Seville—Ang Ganhaan Padulong sa Amerika

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA ESPANYA

SANG tuig 1493, isa ka guban sang di-magkubos 17 ka magagmay nga mga barko ang nagpanakayon halin sa siudad sang Cádiz sa Espanya. Ginsugdan ni Christopher Columbus ang iya ikaduha nga pagpanakayon sa pagdiskobre, upod sa 1,500 ka marinero, mga adbenturero, mga pari, kag iban pa nga magabulig sa pagtukod sing kolonya. Ang panguna nga tulumuron sang ekspedisyon amo ang pagtukod sing mga kolonya sa Amerika.

Pagkatapos sining maragtason nga paglakbay, isa pa ka siudad sa Espanya, ang Seville, ang nangin ganhaan padulong sa Amerika ukon Bag-ong Kalibutan. Wala madugayi ginhatag sang hari sa Seville ang pagmonopoliya sa pagpakignegosyo sa mga kolonya. Nagabiya sa Seville ang mga galleon sang Espanya kag nagabalik nga kargado sing barita nga pilak halin sa minahan sang Bolivia, Mexico, kag Peru. Sa sulod sang pila lamang ka dekada, ang siudad nangin isa sang pinakadaku kag pinakamatin-ad sa Europa. Kag ang mga handumanan sadtong nagligad nga dag-on yara gihapon sa mga hulot sang dumaan nga mga bilding sa Seville.

Agod maorganisar ang nagatin-ad nga negosyo sa Amerika, nagpatindog si Hari Felipe II sang Espanya sing daku kaayo nga merkado sa higad sang Suba Guadalquivir, diin makanegosyo ang manggaranon nga mga negosyante. (Ang arsobispo nagreklamo tuhoy sa paggamit nila sa katedral sa sini nga katuyuan.) Duha ka siglo sang ulihi, ini man nga bilding nangin Archivo General de Indias, General Archive of the Indies, kag ginatago diri karon ang halos tanan nga rekord sang pagkolonya sang Espanya sa Bag-ong Kalibutan.⁠ *

Ang mga nagapangita sing bahandi sa naglugdang nga mga galleon nagakadto gihapon sa sini nga archive sa Seville agod tun-an ang daan nga mga rekord sang pagpanakayon ukon negosyo sa dagat. Apang, mahimo nga mas interesado ang mga istoryador sa pagtan-aw sa pila sang orihinal nga mga sulat ni Christopher Columbus.

Isa ka Weather Vane kag Isa ka Hardin sang Kahil

Apang, ang Seville may isa pa ka bulawanon nga dag-on antes sang pagdiskobre sa Amerika, kag ang pila sang matahom nga mga bilding sini ginpatindog sa sining dag-on. Sa sulod sang pila ka siglo ang mga Moros​​—⁠nga ang kalabanan naghalin sa Morocco​​—⁠naggahom sa malapad nga lugar  sang Espanya. Sang ika-12 nga siglo, ginhimo sang Almohad nga dinastiya ang Seville nga kapital sini, kag sa sining panag-on nagpatindog ini sang moske nga ang torre sini nagatamwa gihapon sa moderno nga siudad.

Sang gintabog ang mga Moros sa Seville, ginrumpag sang mga banwahanon ang moske sang siudad agod patindugan sing katedral sang Seville, ang ikatlo sa pinakadaku nga katedral sa Europa (retrato Num. 1). Apang, ang matahom nga torre kanugon gid kon gub-on lamang, gani nangin kampanaryo ini sang katedral nga ginpatindog sa tupad sini. Ang nagasinanto nga proporsion sang torre, mauti nga pagdesinyo sa tisa, kag masibod nga mga bintana matahom gid kon ipaanggid sa daku kaayo nga katedral.

Sang nagligad nga mga 500 ka tuig, bangod naguba sang linog, ginkay-o ang naibabaw nga bahin sang torre, kag gin-islan sang bronse nga weather vane (isa ka nagatiyog nga kagamitan nga nagasugid sang direksion sang hangin) ang orihinal nga bubungan sini. Bangod sang weather vane ginhingadlan ang torre nga La Giralda (retrato Num. 2), kag ang torre nangin amo ang pinakapamilyar nga tanda sang Seville. Gikan sa Giralda, makita man sang mapagsik nga mga dumuluaw nga handa magsaka sa ibabaw ang matahom nga mga talan-awon sa siudad.

Sa tiilan sang torre sang katedral nahamtang ang magamay nga luwang sang mga Moros nga nangin bahin sang orihinal nga moske, ang Patio de los Naranjos. Ining luwang, nga may nagaraya nga tanom nga kahil, nangin sulundan sang madamo nga kaanggid nga mga luwang sa Andalusia.⁠ * Kag sanglit madamo nga mga kalye kag mga plasa sa Seville ang may nagaraya nga kahil nga  tanom, ang kahumot sang mga bulak sang kahil nagalatom sa bug-os nga siudad sa tion sang tigpamulak. Ang mga tanom nga kahil​​—⁠nga una nga gindala sang mga Moros sa Espanya⁠​—⁠yara gihapon sa palibot sang siudad, kag ang bunga sini ginahimo nga mermelada.

Ang Suba Guadalquivir, nga nagailig pasulod sa siudad, amo ang panguna nga ginahalinan sang negosyo para sa mga negosyante sa Seville. Bangod sini, ang siudad amo ang nangin mayor nga pantalan sa Espanya para sa Bag-ong Kalibutan, kag ginagamit gihapon sang mga barko ang pantalan. Ang mga pangpang sang suba malapit sa sentro sang siudad may nagaraya nga mga hardin. Kag sa isa ka pangpang nahamtang ang isa pa ka handumanan sang impluwensia sang mga Moros sa Seville, ang La Torre del Oro, ang Bulawanon nga Torre.​​—⁠Retrato Num. 3.

Ginhingadlan ang Torre sang panahon nga ang kadaygan sini ginkulapan sang duag-bulawan nga tiles. Apang, ang panguna nga katuyuan sini amo ang depensa sa baylo nga dekorasyon. Isa ka mabug-at nga kadena ang gin-angot anay halin sa Bulawanon nga Torre pakadto sa duha ka torre sa pihak nga pangpang, nga nagabulig sa mga nagadepensa nga makontrol ang tanan nga sakayan nga nagaagi sa suba. Nagakaigo nga diri sini ginadiskarga sang mga sakayan halin sa mga duog sa Amerika ang ila bulawan kag pilak. Sa karon, ang mga sakayan sang turista sa baylo sang mga galleon ang nagapapanaug sang ila mga pasahero sa tupad sang Bulawanon nga Torre.

Mga Hardin, mga Luwang, kag Tiles

Ang mga Moros nagpatindog sang mga palasyo kag mga moske, kag nagtanom sila sing mga hardin sa pagpatahom sang ila mga palasyo. Sa amo, ginapabugal sang Seville ang isa sang labing matahom nga hardin sang palasyo sa Espanya, ang Reales Alcázares, ang Harianon nga Palasyo (retrato Num. 4). Ang palasyo ginpatindog sang ika-12 nga siglo, walay sapayan nga ginbag-o ini sing daku sang ika-14 nga siglo. Apang, ang estilo sang mga Moros gintipigan, kag pirme gid ginadayaw sang mga dumuluaw ang matahom nga dekorasyon sa mga kuarto kag mga luwang, nga may mauti nga mga arko, maduagon nga tiles, kag masibod nga pagkulap sini.

Ginapalibutan ang palasyo sang isa ka matahom nga hardin nga may mga fountain kag palma nga mga kahoy. Ang manuggahom sang mga Moros nagpahimo pa gani sing 16 kilometros kalaba nga iligan sang tubig agod mapat-od nga mabunyagan sing nagakaigo ang iya hardin. Ang palasyo kag ang mga hardin sini matahom gid katama amo nga gingamit ini sang  harianon nga pamilya sang Espanya subong isa sang ila opisyal nga puluy-an sa sulod sang nagligad nga 700 ka tuig.

Subong nga ang kahil nga mga tanom nagahandong kag nagapahumot sa mga kalye sang Seville, ang maduagon nga tiles nagapatahom man sa mga balay sa siudad. Gindala man sang mga Moros ini nga estilo sa Espanya. Ang ila mga hulot halos pirme may linyada nga tiles nga nadekorasyunan sang lainlain nga mga korte. Sa karon ang nanuhaytuhay nga pangdekorasyon nga tiles nagapuni sa nagua nga bahin sang mga balay, mga balaligyaan, kag mataas nga mga puluy-an.

Indi lamang mga tiles ang makita sa makitid nga mga kalye sang daan nga Seville. Ang gamay nga mga balkonahe kag mga bulak nga geranium kag mga rosas sa kordiso sang mga bintana nagapasanag sa maputi nga mga dingding. Kag bangod sang maayo nga klima, ang mga bulak halos nagapamulak sa bug-os nga tuig, nga nagapatahom pa sa siudad.

Internasyonal nga mga Hitabo sa Seville

Sang nagligad nga siglo, ginpalig-on pa sang internasyonal nga mga hitabo ang kaangtanan sang Seville sa mga lugar sa Amerika. Ang matahom nga Plaza de España, (retrato Num. 5), gintukod sang 1929 para sa International Hispanic Fair, kag padayon ini karon nga kaladtuan sang mga turista. Sa isa ka bahin sang plasa, makita sa mga dingding sang isa ka daku kag medyo pabilog nga bilding ang human-sa-tiles nga dekorasyon nga nagalaragway sa kada probinsia sang Espanya.

Sang 1992, lima ka siglo pagkatapos sang una nga pagpanakayon ni Columbus sa Amerika, ginhiwat sa Seville ang World Trade Fair nga gintawag Expo ’92. Nahisanto sa tema sini nga, “Ang Dag-on Sang Pagdiskobre,” gin-eksibit ang pareho sa orihinal nga kadakuon nga replika sang sakayan ni Columbus (retrato Num. 6), nga ang kagamayon sini nagapahanumdom sa mga dumuluaw sa sadtong makatalagam nga mga pagpanakayon. Ang isa pa ka maragtason nga eksibit sa Expo, nga nangin museo karon sang taliambong, amo ang ginkay-o nga monasteryo, ang La Cartuja (retrato Num. 7), diin naghanda si Columbus para sa isa sang iya pagpanakayon sa Atlantiko kag diin una sia nga ginlubong.

Ang bag-o nga Olympic Stadium sang Seville amo ang duog nga hiwatan sang isa pa ka importante nga pagtinipon sa 2003​​—⁠ang internasyonal nga kombension sang mga Saksi ni Jehova. Ini nga okasyon magahatag sing kahigayunan sa mga delegado halin sa Europa kag mga lugar sa Amerika nga makahibalo sing dugang pa tuhoy sa Seville​​—⁠ang ganhaan padulong sa Amerika.

[Mga nota]

[Picture Credit Line sa pahina 21]

Godo-Foto

[Picture Credit Line sa pahina 22]

Godo-Foto

[Picture Credit Line sa pahina 23]

Godo-Foto