Mga Goma​—​Mahimo Magdepende ang Imo Kabuhi sa Sini!

HANDURAWA nga nahigot ka sa sulod sang isa ka hawla nga human sa salsalon kag salaming kag may aksido kag madali masunog nga mga likido malapit sa imo. Alsaha dayon ining mahimo makapatay nga butang sing mga pila lamang ka sentimetro halin sa duta kag padalagana ini sing mga 30 metros kada segundo. Nian, paburhuta ini kaupod sang iban pa nga kaangay man sini samtang sugata mo ang iban pa!

Amo gid sini ang imo ginahimo sa kada tion nga magmaneho ka sang imo salakyan sa haywey. Ano ang nagabulig sa imo agod pirme mo ini makontrol kag magbatyag nga hilway sa katalagman samtang nagamaneho? Sa kalabanan, nagadepende ini sa imo mga goma.

Ang Kapuslanan sang mga Goma

Ang mga goma may nagkalainlain nga importante nga kapuslanan. Indi lamang sini madala ang kabug-at sang imo salakyan kundi nagaamlig man sini sa mga undag, mga batsi, kag iban pa nga mga problema sa kalsada. Labing importante, ang imo mga goma amo ang nagaaman sang kinahanglanon gid nga pagkubot agod imo mapadasig, matorse, maprenuhan, kag makontrol kon diin pakadtuon ang salakyan sa bisan ano man nga kahimtangan sang alagyan. Apang, diutay lamang nga bahin sang goma—daw subong lamang kadaku sang isa ka postcard—ang nagaduot pirme sa duta.

Bangod sang pagkaimportante sini, ano ang sarang mo mahimo agod mangin masaligan ang imo mga goma? Kag kon kinahanglan nga ilisan mo na ini, paano mo mapili ang husto nga mga goma para sa imo salakyan? Antes naton sabton ining mga pamangkot, binagbinagon anay naton ang malip-ot nga maragtas sang goma.

Ang mga Imbentor sang Goma

Bisan pa nga linibo na ka tuig nga ginagamit ang mga ruweda, ang ideya nga hapinan sing goma ang mga ruweda sang salakyan natabo sining ulihi na lang. Una nga gintakod ang puro nga goma sa kahoy ukon salsalon nga mga ruweda sang maaga nga bahin sang katuigan 1800. Apang madali ini maupod, gani daw indi malaumon ang palaabuton sang ginhapinan sing goma nga mga ruweda. Amo sini ang kahimtangan tubtob nag-abot si Charles Goodyear, isa ka determinado nga imbentor gikan sa Connecticut, E.U.A. Sang 1839, natukiban ni Goodyear ang proseso nga nakilal-an nga  vulcanization, diin ang goma ginalaktan sang asupre kag ginainit ini sing maayo kag ginadasok. Ini nga proseso nagapahapos sang pagdihon sa goma kag nagapapag-on sa sini agod indi dayon maupod. Nangin popular ang solido nga goma, apang maundag ini.

Sang 1845, ang enhinyero nga taga-Scotland nga si Robert W. Thomson nakatigayon sing patent sa pagprodukto sang nahaunang pneumatic, ukon ginabombahan sing hangin nga goma. Apang, nangin popular lamang sa mga bumalakal ang ginabombahan sing hangin nga goma sang ginpauswag ni John Boyd Dunlop, isa pa ka taga-Scotland, ang goma sang bisikleta sang iya anak nga lalaki. Ginparehistro ni Dunlop ang iya bag-o nga goma sang 1888 agod sia lang ang solo nga makahimo sini kag nagpatindog sia sang iya kaugalingon nga kompanya. Apang, ang de-hangin nga goma dapat pa gihapon makalampuwas sa dalagku nga mga problema.

Isa ka adlaw sang 1891, isa ka Pranses nga siklista ang nakupusan sing goma. Gintinguhaan niya nga kay-uhon ini apang napaslawan sia bangod indi ini mahukas sa ruweda sang bisikleta. Nangayo sia sing bulig sa isa pa ka Pranses, si Édouard Michelin, nga nakilala bangod sang iya trabaho sa pagbolkit sang goma. Siam ka oras ang nahinguyang ni Michelin sa pagkay-o sang ruweda. Ini nga eksperiensia nagpahulag sa iya nga maghimo sing de-hangin nga goma nga mahukashukas sa ruweda agod mahapos kay-uhon.

Madinalag-on gid ang mga goma ni Michelin amo nga sang masunod nga tuig, 10,000 ka malipayon nga siklista ang naggamit sini. Wala magdugay, ang de-hangin nga mga goma gintakud sa mga kalesa sa Paris, sa kalipay sang Pranses nga mga pasahero. Sang 1895, agod ipakita nga sarang magamit sa de-motor nga mga salakyan ang de-hangin nga mga goma, si Édouard kag ang iya utod nga si André, nagtakod sini sa inugpalumba nga salakyan, apang nagkulihot ini. Walay sapayan sini, natingala gid ang mga tawo sa sining pinasahi nga mga goma amo nga gintinguhaan nila nga ririan kag buksan ini agod tan-awon kon ano ang ginbutang sang mag-ulutod nga Michelen sa sulod sini!

Sang mga katuigan 1930 kag 1940, ginbuslan sang mas mahunit nga mga materyales, subong sang rayon, nylon, kag polyester, ang matapok nga mga materyales nga bulak kag natural nga goma. Pagkatapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, ginhimo ang isa ka goma nga indi magsungaw ang hangin kon iduot sa ruweda, amo nga wala na ini nagakinahanglan sing interyor nga bulutangan sang hangin. Sang ulihi, ginpauswag pa gid ini.

Karon, kapin sa 200 ka materyales ang ginagamit sa paghimo sing isa ka goma. Kag sa bulig sang moderno nga teknolohiya, ang pila ka goma nagalawig sing 130,000 ka kilometro ukon kapin pa, samtang ang iban naman makasarang sang kadasigon nga ginatos ka kilometro por ora sa isa ka palumba. Sa sini man nga tion, ang mga goma sarang na mabakal sang ordinaryo nga mga bumalakal.

Pagpili sing mga Goma

Kon may salakyan ka, mahimo nabudlayan ka sa pagpili sing bag-o nga mga goma. Paano mo mahibaluan nga kinahanglan na nga islan ang imo mga goma? Paagi sa regular nga pagtan-aw kon bala naupod na ukon may diperensia na ang imo mga goma. * Ang mga manughimo sang goma nagaaman sing built-in wear indicator, nga masami ginatawag nga mga wear bar, sa pagpakita kon bala ang imo mga goma indi na masaligan nga gamiton. Ang mga wear bar daw mga lastiko nga nahanig pabalabag sa kadaygan sang goma.  Maayo man nga tan-awon ang natuklap, nagalabaw nga mga alambre, mga bukol sa kilid, kag iban pa nga mga diperensia. Kon makita mo ang bisan diin sini, indi mo na dapat paggamiton ang imo salakyan tubtob indi makay-o ukon maislan ang goma. Kon magbakal ka sang bag-o nga mga goma, mahimo islan sang manugbaligya ang naguba nga goma sa barato nga presyo kon may warranty ini.

Ang mga goma mas maayo kon ilisan nga paris, yadtong nahamtang sa isa lang ka ehe. Kon isa lang ka goma ang imo islan, dapat iparis mo ini sa goma nga indi tanto ang upod agod balanse ang kagat sini kon magpreno.

Ang pagpili sa sahi, kadakuon, kag mga modelo sang goma mahimo makalilibog. Apang, paagi sa pagsabat sa pila ka yabi nga mga pamangkot, masapwan mo nga mas mahapos ini himuon. Una, repasuha ang mga ginarekomendar sang manugbuhat sang salakyan. Ang imo salakyan may espesipiko nga mga kinahanglanon nga dapat binagbinagon, subong sang kadakuon sang goma kag ruweda, sang distansia sang salog sini sa duta, kag sang kabug-aton nga masarangan sini. Importante man ang desinyo sang imo salakyan. Ang moderno nga mga salakyan nga may antilock nga mga preno, traction control, kag all-wheel drive systems gindesinyo nga maggamit sing mga goma nga may espesipiko nga desinyo. Ang mga espesipikasyon sang goma masami masapwan sa manwal sang imo salakyan.

Ang isa pa ka butang amo ang mga kahimtangan sang dalan. Pirme bala gamiton ang imo salakyan sa indi sementado ukon sementado nga mga alagyan, ilabi na sa tingulan ukon sa tig-ilinit? Mahimo nga nagamaneho ka sa nagkalainlain nga mga kahimtangan. Kon amo sina, mahimo kinahanglan mo ang isa ka goma para sa bisan ano nga sahi sang dalan ukon panahon.

Dapat mo man binagbinagon ang listahan tuhoy sa kadugayon kag kadamulon sang goma. Sa kalabanan, kon mas mahumok ang goma, mas maukob ini, apang madali ini maupod. Sa pihak nga bahin, kon matig-a ang goma, indi tanto kaukob ini apang mas magadugay ini. Ang listahan masami masapwan sa mga literatura sang nagabaligya sang mga goma. Dapat mahibaluan mo nga indi pareho ang listahan sang tagsa ka manughimo.

Karon nga diutay na lang ang mapilian mo, ang bili amo ang magapat-od kon ano na ang imo baklon. Ang bantog nga mga manughimo masami nga nagahatag sing mas maayo nga garantiya sa kalidad kag warranty.

Pagmentinar sang Imo mga Goma

Ang nagakaigo nga pag-atipan sa goma nagalakip sang tatlo ka butang: hustuhan nga hangin, regular nga pagbayluhanay sang mga goma, kag hustuhan nga pagkabalanse kag katadlungon. Ang hustuhan nga hangin importante gid. Kon sobra ang hangin, madali maupod ang tunga sang goma. Sa pihak nga bahin, kon kulang ang hangin, madali maupod ang mga kilid kag mahakog sa gatong.

Kinaandan na nga nagabuhin sing mga 0.5 kilos ukon kapin pa ang pressure sang mga goma kada bulan bangod sang pagsungaw sang hangin sa goma. Busa indi maghaumhaum nga mahibaluan  mo kon bala husto ang hangin sang imo goma paagi sa pagtan-aw lang sa sini. Suno sa Rubber Manufacturers Association, “ang isa ka goma madulaan sing katunga sini nga hangin kag daw indi pa kupos tan-awon!” Busa, maggamit sing pressure gauge sa paghibalo sang hangin, kag himua ini sa di-magkubos makaisa sa isa ka bulan. Madamo nga tag-iya sang salakyan ang may gauge sa glove compartment agod madali magamit. Pirme tan-awa ang inyo mga goma kon mag-ilis kamo sang asayte kag kon mabugnaw lamang ang mga goma—buot silingon, pagkatapos lamang nga magpundo ini sa sulod sang di-magkubos tatlo ka oras ukon kon wala pa sing isa kag tunga ka kilometro ang nadalagan. Ang espesipikasyon sang katig-a sang goma masami nga makita sa manwal sang tag-iya ukon sa etiketa malapit sa ganhaan sang drayber, ukon sa glove compartment. Kon luyag mo ang indi maundag nga biyahe, indi pagtughungi ang mga goma tubtob sa limite sini, nga makita sa kilid sang goma.

Ang mga goma magadugay kag pareho ang tais kon pirme mo ini ginabulubaylo. Magluwas kon lain ang ginapanugda sang naghimo sang imo salakyan, maayo nga bayluhon ang mga goma kada 10,000 tubtob 13,000 kilometros. Sa liwat, tan-awa ang imo manwal sa ginpanugda nga sulundan sa pagbulubaylo sang goma.

Sa katapusan, ipatan-aw ang katadlungon sang imo goma kada tuig ukon kon may matalupangdan ka nga pagwalog ukon indi matinong ang imo manibela. Samtang ang suspension system sang imo salakyan gindesinyo agod mangin husto ang posisyon sang mga goma sa nagkalainlain nga karga, ang kinaandan nga pagkapudpod kag pagkagisi nagakinahanglan sang pag-usisa kag pagtadlong sang mga goma sa pulupanag-on. Ang isa ka mekaniko nga eksperto sa suspension kag sa pagtadlong sa goma amo dapat ang magpahamtang sang sibu nga katadlong sang salakyan, nga nagapadugay sang goma kag mangin maayo sakyan.

“Maalam” nga mga Goma

Sa bulig sang mga kompyuter, ang pila ka salakyan nagapaandam sa drayber kon kulang na ang hangin sa goma. Ang pila ka goma makapanghikot sing maayo sa malip-ot lamang nga tion nga wala sing hangin, kag ang iban naman basta nagakipot pagkatapos mabuslot. Sa pagkamatuod, ang mga enhinyero padayon nga nagadesinyo sing mga goma nga mahimo magamit sa nagkalainlain nga mga kahimtangan.

Samtang ginagamit ang ginpauswag nga mga materyales, desinyo sang tread, suspension, manibela, kag mga sistema sa preno sa moderno nga mga salakyan, ang goma wala lamang nagapahapos sang pagmaneho kundi nagahimo sini nga mas hilway pa sa katalagman.

[Nota]

[Tsart/Mga retrato sa pahina 21]

Listahan sa Pagmentinar Sang Goma

Pagtan-aw:

□ May nagabukol bala sa kilid?

□ Nagalutaw na bala ang mga alambre?

□ Indi pa bala bulog, ukon makita na bala ang wear bar?

Binagbinaga man:

□ Suno bala ang kadamuon sang hangin sa ginapanugda sang manughimo?

□ Dapat na bala bayluhon ang mga goma? (Gamita ang ginapanugda sang manughimo nga kalawigon sang nadalaganan kag ang sulundan sa pagbaylo.)

□ Dapat bala islan ang mga goma bangod sang pagbag-o sang panahon?

[Retrato]

Wear bar

[Diagram sa pahina 20]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

Mga Bahin sang Goma

Ang tread nagaaman sing ukob kag pagkubot sa kilid

Ang mga belt nagapabakod kag nagapalig-on sang tread

Ang sidewall nagaamlig sang kilid sang goma agod indi maguba sang kalsada kag likuon

Ang body ply nagapapag-on kag nagapaunat sang goma

Ang inner liner nagahupot sang hangin sa goma

Ang bead nagapat-od nga hugot gid sa ruweda

[Mga retrato sa pahina 19]

Isa ka bisikleta kag salakyan sang una, nga may mabombahan sing hangin nga mga goma; mga trabahador sa pabrika sang goma sang una

[Credit Line]

The Goodyear Tire & Rubber Company