Pagbantay sa Kalibutan

“Mga Pagdalamguhanon sa Manggad”

Ang masupog nga pasayod nagalimbong sa imol nga mga tawo sa pagpati nga makatibawas sila sa kaimulon paagi sa pagsugal, nga sa pagkamatuod tuman ka gamay ang tsansa sa pagdaug sing daku nga kantidad, report sang Times of Zambia. Suno sa artikulo, “ang mga pasayod sa loterya nagapukaw sang mga pagdalamguhanon sa manggad, luho kag pagkabuhi nga wala gilayon sing problema,” samtang “ang diutay nga tsansa sa pagdaug talagsa lang ginahinambitan.” Ang pamantalaan naghinakop: “Bisan ano pa nga argumento ang himuon sang isa, ang pagsugal isa ka maathag gid nga pagpangawat kag dapat dumilian sang matadlong sa moral nga katilingban.”

Nagakatiphag ang Ice Shelf sa Antartika

Sa sulod lamang sang 35 ka adlaw sugod sang katapusan sang Enero, 2002, ang 3,250-ka-kuwadrado-kilometro nga parte sang Larsen B nga ice shelf sa sidlangan nga bahin sang Antarctic Peninsula natiphag kag nangin linibo ka nagakaanod nga mga iceberg, report sang National Snow and Ice Data Center sang University of Colorado. Ang malapad nga bahin sang Antartika ginalibutan sang madamol, dalagku nga mga plate sang yelo halin sa daw tulad-bukid nga yelo (glacier), apang ang mga plate sang yelo sa peninsula nagaamat-amat sa pag-iban subong resulta sang pag-init sang panahon sugod sang talipuspusan sang katuigan 1940. Bangod nagalutaw ang ice shelf, ang pagkatiphag sini indi gid makapataas sa nibel sang dagat. Apang, “ang mga ice shelf nagapanghikot nga daw pader, ukon panagang, para sa mga glacier,” siling sang report. “Sa tion nga madula ang mga ice shelf, ang mga glacier . . . magasugod sa pagpugday sing kapin nga yelo sa kadagatan sangsa matipon sini nga niebe.” Indi pa maathag ang mga kabangdanan sang pag-init sang panahon, kag ang mga impormasyon makapagumon. Magluwas sa peninsula, “ang nabilin nga bahin sang Antartika wala nagapakita sing tanda sang lapnag nga pag-init sang panahon,” siling sang The New York Times. Sa katunayan, ang iban nga pagpanalawsaw nagapakita nga ang kontinente sa kabilugan mahimo nagbugnaw pa gani sa sulod sang nagligad nga 35 ka tuig.

Ang Programa sa Kahawaan sang China

Sadtong Abril 1, 2002, ang wala sing tawo nga salakyan sa kahawaan nga Shenzhou III sang China madinalag-on nga naghugpa sa Inner Mongolia sa tapos sang isa ka semana nga misyon, report sang BBC News. Ang salakyan nagalulan sing “artipisyal nga tawo”​​—⁠isa ka manikin nga ginbutangan sing mga sensor sa pag-usisa sang nibel sang oksiheno kag sang temperatura subong isa ka pagtilaw sa mga sistema para sa pagsakdag sa kabuhi nga mahimo magamit sa palaabuton kon tawo na ang nagapalupad. Nagpahibalo ang mga opisyal sang China sa kahawaan sang plano nga magapadala sang tawo sa kahawaan indi maglampas sa 2005. “Ang malayo nga tulumuron sang ahensia sang China sa kahawaan amo ang pagkadto sang mga tawo sa bulan sa 2010,” siling sang report.

Para sa mga Budgie, Matahom ang Nagabadlak nga Duag

Paano ang mga budgerigar (budgie), ukon mga shell parakeet (isa ka sahi sang pikoy), nagapili sang ila tiayon? Ang sabat nasandig sa kon daw ano kasanag nagasiga ang mga bulbol sang pispis. Ang bulbol sang mga budgie nagaunod sing kemikal nga nagasuyop sang ultraviolet nga kapawa kag ginapabanaag ini, amo nga nagasiga ang dalagdalagon kag mapulapula nga kolor sini. Si Dr. Justin Marshall sang University of Queensland, Australia, kag ang iya mga kaupod, nagbutang sing sunscreen sa bulbol sang ilahas nga mga budgie agod padulumon ang nagasiga nga epekto sini. “Ang wala tanto nagasiga nga pispis indi makagalanyat sa tuhay nga sekso,” report sang The Sydney Morning Herald. Si Marshall nagsiling nga ang masanag nga pagsiga mahimo nga amo ang palatandaan sang maayo sing kalidad nga pispis. Walay sapayan nga ang mga lawas sang pila ka mga tinuga mahimo nga nagaunod sing nagasiga nga mga kemikal, si Marshall nagsiling nga amo ini ang “nahauna nga ginpasundayag nga paggamit sa nagasiga nga kolor sa tunga sang mga sapat,” siling sang Herald.