Panabog-insekto—Para sa mga Amu!

ANG tropiko nga kagulangan sang Venezuela ginapuy-an sang maalam gid kaayo nga primate, ang wedge-capped capuchin nga amu. Kon mag-abot ang tingulan sa puluy-an sang amu sa kagulangan, nagaabot man kadungan sini ang ginuban sang wala kaluoy nga mga lamok. Luwas nga makaulugot, ining nagasalakay nga mga insekto makatalagam. May dala ini nga itlog sang parasitic botfly (isa ka sahi sang langaw), nga mahimo magresulta sa nagapaluya sing lawas kag naganana nga mga lamuti kon magsulod ini sa panit sang amu.

Agod amligan ang kaugalingon gikan sa pagsalakay, ginanusnusan sang mga capuchin ang ila lawas sang maisog nga natural nga panabog-insekto​—⁠nga ginapagua sang isa ka sahi sang millipede (nagakamang nga sapat nga madamo sing tiil) sa kagulangan. Ining mga millipede nagapagua sang duha ka elemento nga epektibo nga pangontra sa mga insekto. Sa katunayan, mas maisog pa ini sa himo-tawo nga mga panabog-insekto nga ginagamit sang mga militar!

Gani, kon tingulan, ang wedge-capped capuchin nagatuslok sang panit sang kahoy ukon sang bungsod sa pagpangita sing 10 sentimetros-kalaba nga mga millipede. Kon makakita sia sini, ginanusnos niya ang millipede sa iya bilog nga lawas​—⁠halin sa ulo tubtob sa tiil. Ang “ginapagua nga mga elemento ginapangita gid sang mga amu sa bagay nga tubtob sa apat sa ila ang nagapaambitay sa isa ka millipede,” siling sang Journal of Chemical Ecology. Kon magsugod na ang pagpangnusnos sing millipede, wala na gani ginasapak kon sin-o ang pinakamataas sa ila, nga bal-anon gid kon tigkalaon kag sa iban pa nga mga okasyon.

[Retrato sa pahina 15]

Mga elemento nga ginapagua sang “millipede”

[Credit Line]

Thomas Eisner/Cornell University

[Picture Credit Line sa pahina 15]

Dr. Zoltan Takacs