Ang Krisis sa Uma Madula

“ANG mga wala nadalahig sa pagpanguma nga nakakita sang kahimtangan sang mga mangunguma mahimo magpalibog kon ngaa may luyag pa manguma,” siling ni Rodney, ikatlo nga kaliwat nga mangunguma. Apang, minilyon gihapon sa bug-os nga kalibutan ang padayon nga nagapanguma. Sa pila ka imol nga mga pungsod, mahimo nga wala sing iban nga maobrahan; sa di-magkubos makabulig ang pagpanguma sa isa ka pamilya agod may makaon sa matag-adlaw.

Isa pa, madamo nga pamilya ang nagabatyag nga ang pagpanguma indi lamang isa ka trabaho kundi isa ka dalanon sang pagkabuhi. Ang madamo nga tawo nga padayon nga nagapanguma walay sapayan sang pamangag, peste, kapigaduhon, kag iban pa nga krisis nagapamatuod sang ila pagkamapasibusibuon kag gugma sa estilo sang pagkabuhi sa uma. Antes naton usisaon ang solusyon sa krisis sa uma, tan-awon anay naton kon paano ang pila ka mangunguma nabuligan nga makalandas.

Kon Paano Nakalandas ang Iban

Ang pagpanguma may pila ka di-malikawan nga mga problema. Dapat batunon nga ang tiempo, ang ekonomiya, kag ang madamo pa nga mga butang indi gid makontrol. “Ang mabudlay nga leksion para sa madamo nga mangunguma amo nga ang lakas nga pagpangabudlay wala pirme nagadul-ong sa kadalag-an,” siling sang isa ka report nga ginbalhag sang North Carolina Cooperative Extension Service. “Ang mga prinsipio nga nagapadaku sang moral nga kabilihanan sang lakas nga pagpangabudlay nga nagtudok sa kabuhi sang tagsa ka mangunguma wala pirme nagahatag sing mga padya nga ginasaad sini. Para sa tagsa ka mangunguma, may mga kahimtangan kag mga butang nga indi niya kontrolado.” Nagalaragway kon paano sia nakapabilin nga malipayon, ang isa ka tigulang nga mangunguma nagsiling: “Natun-an ko nga magkooperar sa mga butang nga indi ko malikawan.”

Ang isa ka dumaan nga hulubaton nagasiling: “Sia nga nagabantay sa hangin indi magasab-ug sing binhi; kag sia nga nagatan-aw sa mga panganod indi magaani.” (Manugwali 11:4)  Ang walay kapat-uran kag pag-alang-alang makapaluya sa isa sa pagpanghikot. Ang positibo nga pagpanghikot sa baylo sang negatibo nga panghunahuna makabulig agod mabuhinan ang di-kinahanglanon nga kahuol.

Ang nagakaigo nga pagkaon, bastante nga pahuway, kag nagakaigo nga ehersisyo may maayo man nga mga bunga. Ginareport sang The Western Producer nga ang mga mangunguma nga mapagros “nagahimo sing mas maayo nga mga desisyon.” Ang mangunguma nga si Eugene kag ang iya asawa nga si Candace, nagsugid sa Magmata!: “Ang bastante nga pahuway nakabulig sa amon nga malandas ang kahuol. Ang mga problema daw magamay lang kag mas mahapos lubaron kon nakapahuway kami. Ang nagakaigo nga pagkaon nagabulig man, ilabi na kon ulupod nga nagakaon ang pamilya.” Ini nga laygay nagahisanto sa ginasiling sang Biblia: ‘Ang tagsa ka tawo magkaon kag mag-inom kag makakita sing kaayuhan sa bug-os niya nga kinabudlayan. Dulot ini sang Dios.’​—⁠Manugwali 3:13.

Pagsakdag sa Pamilya

Ang isa ka mangunguma nagsugid sa Magmata!: “Madamo nga mga pamilya sa uma ang nagasakdag sang ila kaugalingon paagi sa pagtigayon sing iban nga trabaho magluwas sa pagpanguma. Bisan pa gintuyo ini agod mapahaganhagan ang kapiutan sa pinansial, mahimo mag-utwas ang iban pa nga mga kapiutan may kaangtanan  sa relasyon. Ang pila ka pamilya sa uma nga suod anay daw nagalayuay na karon.” Paano ini malandas sang mga pamilya?

Sang nagligad nga mga 2,700 ka tuig, ang mga ulo sang pamilya ginlaygayan: “Ihanda ang imo hilikuton sa gua, kag ihanda ini para sa imo sa latagon. Pagkatapos sini palig-unon mo man ang imo panimalay.” (Hulubaton 24:27) Si Randy, isa ka amay kag ikap-at nga kaliwat nga mangunguma, nagsiling: “Ang paghinguyang sing tion sa pagpakita sing apresasyon sa mga katapo sang pamilya kinahanglanon gid. Ang tagsa ka katapo sang pamilya nagakinahanglan sing suportar kag gugma. Ang mainayuhon nga mga pulong kag mga buhat nagapabatyag sa tanan nga naluyagan sila kag ginaapresyar.”

Ilabi na nga kinahanglan sang mga kabataan ang pasalig kon may daku nga mga pagbag-o. Ang kadulaan nga ginabatyag sang mga kabataan kon madula sang pamilya ang ila uma ginapaanggid sa ginabatyag sang mga kabataan nga ang mga ginikanan nagbulagay ukon napatay. Kinahanglan mahibaluan nila nga indi sila ang balasulon sa problema kag nga ang pamilya magaupdanay gihapon.

Kon Paano Makabulig ang Iban

Ang nahul-an nga mga mangunguma mahimo nga magpain sang ila kaugalingon, kag ginalikawan bisan ang ila mga abyan. (Hulubaton 18:1) Apang, ilabi na gid nga kinahanglan sang isa ka tawo ang suportar sang iban sa tion sang kalisdanan!

May mga abyan ka bala ukon mga kaingod nga nagaantos bangod sang krisis sa pagpanguma? Ang pagsimpatiya lamang sa ila makabulig gid. “Makalulugpay mahibaluan nga nahisayran sang amon mga abyan ang mga kabudlayan nga amon naeksperiensiahan,” siling sang mangunguma nga si Ron. Huo, magmatumato nga duawon ang imo mga abyan kag mamati samtang ginapautwas nila ang ila mga ginabatyag.

Si Jack nakabenepisyo sa sini nga mga pagduaw. Sia nagsaysay: “Makalilipay nga ginahinumdom ko ang mga okasyon nga nakita sang akon mga abyan ang akon mapiot nga kahimtangan kag mahigugmaon nga nagduaw sa akon agod palig-unon ako.” Indi kinahanglan nga nahangpan mo sing tul-id ang pagpanguma agod makahatag ka sing pagsakdag. Si Rodney, nga ginkutlo sa panugod, nagsiling: “Ang katunayan nga nahisayran sang akon mga abyan nga may mabug-at ako nga lulan nagahatag na sa akon sing kusog kag handum nga himuon ang masarangan ko.” Ginapahanumdom kita sang isa ka hulubaton sa Biblia: “Ang matuod nga kaupod nagahigugma sa tanan nga tion, kag isa ka utod nga natawo kon may kapiutan.”​—⁠Hulubaton 17:17.

Isa ka Permanente nga Solusyon

Ang krisis sa uma isa lamang sa madamo nga mga pamatuod nga indi makasarang ang tawo sa pagtatap sing madinalag-on sa duta kag sa duna nga mga manggad sini. Si manalagna Jeremias nagsiling: “Nahibaluan ko, O Jehova, nga ang dalanon sang tawo wala sa iya kaugalingon. Wala sa tawo nga nagalakat bisan ang pagtuytoy sa iya tikang.” (Jeremias 10:23) Maathag nga kinahanglan sang tawo ang bulig sang Dios. Kag makasalig ka nga ini nga bulig magaabot sa indi madugay.

Ang rekord sang Biblia nagasiling: “Ginkuha ni Jehova nga Dios ang tawo kag ginbutang sia sa hardin sang Eden agod pangumahon ini kag atipanon ini.” (Genesis 2:15) Huo, ginsugo sang aton Manunuga ang pagpanguma! Pagligad sang mga siglo, gindala sang Dios ang iya katawhan nga mga Israelinhon pasulod sa duta sang Canaan. Nahanungod sadto nga duta ang Biblia nagasiling: “Nagainom ini sing tubig sa ulan sang langit; duta nga ginaatipan ni Jehova nga inyo Dios. Ang mga mata ni Jehova nga inyo Dios pirme nagatulok sa sini, kutob sa pamuno sang tuig tubtob sa katapusan sang tuig.” (Deuteronomio 11:​11, 12) Naghatag man si Jehova sing kasuguan nga nag-amlig sa Ginsaad nga Duta. Halimbawa, dapat papahuwayon ukon indi pagtamnan sang mga Israelinhon ang ila uma, ulubasan, kag talamnan sang olibo kada ikapito nga tuig. (Exodo 23:​10, 11) Sa amo natipigan ang kauya sang duta.

Makasalig kita nga sa palaabuton sa idalom sang Ginharian sang Dios​—⁠isa ka langitnon nga panguluhan nga ginapangunahan ni Jesucristo​—⁠ang duta magapatubas sing bugana gid. (Isaias 35:​1-7) Sang yari sa duta, ang gintangdo nga manuggahom sini nga Ginharian, si Jesucristo, nagpakita sang iya ikasarang sa pagkontrol sa kinaugali nga mga puersa nga nagaapektar sa panguma. (Marcos 4:​37-​41) Ginalaragway sang Salmo 72 ang mga kahimtangan nga magaluntad kon gamiton na niya ang iya gahom sa pag-ayo sa duta kag sa mga pumuluyo sini. Nagapasalig ini sa aton: “May bugana nga uyas sa duta; sa putukputukan sang kabukiran magahapayhapay ini. Ang iya bunga mangin kaangay sang Lebanon, kag ang mga sa siudad magalambo kaangay sang mga tanom sang duta.” (Salmo 72:16) Ang bugana gid nga patubas, nga ginaani upod ang daku nga kalipay, nagahulat sa katawhan sang Dios sa sining ginsaad nga bag-ong kalibutan.

[Blurb sa pahina 9]

“Ang mabudlay nga leksion para sa madamo nga mangunguma amo nga ang lakas nga pagpangabudlay wala pirme nagadul-ong sa kadalag-an”

[Mga retrato sa pahina 10]

Ang pag-atipan sa emosyonal kag espirituwal nga mga kinahanglanon sang mga katapo sang pamilya makabulig sa ila nga makalandas

[Retrato sa pahina 10]

Sa idalom sang paggahom sang Dios, ang duta magapatubas sing bugana gid nga kalan-on

[Picture Credit Line sa pahina 9]

Garo Nalbandian