Ang mga Pamatan-on kag ang mga Droga

“Dapat bala sila mapatay?”

Pamangkot ini sa panghapin sang magasin nga Veja sa Brazil. Upod sa sini amo ang retrato sang maalikaya, normal sing hitsura nga mga pamatan-on nga napatay​​—⁠mga biktima sang pag-abuso sa droga.

WALAY sapayan sang nahibaluan gid nga mga risgo, padayon nga nagaabuso sa droga ang mga tawo, kag padayon nga ginaguba sini ang mga kabuhi. Ang pag-abuso sa droga nagabili sa Estados Unidos sing ginabanta nga 100 bilyones dolyares kada tuig bangod sa pag-atipan sa lawas, nabuhinan nga kalidad sang trabaho, wala mabaton nga suweldo, kag krimen. Apang mahimo nga ang mga pamatan-on​​—⁠mga kabataan⁠​—⁠ang labi gid nga nagaantos. Suno sa pag-usisa sang Brazil nga ginreport sa Jornal da Tarde, 24.7 porsiento sang mga pamatan-on nga nagaedad sa ulot sang 10 kag 17 anyos ang nakatilaw na sing isa ka sahi sang droga.

Bisan pa mahimo nga nagdiutay ang nagadroga nga mga tin-edyer sa Estados Unidos sining nagligad nga mga tinuig, makahalawhaw ang kadamuon sang mga pamatan-on didto nga nagiyan. Binagbinaga ang manuggradwar nga mga estudyante sa hayskul. Suno sa isa ka pag-usisa, 37 porsiento ang nakatilaw sing marijuana sa ila nagligad nga tuig. Isa sa kada 5 ang nakagamit sini sa ila nagligad nga bulan. Halos 1 sa kada 10 ang nakatilaw sing droga nga ecstasy sa ila nagligad nga tuig. Kapin sa 6 porsiento ang nakatilaw sing LSD.

Makapabalaka ang mga report gikan sa bug-os nga kalibutan. Ang British Office for National Statistics nagreport nga “12 por siento sang mga estudyante sa edad nga 11-​15 ang nagdroga sang nagligad nga tuig . . . Posible gid nga cannabis [marijuana] ang droga nga gingamit.” Ang ilabi nga makapabalaka amo ang katunayan nga “kapin sa un tersia (35 por siento) ang gintanyagan sing isa ukon kapin pa nga mga droga.”

Ang isa ka report nga gin-isponsoran sang European Union nagbuyagyag man nga “nangin kinaandan na ang pagpahubog” sa tunga sang mga pamatan-on. Nagsiling man ang report nga ini nga “pag-abuso sa alkohol ginaangot sa malain nga mga epekto subong sang mga aksidente, kasingki kag pagkahilo, subong man sa mga problema sa pagpakig-angot sa mga tawo.” May report man gikan sa Japan nga “ang mga droga nga masami nga ginagamit sang mga tin-edyer sa Japan amo ang organiko nga mga solvent, nga makadul-ong sa paggamit sing iban pa nga droga.”

Indi katingalahan, nian, nga si Sekretaryo-Heneral Kofi Annan sang Nasyones Unidas nagsiling: “Ginaguba sang mga droga ang aton mga katilingban, ginapadamo ang krimen, ginapalapnag ang mga balatian subong sang AIDS, kag ginapatay ang aton mga pamatan-on kag ang aton palaabuton.” Masami nga ang mga tawo nga may kahilabtanan sa mga droga amo ang nagahimo sing mga krimen subong sang pagbaligya sing droga kag mga pagpatay nga naangot sa droga. Dugang pa, bangod sang pag-abuso sa mga droga, madamo nga mga tawo ang nabiktima sang kasingki, nahalitan, ukon nakakomiter sing makatalagam kag wala ginaplano nga pagpakigsekso. Kag kon ginahunahuna mo nga indi sini maapektuhan ang imo pamilya, binagbinaga ini liwat! Ang isa ka report sang gobierno sang Estados Unidos nagsiling: “Ang mga droga indi problema sang mga imol lamang, mga minoridad, ukon mga residente sa siudad. . . . Ang mga nagagamit sing droga nagagikan sa tanan nga sahi sang pagkabuhi kag gikan sa tanan nga bahin sang pungsod. Ang problema sa droga nagaapektar sa tanan.”

 Apang, masami nga ulihi na matalupangdan sang mga ginikanan ang katalagman. Binagbinaga ang kaso sang isa ka dalagita sa Brazil. “Nagainom sia sing alkoholiko nga mga ilimnon,” paathag sang iya utod nga si Regina.⁠ * “Nagdumdom ang pamilya nga wala ini sing halit. Apang nagdul-ong ini sa iya nga tilawtilawan ang mga droga upod sa iya mga amigo. Sanglit pirme lang ginbalewala sang akon mga ginikanan ang mga problema nga ginahimo niya, naggrabe ang iya kahimtangan. Pila ka beses nga nangindulaan sia. Kag kada may dalagita nga masapwan nga patay, ginatawgan sang pulisiya ang akon amay agod tan-awon kon sia na yadto! Naghatag ini sing daku nga kalisod sa akon pamilya.”

Ang World Health Organization nagpresentar sing lima ka sadsaran nga rason kon ngaa ang mga pamatan-on mahimo maganyat sa droga:

(1) Luyag nila batyagon nga daku na sila kag makahimo na sang ila kaugalingon nga mga desisyon

(2) Luyag nila nga mangin kaangay sang ila mga katubotubo

(3) Luyag nila magrelaks kag magkalipay

(4) Luyag nila atubangon ang mga risgo kag magrebelde

(5) Luyag nila tilawan kon ano ini

Ang pagkamatigayon sang droga kag ang pag-ipit sang mga katubotubo nagapadaku man sang posibilidad nga ang isa ka pamatan-on masiod sa sining makapierde-sang-kaugalingon nga dalanon. “Wala gid sing ginhambal ang akon mga ginikanan tuhoy sa mga droga. Sa eskwelahan ginasambit sang mga manunudlo ang problema apang indi detalyado,” paathag ni Luiz Antonio, isa ka taga-Brazil nga pamatan-on. Bangod sang pagpamilit sang iya mga kabutho, nagsugod sia sa pag-abuso sa droga sang 14 anyos sia. Sang ulihi, sang magtinguha sia nga untatan ini, ginhanaan sia sing lansitas sang iya “mga abyan” nga nagasuplay sa iya sing droga agod piliton sia nga padayunon ang iya bisyo!

Narealisar bala ninyo ang kamatuoran nga ang inyo mismo kabataan mahimo nga yara sa katalagman? Ano ang nahimo na ninyo agod amligan sila gikan sa pag-abuso sa droga? Binagbinagon sang masunod nga artikulo ang pila ka paagi agod maamligan sang mga ginikanan ang ila mga kabataan.

[Nota]

[Blurb sa pahina 4]

“Ginaguba sang mga droga ang aton mga katilingban, ginapadamo ang krimen, ginapalapnag ang mga balatian subong sang AIDS, kag ginapatay ang aton mga pamatan-on kag ang aton palaabuton.”​—⁠KOFI ANNAN, SEKRETARYO-HENERAL SANG NASYONES UNIDAS

[Picture Credit Line sa pahina 3]

© Veja, Editora Abril, Mayo 27, 1998