Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Paano Ako Makatigayon sing Tion sa Paghimo sang Akon “Homework”?

‘Manugradwar na ako sa hayskul kag tuman nga kahuol ang akon nabatyagan. . . . Madamo ako sing hilimuon nga proyekto sa klase kag mga presentasyon, kag daku gid ini nga problema. Wala ako sing tion sa paghimo sini.’​​—⁠⁠Isa ka 18-anyos nga dalagita.

NABUDLAYAN ka bala bangod sang tuman kadamo nga homework nga dala mo sa pagpauli kada hapon? Kon amo, wala ka nagaisahanon. “Bangod ang mga eskwelahan sa bug-os nga pungsod nagapanikasog sa pagpataas sang ila mga talaksan​​—⁠⁠kag sang mga score sang standardized test (isa ka sahi sang test nga ginahatag sa mga estudyante sa bug-os nga pungsod agod mangin basihan sa pagsulod sa kolehiyo ukon agod mahibaluan ang ikasarang sang estudyante)​​—⁠⁠ginapadamo nila ang homework,” suno sa isa ka balita sa Estados Unidos. “Sa pila ka duog, ang hayskul nga mga estudyante nagreport nga naghinguyang sila sing kapin sa tatlo ka oras kada gab-i sa paghimo sing homework. Ang isa ka pagtuon sa University of Michigan nagsiling nga ang homework nga ginapahimo sa kabataan karon tatlo ka pilo ang kadamuon sangsa ginapahimo sa kabataan sang nagligad nga 20 ka tuig.”

Indi lamang ang mga estudyante sa Estados Unidos ang may tuman kadamo nga homework. Halimbawa, samtang 30 porsiento sang 13-anyos nga mga estudyante didto ang nagreport nga nagahimo sing kapin sa duha ka oras nga homework kada adlaw, sa Taiwan kag Korea 40 porsiento ang kadamuon, kag kapin sa 50 porsiento sa Pransia. “Kon kaisa nabalaka gid ako katama kon magtangkas na ang akon homework,” panganduhoy ni Katie, isa ka estudyante sang isa ka unibersidad sa Estados Unidos. Amo man sini ang ginbatyag nanday Marilyn kag Belinda nga nagaeskwela sa Marseilles, Pransia. “Pirme kami nagahinguyang sing duha ka oras ukon kapin pa kada gab-i sa paghimo sing homework,” siling ni Marilyn. “Kon may iban ka pa nga ulubrahon, mabudlay gid mangita sing tion.”

Paano Ako Makakita sing Tion?

Maayo kuntani kon puede mo lang madugangan sing pila ka oras ang isa ka adlaw agod matapos mo ang imo homework kag matatap mo naman ang iban mo nga ulubrahon, indi bala? Sa pagkamatuod, makahimo ka sing kaangay sini kon tun-an mo ang prinsipio sang Biblia nga masapwan sa Efeso 5:​15, 16, NW: “Magpadayon kamo sa pagbantay sing maayo nga ang inyo paglakat indi subong sang di-maalam kundi subong sang mga tawo nga maalamon, nga ginabakal ang nagakaigo nga tion para sa inyo kaugalingon.” Bisan pa wala ginatumod sang manunulat sang Biblia ang homework sang ginsulat niya ini nga pinamulong, ang prinsipio sarang maaplikar sa adlaw-adlaw nga pagkabuhi. Kon magbakal ka sang isa ka butang, dapat may ibaylo ka sa sini. Ang punto sa sini amo nga agod makakita ka sing tion para sa pagtuon, dapat may ibaylo ka. Apang ano ang ibaylo mo?

“Maghimo ka sing listahan sang mga dapat unahon,” laygay sang isa ka pamatan-on nga si Jillian. Buot silingon, dapat mo hibaluon ang mga prioridad. Ang Cristianong mga miting kag espirituwal nga mga butang amo dapat ang pinakauna sa listahan. Kag indi pagkalimti ang imo mga responsabilidad sa pamilya, mga hilikuton sa balay, kag siempre pa, ang imo homework.

 Dason, tinguhai nga maghimo sing lista-adlawan kon paano gid nimo ginagamit ang imo tion sa isa ka semana. Makibot ka gid sa imo matukiban. Ano kadamo ang tion nga imo ginagamit sa pagtan-aw sing TV? paggamit sing Internet? pagtan-aw sing sine? paggamit sa telepono? pagduaw sa mga abyan? Karon, ano ang makita mo kon ipaanggid mo ang imo lista-adlawan sa imo listahan sang mga prioridad? Mahimo nga kinahanglan mo lamang binagbinagon kon ano kadamo nga tion ang imo ginagamit sa pagtan-aw sing TV, pagtawag sa telepono, ukon paggamit sing Internet agod sarang ka makabakal sing madamo pa nga tion!

Unaha ang Mas Importante nga mga Butang

Indi sini buot silingon nga indi ka na gid magtan-aw sing TV ukon mangin ermitanyo ka na lang. Ayhan kinahanglan mo lang nga maghimo sing pagsulundan nga, “Unahon ang mas importante nga mga butang.” Ang isa ka teksto sa Biblia nga mahimo maaplikar nagasiling: ‘Pat-ura ninyo ang mas importante nga mga butang.’ (Filipos 1:​10, NW) Halimbawa, bangod importante ang imo pag-eskwela, makahimo ka sing pagsulundan sa imo kaugalingon nga indi anay pagbuksan ang TV samtang wala mo pa matapos ang mga ulubrahon sa balay, samtang wala ka pa makatuon para sa Cristianong mga miting, kag samtang wala mo pa matapos ang imo homework. Huo, mahimo masubuan ka kon indi mo matan-aw ang paborito mo nga palaguaon sa TV. Apang ang matuod, pila na ka beses nga luyag mo lamang kuntani tan-awon ang paborito mo nga palaguaon apang nagpabilin ka sa atubangan sang TV sa bug-os nga gabi​​—⁠⁠kag wala sing nahimo nga iban?

Sa pihak nga bahin, dapat mo hatagan sing daku nga importansia ang pagtambong sa Cristianong mga miting. Halimbawa, kon nahibaluan mo nga may importante ka nga test ukon homework, mahimo tinguhaan mo nga obrahon ini sing abanse agod indi ini magsablag sa imo pagtambong sa mga miting. Puede mo pa gani ipakigsugilanon sa imo mga manunudlo ang imo kahimtangan, nga nagapahibalo sa ila nga apresyahon mo gid kon ipahibalo nila sing abanse ang bisan ano nga homework nga magtupa sa gab-i sang miting. Mahimo nga ang iban nga mga manunudlo luyag magkooperar.

Ang isa pa ka makabulig nga prinsipio amo ang kasaysayan sa Biblia sang abyan ni Jesus nga si Marta. Si Marta tama ka sako kag mapisan nga babayi, apang indi husto ang pagpasunod niya sang iya mga prioridad. Isa ka bes, kinapoy sia sa paghanda sing madamo nga pagkaon para kay Jesus samtang ang iya naman manghod nga si Maria nagapamati kay Jesus sa baylo nga buligan sia. Sang nagreklamo si Marta tuhoy sini, ginsilingan sia ni Jesus: “Marta, Marta, nagahimud-os kag nagakalisang ka sa madamong butang; isa ka butang ang kinahanglan. Napili ni Maria ang maayong bahin, nga indi makuha sa iya.”​​—⁠⁠Lucas 10:​41, 42.

Ano ang leksion nga matun-an naton sa sini? Himua nga simple ang mga butang. Paano mo maaplikar ini nga prinsipio sa imo sitwasyon? Bueno, “nagahimud-os kag nagakalisang ka [bala] sa madamong butang”​​—⁠⁠ayhan ginapaigo mo sa imo iskedyul ang homework kag isa ka part-time nga trabaho? Kon nagatrabaho ka, kinahanglan gid bala sang imo pamilya ang kuarta? Ukon luyag mo lamang nga may kuarta ka agod ibakal sing mga butang nga indi mo man gid kinahanglan?

Halimbawa, sa pila ka pungsod ang mga pamatan-on luyag gid magtigayon sang ila kaugalingon nga salakyan. Ang manuglaygay sa hayskul nga si Karen Turner nagpaathag nga “ginaipit gid karon ang mga pamatan-on nga mangita sing kuarta bangod magasto ang pagpanag-iya sang mga salakyan.” Apang, si Turner naghinakop: “Isa gid ini ka balagbag kon madamo nga butang ang imo ginahimo subong sang mga extra-curricular activity, dugangan pa sing trabaho, kag sing madamo katama nga homework. Nian mabug-atan katama ang estudyante.” Ngaa pabug-atan mo sing sobra ang imo kaugalingon kon indi man gid kinahanglan? Kon apektado gid ang imo pag-eskwela, ayhan sarang mo buhinan ang oras sang imo pagtrabaho ukon indi gani untatan ini.

‘Magbakal’ sing Tion sa Eskwelahan

Dugang pa sa pagpangita sing ekstra nga oras kon wala ka sa eskwelahan, binagbinaga kon paano mo magamit sing mas maayo ang imo tion samtang yara ka sa eskwelahan. “Ginatinguhaan ko nga himuon ang madamo nga homework kon vacant,” siling ni Josue. “Sa amo madali ko lang makadtuan ang manunudlo kon may ipamangkot ako sa mga wala ko mahangpan sa klase sa sina nga adlaw.”

Ang isa pa nga mahimo binagbinagon amo ang pagbuhin sing mga elective nga ginakuha mo. Untati ang pila ka ginaentrahan mo nga mga extracurricular activity. Paagi sa pagpasibu sa sini nga mga bahin, makatigayon ka sing dugang pa nga mga tion para sa pagtuon.

 Paggamit sing Maayo sang Imo Tion

Bueno, ibutang ta nga nakahimo ka na sing mga sakripisyo kag pagpasibu kag nakatigayon na sing dugang nga tion sa paghimo sing homework. Paano mo gamiton sing maayo ina nga tion? Kon makaobra ka sing 50 porsiento pa nga homework sa pareho kalawig nga tion, indi bala kaangay lamang ini sang pagtigayon sing 50 porsiento nga dugang pa nga tion? Gani yari ang pila ka panugda kon paano mo magamit sing maayo ang imo tion.

✔ Magplano. Antes mo sugdan ang imo homework, hunahuna anay ining mga butang: Ano nga subject ang dapat unahon? Ano kadamo nga tion ang dapat ihinguyang sa asaynment? Ano nga mga butang​​—⁠⁠mga libro, papel, ballpen, calculator​​—⁠⁠ang kinahanglan mo agod mahimo ini?

✔ Mangita sing duog diin magtuon. Dapat isa ini ka lugar nga wala sing tublag. ‘Kon may lamesa ka, gamita ini,’ siling sang isa ka pamatan-on nga si Elyse. ‘Mas makakonsentrar ka kon nagapungko ka sangsa kon nagahigda sa imo katre.’ Kon wala ka sing kaugalingon nga kuarto, mahimo magakooperar man ang imo mga utod nga mangin malinong ang kuarto samtang nagatuon ka. Ukon ayhan puede ka magtuon sa isa ka parke ukon pangpubliko nga librarya. Kon may kaugalingon ka nga kuarto, indi pagtublaga ang imo kaugalingon paagi sa pagpaandar sing TV ukon makatulublag nga musika samtang nagatuon ka.

✔ Mag-untat sing makadali. Kon nabudlayan ka na magkonsentrar pagligad sang pila ka tion, ang pag-untat sing makadali mahimo makabulig sa imo sa pagkonsentrar liwat.

✔ Indi magpabuyanbuyan! “Pirme gid ako nagapabuyanbuyan,” siling ni Katie nga ginkutlo kaina. “Indi ko maobra ang akon asaynment tubtob subol na gid ini.” Likawi nga magpabuyanbuyan paagi sa paghimo sing iskedyul para sa imo homework kag sundon ini.

Importante ang mga hilikuton sa eskwelahan, apang subong sang ginpatalupangod ni Jesus kay Marta, ang importante nga panikasugan amo ang “maayong bahin,” nga amo ang espirituwal nga mga butang. Siguraduha nga indi masablagan sang mga homework ang importante nga mga hilikuton kaangay sang pagbasa sing Biblia, pagpakigbahin sa ministeryo, kag pagtambong sa Cristianong mga miting. Ini nga mga butang amo ang magpaayo sang imo kabuhi sa walay katapusan!​​​—⁠⁠Salmo 1:​1, 2; Hebreo 10:​24, 25.

[Mga retrato sa pahina 27]

Ang paghimo sing madamo nga mga butang sing dungan magapabudlay sa imo sa pagtigayon sing tion sa paghimo sang imo “homework”

[Retrato sa pahina 27]

Ang maayo nga pag-organisar makabulig sa imo sa pagtigayon sing dugang pa nga tion sa paghimo sang imo “homework”