Isa ka Makakulunyag nga Pagpanakayon sa Haywey Num. 1

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA NORWAY

KADA gab-i, sa bug-os nga tuig, isa ka barko ang nagahalin sa siudad sang Bergen, sa bagatnan-katundan nga baybayon sang Norway, kag nagapaaminhan sa 11-ka-adlaw nga pagpanakayon sing mga 4,500 kilometros. Nagalabay ini sa linibo ka isla kag sa madamong makitid nga inutlan sang mga pil-as kag mga gibwangan samtang nagahapit ini sa mga siudad, mga banwa, kag mga minuro sa batuhon kag matahom nga baybayon sang Norway.

Bisan pa ang ruta sa dagat sang Norwegian Coastal Express ginakabig sang madamo nga amo ang pinakamatahom nga pagpanakayon sa bug-os nga kalibutan, ang Coastal Express may praktikal man nga papel​​—⁠nga amo ang pagkarga sing mga produkto, sulat, kag mga pasahero tubtob sa terminal nga pantalan sa Kirkenes, sa sulod sang Arctic Circle.

Paano nagapanakayon ang mga barko sa sining dagat malapit sa North Pole, ilabi na sa tigtulugnaw diin ginabalabagan sang mga yelo ang mga barko nga makalab-ot sa mga rehiyon sa Arctic? Bangod sang posisyon sini, naapektuhan ang Norway sang nagailig nga mainit-init nga tubig sang North Atlantic Current kag sang tamatama lang nga temperatura sang amihan nga hangin. Ginapahaganhagan sini ang klima sang Norway nga indi mangin  sobra katugnaw nga amo ang dapat kuntani bangod sang lokasyon sini. Sa pagkamatuod, ang mga pantalan sang Norway halos wala sing yelo, bisan sa tigtulugnaw.

Nagluntad ang Isa ka Haywey sa Dagat

Sang talipuspusan sang ika-19 nga siglo, sang ginbinagbinag nga iangot ang mga populasyon nga malapit sa baybayon sang pungsod paagi sa karsada, riles, ukon dagat, ginpasulabi ang ruta sa dagat. Apang, bisan ini nga ruta may mga problema sadto, kay bisan pa wala nagayelo ang dagat, makatalagam ang magpanakayon sa gab-i kag sa malain nga panahon.

Bangod sang imahinasyon kag determinasyon sang kapitan sa barko nga si Richard With, isa ka nagaserbisyo nga kompanya sang barko ang gin-inagurahan sang Hulyo 2, 1893. Sadto nga adlaw, ang una nga Coastal Express nagbiya sa Trondheim, kag sang ulihi nagpadulong sa Hammerfest, ang pinakanaaminhan nga siudad sa Europa. Walay sapayan sang negatibo nga mga prediksion, ang nagaserbisyo nga barko nangin madinalag-on. Sa katunayan, ginpasangkad ang serbisyo sini sang ulihi nga naglakip sang 34 ka pantalan halin sa Bergen tubtob sa Kirkenes​​—⁠ang terminal nga mga pantalan tubtob karon. Ayhan ang pinakadaku nga pamatuod sa kadalag-an​​—⁠kag importansia⁠​—⁠sining haywey sa dagat ginapakita sa di-opisyal nga tawag sa sini sang mga tawo nga nagapuyo sa higad sang baybay, nga amo, ang Haywey Num. 1.

Sa karon, nagabiyahe sa Haywey Num. 1 ang grupo sang 11 ka moderno nga mga barko nga nagapanakayon kada 24 oras nga bal-ot. Apang bangod nag-uswag ang sistema sang mga karsada kag riles nga nagaserbisyo sa madamo nga mga banwa malapit sa baybay, ang Coastal Express nangin pangganyat na sa mga turista, nga makita sa desinyo sini.

Sunodsunod nga mga Talan-awon

Ang mga barko nagapanakayon sa ruta nga indi tanto kabalod. Gani, sa sulod sang 11 ka adlaw makita sang mga pasahero ang pila sang pinakamatahom nga mga talan-awon sa Norway​​—⁠mainabyanon nga mga sitio sa madabong nga kahilamnan, mga pangisdaan nga minuro sa higad sang dagat, mga bukid sang yelo, makitid nga alagyan sa tubig sa ulot sang mga pil-as, nakulapan sing yelo nga mga bukid, mga pil-as nga may madamo nga mga pispis sa baybayon, matahom nga mga busay, kag mga balyena pa gani.

Isa pa, puede makapanaug ang mga pasahero agod makakita sing matahom nga mga talan-awon kon mag-iskala ang barko sa pantalan. Halimbawa, makita sa banwa sang Molde ang 87 ka matahom nga kabukiran nga nakulapan sing yelo sa Romsdal Alps. May tion pa gani nga makapamasyar ang mga bisita sa Ålesund kag Trondheim, nga mahimo maglakip sa pagdayandayan sa mga kalye nga nagakubay ang mga bilding nga may pinasahi nga desinyo. Sa pila ka banwa nagaarkila ang mga pasahero sing salakyan kag dayon nagatabo sa ila barko sa masunod nga iskalahan sini.

Sa tapos magbiya sa banwa sang Bodø, nagaagi ang Coastal Express sa Vest Fjord kag nagapadulong sa Lofoten Islands, isa ka 175-kilometros-kalaba nga kapuluan nga may madamo nga kabukiran kag matahom nga pangisdaan nga minuro. Ang pila sang pinakamalayo nga mga isla sang Lofoten mga kubay sang mga bato na lamang, mga pulo sang kabatuhan, kag mga pil-as nga nagaulhot sa dagat​​—⁠nga ang iban sini may tanda nga parola ukon suga. Makita man sa kapuluan ang pila sang pinakadaku nga kolonya sang mga pispis sa baybayon, lakip ang mga gull, tern, eider duck, puffin, murre, cormorant, Atlantic kittiwake, razor-​bill kag, kon kaisa, mga storm petrel. Minilyon ka pispis ang makita diri.

Kada tigtulugnaw madamo sing sakayan sa pagpangisda ang dagat sa palibot sang Lofoten agod mangisda sing skrei, nga isa ka codfish. Bantog man ini nga duog nga may mga balyena. Nakunyag gid ang mga pasahero kon ining higante nga mga mamalya nagabutwa nga nagatumbo kag daw nagabuga sing alisngaw nga makita gikan sa barko!

Sa tig-ilinit, ang Coastal Express nagaliko pasulod sa Troll Fjord. Ang entrada sini makitid kaayo kag kantilado amo nga pamatyag mo daw malab-ot mo kag matandog ang mga bato gikan sa lambay sang barko. Wala diri ginapatunog sang timonel ang busina sang barko, agod indi matiphag ang mga bato! Makita sa likuran ang mga putukputukan sang bukid nga nakulapan sang yelo, kag matahom gid ini nga bahin nga kuhaan sing retrato!

Sa tapos mag-iskala sa pila pa ka siudad kag pangisdaan nga minuro, ang barko nagapasidlangan, kag nagapadulong sa isa ka bahin nga para sa madamo amo ang talalupangdon gid nga bahin sang pagpanakayon. Halimbawa, gikan sa pantalan sang Honningsvåg, mahimo mamasyar ang mga pasahero sa  North Cape, diin ang pil-as nagatindugon gid gikan sa Arctic Ocean sa kataason nga mga 300 metros, nga matahom gid tan-awon.

Ang Coastal Express nagadungka sa Kirkenes, ang terminal sini sa aminhan, sa sulod sang pila lamang ka oras antes ini magbalik sa Bergen. Ang pagpanakayon pabagatnan nagahatag sing kahigayunan sa mga pasahero nga makita ang mga talan-awon nga mahimo wala nila makita bangod nagakatulog sila samtang nagapanakayon paaminhan. Halimbawa, makita sang isa sa Arctic Circle ang malapad katama nga Svartisen nga yelo, nga nagalapad sing mga 370 kilometros kuadrados. Pagkatapos mahinay nga nagalabay ang mga barko sa matahom nga kabukiran nga ginatawag Seven Sisters kag nagalabay man ini sa Torghatten, isa ka putot kag dupol nga bukid nga may daku kag kinaugali nga tanel nga nagalapos sa sini, amo nga daw kalo ini nga may buho sa uluhan. Sa ulot sang banwa sang Måløy kag sang Florø, nagalabay ang barko sa Hornelen, isa ka 860 metros kataas nga bukid nga nagatindugon sa dagat amo nga wala man diri ginapatunog sang timonel ang busina bangod nahadlok sia nga tunaan ini sang pagtiphag sang mga bato.

Ang Adlaw sa Tungang Gab-i kag ang Kagab-ihon sa Ukbong sang Duta

Maeksperiensiahan sang mga turista nga nagabiyahe sa tig-ilinit ang sigesige nga adlawon sa sulod sang halos bug-os nga pagpanakayon. Sa katunayan, ang daku nga bahin sang Haywey Num. 1 yara sa “duta nga may adlaw sa tungang gab-i,” sa aminhan sang Arctic Circle. Sa tion sang tig-ilinit, ang adlaw diri nagabutlak tubtob sa gab-i. Halimbawa sa North Cape, ang adlaw wala  nagatunod sa sulod sang halos 12 ka semana!

Kabaliskaran naman ang maeksperiensiahan sang nagapanakayon sa tigtulugnaw​—⁠malawig nga kagab-ihon. Apang matahom man sa tigtulugnaw kon ang kalangitan, kadagatan, kabukiran, kag niebe ginasilakan sang matahom nga duag sang kasisidmon samtang nagahilapit ang adlaw, apang wala magsubang, sa gintaipan. Dugang pa, ang kalangitan sa tigtulugnaw matahom gid nga likuran sang isa sang pinakamatahom nga talan-awon​​—⁠ang bantog nga aurora borealis, ukon northern lights (pagsanaaw sa naaminhan nga hemisperio sang duta). Kon ang hangin nga may mga solar particle nga may koryente nagalatom sa kalangitan, ang berde kag dalag-berde nga kasanag, nga kon kaisa nagalakip sang pula nga duag, daw nagasaot sa puno-sing-bituon nga kalangitan sa makahayanghag nga mga korte nga daw mga kurtina nga nagaarko, nagaigpat-igpat, kag nagabalodbalod suno sa ila mismo ritmo.

Sa pagkamatuod, indi man gid kinahanglan nga magsakay ka sa Coastal Express agod makita ining madamo kag matahom nga mga talan-awon. Bangod sang ginpauswag nga sistema sang karsada kag riles, mahimo man makita ining madamo nga talan-awon sa Norway sa bintana sang salakyan ukon tren. Para sa mga tawo nga limitado ang badyet, ini nga paagi sang transportasyon mahimo nga mas makinot. Walay sapayan sini, bisan ano man nga ruta ang imo pilion, isa ka butang ang pat-od​​—⁠indi gid ikaw pagkapuyon sa sunodsunod nga mga talan-awon nga nagabag-o sa tagsa ka kilometro kag sa tagsa ka panahon sa makakulunyag nga baybayon sang Norway.

[Mapa sa pahina 13]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

FINLAND

SWEDEN

NORWAY

OSLO

Ruta sa dagat

▿ ▵ Bergen

▿ ▵ Florø

▿ ▵ Mȧløy

▿ ▵ Ȧlesund

▿ ▵ Molde

▿ ▵ Trondheim

ARCTIC CIRCLE

Monumento sa Arctic Circle

▿ ▵ Bodø

▿ ▵ Lofoten Islands

Troll Fjord

▿ ▵ Tromsø

▿ ▵ Hammerfest

▿ ▵ Honningsvȧg

▿ ▵ Kirkenes

[Credit Line]

Based on map: Hurtigruten

 [Retrato sa pahina 15]

Sa Troll Fjord, nga ginapalibutan sang kabukiran

[Credit Line]

TO-FOTO AS, Harstad

[Mga retrato sa pahina 15]

Ang Lofoten Islands nangin puluy-an sang madamo nga pispis sa baybayon lakip ang mga “gull,” madamol sing tuktok nga mga “murre,” kag “puffin”

[Retrato sa pahina 16]

Ang Haywey Num. 1 nagaumpisa sa Bergen

[Retrato sa pahina 16]

Monumento sa Arctic Circle

[Retrato sa pahina 16]

Adlaw sa tungang gab-i

[Credit Line]

TO-FOTO AS, Harstad

[Retrato sa pahina 16, 17]

Ang Seven Sisters

[Credit Line]

Per Eide

[Retrato sa pahina 17]

Minuro sa baybayon sa madulom nga tigtulugnaw

[Retrato sa pahina 17]

“Aurora borealis,” ang “northern lights”

[Credit Line]

© TO-FOTO AS, Harstad

[Retrato sa pahina 17]

Ang panakayon matapos sa Kirkenes

[Credit Line]

Hallgeir Henriksen

[Picture Credit Line sa pahina 13]

Nancy Bundt