Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Paano Ko Masarangan Kon Matabo ang Trahedya?

“Ngaa ginpatay sang mga terorista ang akon iloy?”​—Kevin. *

“[Antes sang Septiembre 11], nanamian ako sa mga tanel. Sa karon ginahanduraw ko nga mapatay sa isa ka tanel bangod ginbombahan ini.”​—Peter.

NAPATAY ang iloy ni Kevin sang ginsalakay ang World Trade Center sa New York City sadtong Septiembre 11, 2001. Si Peter wala makaeksperiensia sing amo sini ka grabe nga kadulaan, apang sa gihapon apektado gid sia sa mga hitabo.

Ang isa ka balita nagsiling: “Linibo ka kabataan sa New York ang nakaangkon sang mga problema sa hunahuna bangod sang [pagsalakay sang] Septiembre 11 nga sa madamo nga kaso ini magapadayon tubtob sa ila pagkaadulto.” Sing makahalangawa, ang mga sintomas sang kahuol sa emosyon “makita man sa mga kabataan nga malayo sa World Trade Center kaangay sa mga nakasaksi gid sa pagsalakay.” *

Amo man ang masiling sa iban pa nga mga trahedya, subong sang mahikugon nga mga pagpamomba sa Israel kag patarasak nga mga pagpaniro sa iban nga duog. Tuhoy sa sini nga mga pagpaniro ang isa ka eksperto tuhoy sa mga epekto sang kakibang nagsiling: “Bisan pa [ang mga bata] nagaistar mga 2,000 ka milya gikan sa duog nga may tiniruhay, ini nga mga hitabo nagadugang pa gid sang ila kabalaka.”

Ang rason? Kon may makasiligni nga mga hitabo, nadayag ang mga pamatan-on sa madamo gid nga mga laragway sa mga balita. Sulitsulit nga ginapasalida ang makahaladlok nga mga laragway sang pagpamomba sang mga terorista, mga pagpaniro sa eskwelahan, kag kinaugali nga mga kalamidad, amo nga indi gid ini malipatan sang mga pamatan-on. Indi katingalahan nga ang isa ka surbe nga ginhimo para sa New York City Board of Education nagsiling: “Anom ka bulan pagkatapos narusdak ang World Trade Center, 76 porsiento sang 8,266 ka estudyante sa pangpubliko nga eskwelahan ang pirme gihapon nagapanumdom sang pagsalakay sang mga terorista.”

Nagakabuhi kita sa tion nga ginatawag sang Biblia nga “makakulugmat  nga mga tion.” (2 Timoteo 3:​1-5, New International Version) Paano mo masarangan kon matabo ang makahaladlok nga mga trahedya? *

Kon Ngaa Nagakatabo ang Malain nga mga Butang

Ang isa ka paagi nga malandas ang emosyon nga daw nagadaug sa imo amo ang paggamit sang imo “matin-aw nga ikasarang sa paghunahuna.” (2 Pedro 3:1) Tinguhai nga tamdon ang mga butang sing makatarunganon, kon paano ini ginatamod sang Dios. Halimbawa, mahimo nga dapat mo pahanumdumon ang imo kaugalingon nga ang madamo nga mga trahedya resulta lamang sang “tion kag wala ginapaabot nga hitabo.” (Manugwali 9:​11) Si Jesucristo naghatag sing isa ka halimbawa sa sini sang naghambal sia tuhoy sa pagkarusdak sang torre sa Siloam. Disiotso ka tawo ang napatay sa sadtong lokal nga kalamidad. Apang, gin-athag ni Jesus nga ang mga biktima wala ginsilutan sang Dios. Napatay sila bangod nga yara sila sa sayop nga duog sa sayop nga tion. (Lucas 13:​1-5) Ang pagpamalandong sa sini nga kamatuoran magabulig sa imo nga tamdon ang mga kalamidad sing nagakaigo.

Ang matin-aw nga ikasarang sa paghunahuna makapugong man sa imo nga “maakig kay Jehova” kag basulon sia bangod sa malain nga natabo. (Hulubaton 19:3) Indi gid sia ang gintunaan sang aton kasubo, bangod si Jehova “ang Dios sang bug-os nga paglugpay.” (2 Corinto 1:3) Kon matabo ang mga trahedya, dapat kita magsuod sa iya​—indi magpalayo sa iya sa kaakig. Magpamalandong sa mga tinaga sang Biblia sa Santiago 1:​13: “Kon ginasulay, wala sing isa nga magsiling: ‘Ginatilawan ako sang Dios.’ Kay sa malaut nga butang indi masulay ang Dios ni magsulay sia sa kay bisan sin-o.” *

Ang isa ka makahalanusbo nga hitabo mga siniglo na ang nakaligad sa Natung-an nga Sidlangan mahimo mag-ilustrar sini. Ang Biblia nagasiling sa aton nga ang solo nga nakalampuwas sa sining kalamidad nagreport: “Ang kalayo sang Dios nahulog gikan sa langit kag nagsunog sa mga karnero kag sa mga alagad kag nagpapas sa ila.” (Job 1:​16) Makahaladlok gid nga kalamidad! Kag ining hinadlukan nga tawo naghunahuna gid nga ang Dios ang nagpahanabo sini. Apang, indi ang Dios. Ang Job 1:​7-​12 nagapakita nga ang kalayo indi halin sa Dios kundi halin sa Kaaway sang Dios​—si Satanas nga Yawa!

Isa ini ka talagsahon nga kahimtangan: Ginhatagan ni Jehova si Satanas sing pinasahi nga pahanugot agod tilawan ang integridad ni Job. Gani indi maghinakop nga si Satanas amo ang direkta nga responsable sa kinaugali nga mga kalamidad subong sang mga bagyo kag mga baha. * Walay sapayan sini, ginasiling sang Biblia nga “ang bug-os nga kalibutan yara sa gahom sang isa nga malauton.” (1 Juan 5:​19) Gani, magamit niya ang tawhanon nga mga ahente sa paghimo sing halit kag kalaglagan.

Apang, indi kita dapat madulaan sing paglaum. Binagbinaga ang isa pa ka hitabo, nga narekord sa Biblia sa 1 Samuel 22:12-​23. Diri nahibaluan naton ang tuhoy sa isa ka mapintas nga pagpamatay sa isa ka grupo sang matutom nga mga saserdote kag sa ila mga pamilya. Wala sing duhaduha nga may bahin si Satanas sa pagsugyot sa malaut nga si Hari Saul sa paghimo sining mapintas nga buhat. Apang, ang matutom nga si David, nga nangin hari sang ulihi, nagsulat sang Salmo 52, nga sa sini nagpabutyag sia sing kompiansa nga laglagon sang Dios ang malaut nga mga tawo nga may salabton sa kalamidad.​—Salmo 52:5.

Amo man karon, makasalig ka nga indi pagtugutan sang Dios tubtob san-o ang ginsugyot-sang-Yawa nga mga buhat sang pagpamatay kag kasingki. Ti, ang Biblia nagasaad nga gamiton sang Dios sa dili madugay ang iya Anak, si Jesus, agod “laglagon ang mga binuhatan sang Yawa”! (1 Juan 3:8) Sa ulihi, wala na sing agi pa ang halit nga ginhimo ni Satanas. Paagi sa pagkabanhaw, mahimo pa gani buhion liwat sang Dios ang mga indibiduwal nga napatay bangod sa makahalanusbo nga mga buhat sang kasingki ukon terorismo.​—Binuhatan 24:15.

Mga Praktikal nga Paagi Agod Makasarang

Ining pasad-sa-Biblia nga paglaum makabulig sa imo nga indi madaug sang kahadlok. Apang may praktikal man nga mga tikang nga imo sarang mahimo. Halimbawa, binagbinaga ang prinsipio sang Biblia sa Hulubaton 12:25. Paagi lamang sa  pagpautwas sang imo mga ginabatyag sa iban nga makatigayon ka sing “maayong pulong” sang pagpalig-on. Ang paghimo sini magabulig man sa imo nga marealisar nga wala ka nagaisahanon sa pag-atubang sa pagtilaw. Kon nalisdan ka, ipautwas ini sa imo mga ginikanan ukon sa isa ka hamtong nga katapo sang Cristianong kongregasyon. *

Isa pa ka panugyan: Indi pirme maglantaw sang makasiligni nga mga hitabo. Mabudlayan ka nga malimtan ining mga talan-awon.​—Salmo 119:37.

Isa ka bala ka Cristiano? Nian padayuna ang imo rutina sang Cristianong mga hilikuton. (Filipos 3:​16) Ini nga mga hilikuton nagalakip sa pagtambong sa mga miting upod sa mga masigka-Cristiano kag sa pagpaambit sang imo pagtuo sa iban. (Hebreo 10:23-​25) Magabulig ini sa imo nga indi magpamensar sing negatibo. Ang pagpain sang imo kaugalingon magahalit lamang sa imo​—sa emosyonal kag espirituwal.​—Hulubaton 18:1.

Ang padayon nga pagbasa sing Biblia adlaw-adlaw ilabi na nga makabulig sa imo sa bisan ano nga mahuol nga kahimtangan. Ang iloy sang isa ka dalaga nga si Loraine malapit na mapatay bangod sang kanser. Talupangda kon paano nasarangan ni Loraine ining masubo nga kahimtangan: “Nadumduman ko nga madamong beses nga akon ginbasa ang tulun-an ni Job sa tion sang kabudlayan. Subong man ang tulun-an sang mga Salmo naglugpay gid sa akon. Samtang ginabasa ko ang makapalugpay nga mga pulong gikan sa Kasulatan, nabatyagan ko nga daw ginahakos ako ni Jehova.” Ang iya manghod nga babayi nga si Mishael naghinumdom man: “Kon may adlaw nga indi ko mabasa ang Biblia, mabatyagan ko ang epekto sini. Magapamensar ako liwat sing negatibo nga mga butang. Ang pagbasa sing Biblia naghatag sa akon sing espirituwal nga kusog nga akon kinahanglan agod makapadayon sa kada adlaw.”

Kon namatyan ka​—ilabi na sang isa ka hinigugma—makalulugpay gid ang pagbasa sa brosyur nga Kon ang Isa nga Imo Ginahigugma Mapatay. * Basaha kag pamalandungi ang tanan nga ginsambit nga mga kasulatan. Pamalandungi man ang paglaum nga pagkabanhaw. “Ginahanduraw ko nga nabanhaw ang akon iloy,” siling ni Loraine. “Ginahanduraw ko nga mabatian sia nga nagasiling: ‘Ari na ako. Ano ang ginluto mo para sa panihapon?’ Nagayuhum ako bangod sini.”

Ang pagsandig kay Jehova sa pangamuyo makahatag man sa imo sing kusog nga imo ginakinahanglan agod mabatas ang masakit nga mga trahedya. Naghinumdom si Loraine: “Sa sulod ako sang kuarto sang napatay ang akon iloy. Nangayo ako gilayon kay Jehova sing kusog agod mabatas ko ini. Nabatyagan ko gilayon ang paghidait sang Dios.” Mangin espesipiko sa imo mga pangamuyo kay Jehova. Ipahibalo sa iya kon ano gid ang imo ginabatyag. “Sa atubangan niya iula ang inyo tagipusuon,” laygay sang salmista.​—Salmo 62:8.

Samtang nagaligad ang panahon, mahimo magadugang pa gid ang kalisdanan sa duta. (2 Timoteo 3:​13) Apang, ang Biblia nagasaad: “Ang mga nagahimo sing malaut utdon . . . Apang ang mga mahagop magapanag-iya sang duta, kag makasapo gid sila sing daku nga kalipay sa kabuganaan sang paghidait.” (Salmo 37:​9-​11, 29) Ang pagpanguyapot sa sining paglaum magabulig sa imo nga maatubang sing madinalag-on kon matabo ang mga trahedya.

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 14]

Maalamon nga limitehan ang paglantaw sing mahuol nga mga laragway sa media