Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ngaa Kalain Gid sang Iya Pagtratar sa Akon?

“Masami ako ginabasol [sang akon nobyo] sing indi makatarunganon. Pero naluyag gid ako sa iya.”​—Si Kathrin. *

“Sa gua wala ka sing makita nga [bisan ano nga pilas], apang sa sulod masakit gid ini katama.”​—Si Andrea, nga gintampa sang iya nobyo.

KINAANDAN ini nga sitwasyon: Ang isa ka dalaga nagapakig-date sa isa ka soltero nga daw isa gid ka maayo nga halimbawa sang pagkamabuot kag matinahuron. Apang amat-amat sia nga nagabag-o. Ang mapinalanggaon nga mga pulong ginbuslan sang makasalaklaw nga pagyubit kag makapanubo nga kritisismo. Sa primero, wala ini ginasapak sang babayi kag ginakabig niya ini nga angga lamang. Apang, ang pag-uliga, pagsingkal, kag dayon ang pagpangayo sing pasaylo sulitsulit nga nagakatabo. Sa pagdumdom nga sia ang salaon, nagahipos na lang ang babayi, nagalaum nga basi magbag-o pa ang lalaki. Apang amo gihapon. Ang iya nobyo nagapaninggit na karon. Sang isa ka bes, sa sobra nga kaakig sang iya nobyo gintiklod pa gani sia! Nahadlok sia nga basi sa sunod patup-an na sia. *

Kon ang pagnobyohanay sang pamatan-on nga mga lalaki kag mga babayi may pisikal ukon berbal nga pagpamintas, mahimo nga napadayag sila sa walay untat nga kritisismo, masakit nga mga hambal, kag kasingkal. Amo bala sini ang imo sitwasyon? (Tan-awa ang kahon nga “Pila ka Nagapaandam nga Senyales.”) Kon amo, mahimo nga nagakasubo gid ikaw kag nahuya amo nga wala ka sing pasingadtuan kon ano ang himuon.

Basi magdumdom ka nga talagsa lamang ini nga mga kahimtangan. Ginabanta sang mga manugpanalawsaw nga 1 sa kada 5 ka tawo ang nakaeksperiensia sing isa ka sahi sang kasingki sa pagnobyahanay. Kon kabigon nga kasingki ang mapintas nga mga hambal, ini nga pagbanta mangin 4 sa kada 5 ka tawo. Tuhay sa ginahunahuna sang madamo, indi tanan nga mga biktima babayi. Suno sa isa ka pagtuon tuhoy sa kasingki sa pagnobyahanay sa Britanya, “halos pareho lang nga kadamuon sang mga lalaki kag mga babayi” ang nagreport nga ginapintasan sila sang ila paris. *

Ngaa nagakatabo ini nga pagpamintas sa mga  magnobyohanay? Ano ang himuon mo kon yara ka sa sini nga sitwasyon?

Paghibalo sa Pagtamod sang Dios

Una, dapat mo kilalahon kon daw ano ka serioso ini nga sitwasyon sa panulok sang Dios. Matuod nga ang di-himpit nga mga tawo makahambal kag makahimo gid sing mga butang nga makasaklaw sa iban. (Santiago 3:2) Matuod man nga bisan gani ang mga tawo nga nagahigugmaanay kag nagasalig sa isa kag isa may di-paghangpanay man kon kaisa. Halimbawa, sanday apostol Pablo kag Bernabe mga hamtong sadto nga mga Cristiano. Apang, sang isa ka bes may yara sila “isa ka matigdas nga pagbanggianay.” (Binuhatan 15:39) Gani kon may nobyo ka, mahimo nga makaeksperiensia ka man sing tension kon kaisa.

Dugang pa, indi realistiko nga paabuton mo nga indi gid makamitlang sing kritisismo ang imo nobyo. Total, nagaplano kamo nga magpakasal. Kag kon may indi sia naluyagan sa imo paggawi ukon batasan, indi bala isa ka mahigugmaon nga butang nga sugilanunon ka niya tuhoy sini? Matuod, masakit ang pagmulay. (Hebreo 12:11) Apang kon sugyot ini sang gugma kag ginahatag sa mahigugmaon nga paagi, indi ini mapintas nga paghambal.​—Hulubaton 27:6.

Apang, tuhay gid nga butang ang pagpaninggit, pagpanampa, pagpanumbag, ukon pagpasipala. Ginapakamalaut sang Biblia ang “kaakig, kasingkal, malain nga hunahuna, pasipala.” (Colosas 3:8) Nagakaakig gid si Jehova kon gamiton sang isa ang iya “gahom” agod pakanubuon, pahugon, ukon piguson ang iban. (Manugwali 4:1; 8:9) Sa katunayan, ang Pulong sang Dios nagasugo sa mga bana nga sila “dapat maghigugma sang ila mga asawa subong sang ila kaugalingon nga mga lawas . . . , kay walay tawo nga nagadumot sang iya kaugalingon nga unod, kundi nagasagod kag nagaamlig sini.” (Efeso 5:​28, 29) Ang tawo nga nagauliga ukon nagasikasika sa iya nobya nagapakita lamang nga indi sia nagakaigo nga mangin bana. Subong man, ginapaakig niya si Jehova mismo!

Indi Ikaw ang Balasulon!

Apang, ang mga nagapanakit masami nagabasol sa ila mga biktima. Amo nga kon kaisa nagabatyag ka nga ikaw ang kabangdanan kon ngaa naakig gid ang imo nobyo. Apang, mahimo nga diutay lamang ukon wala gid ikaw sing salabton sa iya kaakig. Masami nga ang nagapanakit nga mga lalaki nagdaku sa panimalay diin kinaandan na lang ang paggamit sing kasingki ukon masakit nga mga tinaga. * Sa pila ka kadutaan ang mga lalaki naimpluwensiahan sang kultura diin ginapaabot nga ang mga lalaki dapat mangin dominante. Ang mga katubotubo mahimo man mag-impluwensia sa isa ka pamatan-on nga lalaki nga dapat sia mangin macho. Bangod wala sing kompiansa sa kaugalingon, mahimo nahadlok sia nga basi malabawan mo sia sa halos tanan mo nga ihambal ukon himuon.

Bisan ano man ang sitwasyon, indi ikaw ang salaon sa pagsingkal sang isa ka tawo. Ang masakit nga mga pulong kag kapintas indi gid mapakamatarong.

Pagbag-o sang Imo Hunahuna

Apang, mahimo nga kinahanglan mo man bag-uhon ang imo pagtamod sa mga butang. Paano? Ti, kon ang lin-ay nagdaku sa palibot nga masami may kasingki kag makasalaklaw nga paghambal, mahimo kinaandan na lang sa iya ang mapintas nga paggawi. Sa baylo nga maugot sa sining di-Cristiano nga paggawi, mahimo nga kunsintihon niya ini—ayhan ginakabig pa gani ini nga makagalanyat. Huo, ang iban nga biktima sang indi maayo nga pagtratar nag-ako nga natak-an sila sa mga lalaki nga tuman kabuot. Ang iban naman nga babayi nagailusyon nga sarang nila mabag-o ang ila nobyo.

Kon bisan diin man sa sini ang imo kahimtangan, kinahanglan mo ‘bag-uhon ang imo painuino’  sa sini. (Roma 12:2) Paagi sa pangamuyo, pagtuon, kag pagpamalandong, dapat mo binagbinagon sing serioso ang pagtamod ni Jehova sa mapintas nga paggawi kag tamdon ini nga indi kalahamut-an. Dapat mo dumdumon nga malain ang iya ginahimo nga pagpamintas sa imo. Ang pagpalambo sing kaugdang—pagkilala sa imo mga limitasyon—makabulig sa imo sa pagrealisar nga wala ka sing ikasarang sa pagpabag-o sa imo maakigon nga nobyo. Sia ang may responsabilidad nga bag-uhon ang iya kaugalingon!​—Galacia 6:5.

Sa pila ka kaso ginabatas sang mga babayi ang indi maayo nga pagtratar sa ila bangod sang manubo nga pagtamod sa kaugalingon. Siling ni Kathrin, nga ginsambit sa umpisa, “Indi ko mahunahuna kon ano ang akon mangin kabuhi kon wala sia, kag indi ko mahunahuna kon may makita pa ako nga mas maayo sangsa iya.” Amo man ang ginsiling sang pamatan-on nga babayi nga si Helga tuhoy sa iya nobyo, “Ginapabay-an ko na lang sia sa pagsakit sa akon kay mas maayo pa ini sangsa wala na sing magsapak sa akon.”

Ini bala nga mga pagtamod maayo nga pundasyon sa isa ka madinalag-on nga relasyon? Ang matuod, sarang mo bala mahigugma ang iban kon indi ka gani makahigugma sa imo kaugalingon ? (Mateo 19:19) Tigayuna ang balanse nga pagtahod sa imo kaugalingon. * Indi mo ini matigayon kon antuson mo na lamang ang indi maayo nga pagtratar. Natun-an sang pamatan-on nga babayi nga si Irena gikan sa eksperiensia nga ang pagbatas sa pagpamintas “makadula sang imo pagtahod sa kaugalingon.”

Atubanga ang Kamatuoran

Mahimo mabudlay batunon sang iban nga yara sila sa indi maayo nga relasyon—ilabi na kon nagaluyagay gid sila. Apang indi pagpabulagbulagi ang kamatuoran. Ang Biblia nagasiling: “Maalamon ang isa nga nakakita sang kapahamakan kag nagapanago, apang ang indi eksperiensiado nagapadayon kag nagaantos sang silot.” (Hulubaton 22:3, NW) Ang pamatan-on nga babayi nga si Hanna naghinumdom, “Kon naluyag ikaw sa lalaki, daw bulag ka, puro maayo lang ang makita mo sa iya.” Apang, kon ginapintasan niya ikaw, importante nga makilala mo kon sin-o gid sia. Kag kon ginapahog, ukon ginapakanubo ka sang imo nobyo, indi gid ina husto. Indi pagtinguhai nga ipanghiwala ang imo balatyagon, pakamatarungon sia, ukon basulon ang imo kaugalingon. Ginapakita sang eksperiensia nga kon indi pagtadlungon, ang mapintas nga pagtratar magalala lamang. Ang imo kabuhi mahimo mabutang sa peligro!

Sa pagkamatuod, mas maayo nga indi ka makigrelasyon sa isa nga wala sing pagpugong sa kaugalingon. (Hulubaton 22:24) Gani kon may mangaluyag sa imo nga indi mo nakilala sing maayo, isa ka maalamon nga butang nga hibaluon mo anay kon sin-o gid sia. Ngaa indi ka magpanugda nga mag-upod anay kamo sa isa ka grupo? Sa amo makilala mo sia nga indi gilayon mahulog ang imo buot. Ipamangkot ining importante nga mga pamangkot sa imo kaugalingon: Sin-o ang iya mga abyan? Ano nga sahi sang musika, pelikula, hampang sa kompyuter, kag isport ang iya naluyagan? Ginapakita bala sang iya pagpakigsugilanon nga interesado sia sa espirituwal nga mga butang? Makigsugilanon sa mga tawo nga nakakilala sa iya, subong sang mga gulang sa ila kongregasyon. Pahibaluon ka nila kon bala sia “ginsugid nga maayo” sang iban bangod sang iya hamtong kag diosnon nga paggawi.​—Binuhatan 16:2.

Apang ano ang imo himuon kon yara ka na sa isa ka relasyon nga may sakitanay? May artikulo sa palaabuton nga magabinagbinag sa sini nga pamangkot.

[Mga nota]

[Kahon sa pahina 25]

Pila ka Nagapaandam nga Senyales

▪ Pirme niya ikaw ginatamay, ang imo pamilya, ukon ang imo mga abyan, kon kamo lang nga duha ukon kon may iban nga tawo

▪ Masami nga wala niya ginasapak ang imo mga ginapangabay ukon balatyagon

▪ Ginatinguhaan niya nga kontrolon ang tanan nga bahin sang imo kabuhi, sa tanan nga tion nagapamilit sia nga hibaluon kon diin ka nagakadto kag sia ang nagahimo sang tanan nga desisyon para sa imo

▪ Ginasinggitan ka niya, ginaduso ukon ginatiklod, ukon ginapahog

▪ Ginasugyot ka niya nga maghimo sing indi nagakaigo nga pagpakita sang paghigugma

▪ Pirme ka lang nagakabalaka basi maakig sia sa bisan ano nga butang nga himuon mo

[Retrato sa pahina 24]

Ang dalayon nga kritisismo ukon insulto mahimo nagapakita nga ang isa ka relasyon indi maayo