Pagbusal sa Kabayo kag sa Dila

“Ang kabayo nahanda sa adlaw sang inaway,” siling sang maalam nga si Hari Solomon sang dumaan nga Israel. (Hulubaton 21:31) Sa sulod sang malawig na nga tion, daku ang nahimo sang mga manugkabayo sa pagdaug sa mga inaway. Kutob pa sang dumaan nga panahon gingamit sang mga hangaway ang busal agod kontrolon ang panimuot kag kusog sang kabayo.

Ang busal, paathag sang Encyclopædia Britannica, amo ang “mga higot nga nagahugot sa salsalon nga ginasal-ot sa baba sang sapat kag sa amo makontrol sang tawo ang sapat paagi sa mga renda.” Wala sing daku nga kinatuhayan ang dumaan nga mga busal sa mga moderno, kag mapuslanon gid ini sa pag-anta kag pagsakay sa mga kabayo.

Ginpatuhuyan sang amay ni Solomon nga si Hari David ang pagkaimportante sang busal sang nagsulat sia: “Dili kamo magsubong sa kabayo ukon sa mula, nga wala sing paghangop, nga ang ila mga inugpahagop inugpakagat kag busal sa pagpugong sa ila.” (Salmo 32:9) Sa tion nga maanta na ang kabayo, mangin isa ini ka matutom nga kaupod. Ginpakabahandi gid ni Alejandro nga Daku ang iya kabayo nga si Bucephalus amo nga ginhingadlan niya ang isa ka siudad sa India sing amo man nga ngalan bilang pagpadungog sa kabayo.

Bisan pa nagmadinalag-on ang mga tawo sa pag-anta sa mga kabayo sa sulod sang mga milenyo, ang pagpugong sa aton di-himpit nga kinaugali tuhay gid nga butang. “Sa madamong butang kita tanan nakasayop,” siling sang Cristianong disipulo nga si Santiago. “Kon sin-o ang wala nagasayop sa pulong sia himpit nga tawo, nga sarang makapugong sang bug-os nga lawas man.” (Santiago 3:2) Sa pagkamatuod, sin-o sa aton ang makasiling nga wala gid sia makabungat sing wala pasunaid, masakit, ukon akig nga pinamulong?

Kon amo, ngaa dapat kita manikasog nga busalan ukon punggan ang aton mabudlay kontrolon nga dila, nga “walay tawo nga makahagop”? (Santiago 3:8) Bueno, ang mga tawo handa sa paghinguyang sing tion kag kusog sa pag-anta sa kabayo bangod nahibaluan nila nga ang nahanas nga sapat mangin mapuslanon gid. Sing kaanggid, kon nahanas, ukon kontrolado, naton sing mas maayo ang aton dila, mangin labi ini ka mapuslanon.

Ang mapatugsilingon nga mga pulong makapaumpaw kag makapalig-on sa aton mga abyan, katrabaho, kag mga paryente. (Hulubaton 12:18) Ini nga mga pulong makapahalipay sa mga tawo sa palibot naton. Apang, ang indi mapunggan nga dila nagatuga sing gamo. “Kon luyag ka maglikaw sa gamo, maghalong ka sang imo ginahambal,” paandam sang Biblia. (Hulubaton 21:23, Maayong Balita nga Biblia) Kon magmadinalag-on kita sa pagpugong sa aton dila, mabuligan naton ang aton kaugalingon kag ang mga nagapamati sa aton. *

[Nota]

[Retrato sa pahina 31]

Si Alejandro nga Daku

[Credit Line]

Alinari/Art Resource, NY