Ang Pagpati Bala sa Dios Indi Suno sa Siensia?

KON nagabasa ka tuhoy sa siensia, kinaandan nga makabasa ka sing mga ekspresyon may kaangtanan sa relihion. Halimbawa, ang mga sientipiko ginapatuhuyan subong “mataas nga mga saserdote sang isa ka bag-o nga kultura sa teknolohiya,” kag ang ila mga laboratoryo subong “mga templo” ukon “mga altar.” Ang matuod, ini nga mga ekspresyon mga pagpaanggid lamang. Apang, mahimo ini magdul-ong sa sining importante nga pamangkot: May yara gid bala daku nga kal-ang nga nagapain sang siensia gikan sa relihion?

Mahimo ginabatyag sang iban nga samtang nagadugang ang natun-an sang mga sientipiko, labi nga nagakadula ang ila pagpati sa Dios. Matuod nga madamo nga sientipiko ang nagatamay sa relihioso nga pagtuluuhan. Apang madamo man ang nagadayaw gid sa ebidensia sang pagdesinyo sa kinaugali nga kalibutan sa aton palibot. Ang iban nga mga sientipiko wala lamang matingala sa desinyo; ginahunahuna nila ang tuhoy sa Desinyador.

Nagabag-o nga mga Huyog

Ang teoriya sang ebolusyon ni Charles Darwin ginabaton sang madamo sa sulod na sang isa ka siglo kag tunga. Mahimo ginpaabot sang pila ka edukado nga tawo nga sa karon, ang nagapati sa Dios amo lamang ang mga ignorante, mga ilintuon, kag mga mapinatihon. Wala gid ini matabo. Madamo nga sientipiko ang dayag nga nagapabutyag sang ila pagpati sa isa ka Manunuga. Huo, mahimo nga wala sila nagapati sa isa ka persona nga Dios ukon sa Biblia. Apang, kumbinsido sila nga ang desinyo nga makita sa kinaugali nagapakita nga may yara isa ka maalam nga Desinyador.

Makabig bala nga mapinatihon ining mga sientipiko? Nagareport tuhoy sa mga sientipiko nga nagapati nga gindesinyo sing maalamon ang aton mahim-ong nga uniberso kag ang kabuhi sa sini, ang isa ka artikulo sa The New York Times tuhoy sa opinyon sa isa ka libro nagkomento: “Mga Doktor sang Pilosopiya [Ph.D.] sila kag may mga palangakuan sa pila ka kilala nga unibersidad. Ang ila argumento batok sa Darwinismo wala nasandig sa awtoridad sang Kasulatan; sa baylo, napasad ini sa mga argumento nga suno sa siensia.”

Nagsiling ang amo man nga artikulo nga ang mga sumalakdag sang intelihente nga pagdesinyo “wala sing bisan anong maathag nga binuang nga mga pangangkon. . . . Ang ila ginapanghiwala amo nga ang kinaandan nga teoriya ni Darwin, ukon sang iban pa nga ‘naturalistiko’ nga teoriya nga napasad lamang sa pataka kag awtomatiko nga mga kabangdanan nga nagapanghikot sing amat-amat sa sulod sang mga tion,  bastante na sa pagpaathag sa kabug-usan sang kabuhi. Ang patag sang biolohiya, siling nila, madamo gid sing ebidensia sang intelihente nga pagdesinyo​​—⁠⁠ebidensia nga nagatudlo sing halos pat-od nga pagpasilabot sang isa ka Intelihente nga Desinyador.”⁠⁠ *

Ini nga mga konklusion makakilibot nga kinaandan na sa mga sientipiko. Halimbawa, ginpakita sang isa ka pagtuon nga ginpagua sang 1997 nga 4 sa 10 ka sientipiko sa Estados Unidos ang nagapati sa Dios subong persona. Ini nga ratio halos wala magbag-o sugod sang 1914, sang ginhimo ang kaanggid nga surbe.

Halangpunon nga sa mga pungsod diin nagapangibabaw ang di-relihioso nga pagtamod, subong sang Europa, ang ratio mas manubo. Apang, ginreport sang pamantalaan sa Britanya nga The Guardian nga “pinakamadamo ang relihioso nga nagapati sa tunga sang mga propesyonal sa mga siensia nga ang mga impormasyon mahibaluan kag ang mga teoriya mapamatud-an (hard science), subong sang pisika kag geolohiya, kag mas diutay sa mga siensia nga ang mga impormasyon mabudlay pamatud-an paagi sa sientipiko nga metodo (soft science), subong sang antropolohiya.” Nagsiling pa ini: “Ang United Kingdom may mga organisasyon subong sang Christians in Science (Mga Cristiano sa Patag Sang Siensia).” Nagsiling man ang pamantalaan nga sa Gran Britanya “ang mga nagasimba nga mga estudyante sa siensia mas madamo sangsa mga estudyante sa taliambong.”

Walay sapayan sini, daw kalabanan sang mga sientipiko nagatamay sang ideya tuhoy sa isa ka Manunuga. Ini nga pagtamay nagaipit sing mabaskog sa ila mga kadungan. Ang astronomo nga si Allan Sandage nagsiling nga “may pagpangalag-ag sa pagpakilala subong isa ka tumuluo.” Ngaa? “Ang pagtamay kag pag-uligyat,” siling niya​​—⁠⁠ang pagpakalain kag pagmulay gikan sa mga kaupod​​—⁠⁠“mabaskog gid.”

Bilang resulta, nasapwan sang mga sientipiko nga nangahas sa pagsiling nga ang siensia wala nagasumpakil sa pagpati sa isa ka Manunuga nga ang ila opinyon nalumos sang kapin ka di-mapinatihon nga mga pagtamod. Binagbinagon sang masunod nga mga artikulo ining masami ginapasapayanan nga mga opinyon kag kon ngaa amo sini ang pagtamod sining mga sientipiko. Apang, paano ka naapektuhan sing personal? Ang siensia bala makabulig sa imo nga makilala ang Dios? Palihug padayuna ang pagbasa.

[Nota]

[Picture Credit Line sa pahina 3]

Stars: Courtesy of ROE/Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin