Ang Pagbalik sang Olimpiada sa Lugar nga Ginhalinan Sini

ANG pagkutkot sang mga arkeologo nagdul-ong sa pagbalik liwat sang Hinampang sa Olimpiada sa modernong tion. Ang mga natukiban sang mga arkeologo sa dumaan nga Olympia, Gresya, nagpahulag sa taga-Pransia nga si Baron Pierre de Coubertin nga panikasugan nga ibalik ang hinampang. Subong resulta, ang nahauna nga moderno nga Olimpiada ginhiwat sa Atenas sang 1896.

Sang nagligad lang nga mga tinuig antes sang 2004, gingamit ang mga bulldozer kag mga jackhammer sa pagtukod sang mga pasilidad para sa hinampang nga pagahiwaton liwat sa lugar nga ginhalinan sini. Ang kapital sang Gresya daw kaangay sang isa ka daku nga duog sang konstruksion, samtang ginahanda ini para sa Olimpiada.

Ang Hinampang sa Olimpiada sa 2004, pagahiwaton sa Atenas sa Agosto 13 tubtob 29. Mga 10,000 ka atleta gikan sa 201 ka pungsod nga amo ang pinakadamo nga magapakigbahin ang magasambuwa sa 28 ka isport. Ang mga hampang hiwaton sa 38 ka duog kag magahinakop sa kapin sa 300 ka seremonya sa pagpadya sang mga medalya. Mga 21,500 ka katapo sang media kag mga 55,000 ka bantay sa seguridad ang magapangabudlay sing lakas.

Paglandas sa mga Balagbag

Madugay na gintinguhaan sang Atenas nga mahiwat liwat ang Hinampang sa Olimpiada sa lugar nga ginhalinan sini. Sa pagsaulog sang ika-100 ka tuig sang moderno nga hinampang, ang tuig 1996 daw amo kuntani ang pinakamaayo nga tion para sa pagbalik sang Olimpiada sa ginhalinan sini nga pungsod.

Apang, napierde sa bidding ang Atenas para sa 1996 nga Hinampang. Ang rason kuno amo nga ang siudad kulang sing mga pasilidad nga kinahanglanon para sa duha ka magasto nga semana sang hinampang.

Nakibot sa sini ang mga opisyal sang Gresya kag ang kapital sini amo nga napahulag sila nga magpanghikot. Nangako ang Atenas nga tadlungon sini ang problema. Upod ang maayo nga mga katuyuan kag pila ka malig-on nga mga plano, ang siudad nag-bid liwat sang 1997, para sa Hinampang sa Olimpiada sa 2004. Sa sining tion nagdaug ini.

Ang Atenas naghanda para sa pagbag-o. Ang handum nga mahiwatan sang hinampang hinali nga nagpahulag sa daku nga mga hilikuton kag mga pagbag-o. Bisan diin lang, ang mga makina nagapangutkot agod mapauswag ang mga imprastraktura kag maghimo sing mga dalan kag mga duog nga hiwatan sang hinampang. Bisan  sa mainit katama nga talipuspusan sang mga semana sang tig-ilinit, makita ang dalagku nga mga makina nga nagapanghakot sang duta, mga crane, kag mga tawo nga mapagsik nga nagapangabudlay bisan diin.

Sang Marso 2001, ang una nga eroplano naghugpa sa bag-o nga internasyonal nga erport sang Atenas, nga isa sa nagapanguna nga mga erport sa bug-os nga kalibutan sa kategoriya sini. May kabug-usan man nga 120 kilometros ka bag-o nga mga dalan ang ginplano, kag 90 kilometros ka mga dalan ang ginaplano pa nga pauswagon. Mga 40 ka overpass ang gindugang sa bag-o nga sistema sang mga dalan agod mangin masulhay ang trapiko. Ginhimo ang bag-o nga mga subway, lakip ang dugang nga 24 kilometros nga riles sang trambiya. Ang 32-kilometros nga riles padulong sa siudad nga madamo sing moderno nga estasyunan sang tren gindesinyo agod malikawan ang paggutok sang trapiko kag agod mabuhinan ang polusyon sa hangin.

Sa malip-ot, gintinguhaan sang Atenas nga mangin isa ka bag-o nga siudad sa sulod lamang sang pila ka tuig, nga may mas madamo nga duog nga may berde nga mga tanom, mas matinlo nga palibot, kag bag-o nga sistema sang transportasyon. Si Jacques Rogge, presidente sang International Olympic Committee (IOC), nagsiling: “Ang mga tawo nga nakakilala sa Atenas antes sang Hinampang indi na makakilala sa siudad kon makita nila ang Atenas pagkatapos sang Hinampang.”

 Isa ka Malawig kag Mabudlay nga Preparasyon

Samtang nagahilapit ang petsa sang nagabukas nga seremonya sang Olimpiada, ang pag-obra nagdasig. Ang presidente sang IOC nga si Rogge nagpaanggid sang kadasigon sang konstruksion kag preparasyon sa syrtaki, ang tradisyonal nga saot sang Gresya. Daw nagalahoglahog, nagsiling sia: “Ginalaragway ko ini subong isa ka musika​—⁠kaangay sang syrtaki. Nagasugod ini nga mahinay katama, amat-amat ini nga nagadasig, kag sa ulihi, indi mo na masundan ang kadasigon sini.”

Nahisuno sa sini, ang Minuro sang Olimpiada​—⁠“ang importante gid nga bahin sang tanan nga panikasog sa paghanda para sa Olimpiada”​—⁠bag-o nga gintukod sa aminhan nga nagua nga bahin sang siudad sang Atenas. Ini nga proyekto, nga magapaistar sa mga 16,000 ka atleta kag opisyal sang mga team sa tion sang Hinampang sa Olimpiada, amo ang pinakadaku nga ilistaran nga proyekto nga nahimo sa Gresya. Pagkatapos sang hinampang, mangin puluy-an ini sang mga 10,000 ka pumuluyo sang siudad.

Ang kaangtanan sa ulot sang dumaan nga maragtas kag sang modernong hinampang wala ginkalimtan sang mga organisador sang Olimpiada. Ang pila ka seremonya pagahiwaton sa dumaan nga Olympia. Ang iban nga panguna nga mga duog nga ginpangkutkot sang mga arkeologo hatagan sing pinasahi nga igtalupangod sa tion sang kultural nga okasyon sang hinampang. Ang bag-o nga sentro para sa karera sang bangka gintukod malapit sa duog diin natabo anay ang bantog nga inaway sa Marathon. Kag ang mga manugpalumba sa maraton makasiling nga nadalagan nila ang orihinal nga banas. Ginpili sang mga  organisador sang hinampang ang eksakto nga ruta nga gin-agyan sang taga-Atenas nga soldado nga sang 490 B.⁠C.⁠E. nagdalagan sang 42 kilometros gikan sa Marathon tubtob sa Atenas agod ipahibalo ang pagkalutos sang mga Persianhon.

Kag ang Magadaug sang Bulawan . . .

Kon sugdan na ang mga palupok sa nagabukas nga seremonya sang hinampang, ang may 75,000 ka pulungkuan nga Istadyum sang Olimpiada mangin sentro sang igtalupangod. Para sa madamo, ining ginkay-o nga istadyum amo ang pinakatalalupangdon nga pasilidad sang Atenas para sa Olimpiada. Nangin pinasahi ining istadyum bangod sa atop sini, nga ginplano kag gindesinyo sang bantog nga taga-Espanya nga arkitekto nga si Santiago Calatrava.

Isa ini ka dalayawon nga hinimuan sang enhinyeriya, ang atop human sa kristal nga may kabug-usan nga kabug-aton nga 16,000 ka tonelada kag gindesinyo nga makaatop sa kalaparon nga 10,000 metros kuadrados. Suportahan ini sang duha ka dalagku nga arko, nga ang kada isa 304 metros ang kalaparon kag nagataas sing 80 metros​—⁠halos dos-tersia sang kadakuon sang Sydney Harbour Bridge sa Australia! Ang asero nga mga tubo sang arko nagabug-at sing mga 9,000 tubtob 10,000 ka tonelada ang kada isa kag “sa kadakuon sini sarang makadalagan ang isa ka bus sa sulod sini,” siling sang isa ka eksperto sa konstruksion. Ang kabug-usan nga kabug-aton sang atop ginabulubanta nga doble sa kabug-aton sang Eiffel Tower sa Paris.

Ngaa kinahanglan ang higante nga atop? Hunahunaa lamang ang init sang adlaw sa Atenas kon Agosto! Ang kristal nga atop may pinasahi nga kulap nga makapabalik sa langit sang 60 porsiento sang silak sang adlaw. May iban pa nga mga rason. Ang desinyo sang atop ginaplano nga mangin talalupangdon nga palatandaan sang hinampang. Subong sang ginsiling sang anay ministro sang kultura sa Gresya nga si Evangelos Venizelos, “amo ini ang dakung tinukod nga mangin simbulo sang hinampang sa Olimpiada sa Atenas.”

Pagkatapos sang nagatakop nga seremonya, ining mga tinukod magapahanumdom sang lakas nga pagpangabudlay nga ginhimo agod mahiwat ining daku katama nga okasyon sa sini nga lugar. Nagalaum ang mga taga-Atenas nga ang tanan nga imprastraktura nga ginhanda para sa Olimpiada magabulig agod mapauswag ang kalidad sang kabuhi sa ila siudad. Kag padayon nila nga batunon kag atubangon ang mga problema nga wala nagakaugot sing sobra sa sini.

[Retrato sa pahina 21]

Ang mga Prinsipio Gintilawan

Luyag sang mga organisador sang Olimpiada nga ipadaku ang mga prinsipio nga naangot sa hinampang​—⁠“halangdon nga kompetisyon, isport, paghidait, kultura, kag edukasyon.” Apang, ang negatibo nga aspekto sang hinampang nagalakip sang politika, nasyonalismo, komersio, kag kagarukan.

Sa masami sang una, ang Olimpiada nakatigayon sing mataas nga porsiento sang tumalan-aw sa telebisyon kag dalagku nga mga kontrata sa pagpasayod, amo nga ang pag-isponsor sa hinampang isa ka daku nga kahigayunan sa pagpasayod sing mga produkto. “Ang Olimpiada isa karon ka daku nga negosyo,” siling sang manugpanalawsaw nga taga-Australia nga si Murray Phillips, “kag madamo nga desisyon ang ginahimo para sa bentaha sang komersio.”

Ginareklamo naman sang iban ang mainit nga nasyonalismo nga ginapadayag sa hinampang. Ginapanikasugan nga untaton anay ang Olimpiada, agod mauntat ang mga binangig kag inaway sa tion sang hinampang. Apang, luwas sa simbuliko nga kahulugan sini, ining panikasog indi magmadinalag-on luwas kon madula ang kabangdanan sang inaway. “Ang Hinampang isa ka arena sang politika,” siling sang propesor sa siensia nga si Brian Martin. Nagsiling pa sia: “Sa Olimpiada, ang kompetisyon sa ulot sang mga atleta nangin kompetisyon sa ulot sang mga estado. Ang mga atleta indi makapakigbahin kon indi makigbahin ang ila pungsod. Ang mga kadalag-an sang mga indibiduwal kag mga team ginakabig subong mga kadalag-an sang pungsod, nga ginasimbuluhan sang mga bandera kag pungsudnon nga mga ambahanon . . . [Ang Olimpiada] nagahatag sing isa pa ka arena para sa pagpadayon sang kasingki sa ulot sang mga indibiduwal sa mga isport kag sa ulot sang mga estado sa paghimud-os sa gahom kag tindog. . . . Ang kahublagan sa Olimpiada walay gahom sa pagtuman sa orihinal nga katuyuan sini sa pagpaluntad sing paghidait.”

[Retrato sa pahina 21]

Ang “Olympic sports complex” sang Atenas

Ang desinyo sang medalya para sa 2004

[Credit Lines]

Aerial photo: AP Photo/Thanassis Stavrakis; medal design: © ATHOC

[Retrato sa pahina 22]

Ang “subway” sang Atenas

Ang internasyonal nga erport sang Atenas

[Credit Line]

© ATHOC

[Mga retrato sa pahina 23]

Ang ginatukod nga Minuro sang Olimpiada

Agios Kosmas Sailing Centre

[Credit Line]

© ATHOC/Photo: K. Vergas

[Retrato sa pahina 22, 23]

Ang ginatukod nga atop sang Istadyum sang Olimpiada

[Retrato sa pahina 23]

Isa ka magamay nga modelo sang nahuman nga atop

[Credit Line]

© ATHOC

[Picture Credit Line sa pahina 20]

© ATHOC