ipakighambal ini gilayon sa isa ka ginasaligan nga ginikanan, gulang, ukon hamtong sa espirituwal nga abyan.

[Mga retrato sa pahina 18]

Maghimo sing positibo nga mga tikang agod malandas ang imo mga ginabatyag