Nasulat Na nga Makita Ko Sia Liwat

Panugiron ni Rosalía Phillips

“Magamadinalag-on ka! May kinaadman ka agod magmadinalag-on!” Amo sini ang ginhambal sang amon direktor sa akon samtang nagapungko sia sa iya piano antes buksan ang kumbong sang entablado. Ang apat pa ka miembro sang grupo nagtango sa akon. Nagasuksok ako sing duag-pula kag nagainggat nga panapton kag ako ang pinakabag-o nga bokalista sa grupo. Ginakulbaan gid ako. Amo ini ang akon una nga paggua sa isa sa pinakadaku nga teatro diri sa Mexico City, nga ginasugdan ang akon karera sa showbiz! Marso 1976 yadto kag sa dason-bulan pa ako mag-18 anyos.

ANG akon amay napatay tatlo ka tuig antes sini, apang pirme ko gihapon sia madumduman. Nadumduman man sia sang mga tawo. Naluyagan kag gindayaw sia subong isa sa pinakabantog nga komedyante sa pungsod, kay naggua sia sa kapin sa 120 ka pelikula sa masunson ginatawag nga golden era sang pelikula sang Mexico. Ang iya ngalan, Germán Valdés, “Tin-Tán,” makita sa mga sinehan sa bug-os nga Sentral kag Bagatnan nga Amerika kag sa mga lugar sang Estados Unidos kag Europa nga nagahambal sing Espanyol. Bisan karon, pagligad sang kapin sa 30 ka tuig na nga napatay sia, ang iya mga pelikula pirme gihapon ginapagua sa telebisyon.

Sugod sang bata pa ako, ang amon balay nangin duog-tilipunan sang mga artista. Ang akon iloy kag ang iya duha ka manghod nga babayi may grupo sa pag-amba kag sila nga tatlo gintawag nga Las Hermanitas Julián (Mag-utod nga Julián). Ang iya manghod nga si Julio Julián isa ka kilala nga opera tenor sa Europa, samtang ang Espanyola nga asawa ni Julio, nga si Conchita Domínguez, isa ka soprano. Dugang pa, ang mga manghod sang akon amay nga sanday Manuel “Loco” (tarso) Valdés kag Ramón Valdés, nga mas kilala nga Don Ramón, bantog nga mga komedyante sa telebisyon.

Ang ugsaran sang mga estudyo, mga teatro, kag mga recording studio pamilyar na sa amon sang akon magulang nga si Carlos bangod pirme kami ginapaupod sang amon amay sa iya trabaho kag sa mga lugar nga ginaguaan nila; amo ini kon paano niya ginahuptan nga nahiusa ang pamilya. Magkatuhay gid ang salimpapaw nga kahimtangan sa showbiz kag sa amon puluy-an, diin nagaluntad ang matuod nga paghiusa kag gugma! Ang akon amay tuman ka mapinalanggaon, masinadyahon kag mahigugmaon sa kabuhi. Maalwan man sia, kon kaisa sobra na gani. Gintudluan niya ako nga ang kalipay wala nasandig sa pagpanag-iya kundi sa paghatag.

 Masubo Gid nga Pagbag-o

Sang talipuspusan sang 1971, ginsugiran kami sang amon iloy nga ang amon amay may di-mabulong nga balatian. Sa sulod sang isa ka tuig kag tunga, nakita ko ang iya pag-antos, samtang nagapakigbato sia kag nagatomar sing maisog nga mga bulong.

Madumduman ko pa ang adlaw sang nag-abot ang ambulansia sa amon balay agod dalhon sia sa ospital. Nahibaluan ko nga indi na sia makapauli. Haluson ko malaragway ang kasakit nga nabatyagan ko. Namat-od ako nga bangod nagaantos sia, dapat man ako mag-antos. Ginsuso ko ang sigarilyo sa akon palad kag nagtalangison. Sang Hunyo 29, 1973, ang akon amay napatay. Ginpamangkot ko ang akon kaugalingon: ‘Ngaa dapat kami bayaan sang isa nga tuman kabuot, nga nagpahalipay gid sa amon? Diin na sia karon? Mabatian bala niya ako kon hambalon ko sia? Ano pa ang pulos sang akon kabuhi karon nga wala na sia?’

Isa ka Karera nga Wala sing Katuyuan

Sa tapos mapaligad ang tion agod makapasag-uli sa emosyon, nagtuon ako sing interior decoration. Apang, medyo nagrebelde ako kag nag-untat sa pagtuon. Namat-od kami sang akon iloy nga dapat kami pirme makig-upod sa amon mga abyan. Nagtambong kami sa mga pagtilipon sang mga taga-showbiz. Masami nga ginatapos sang manug-amuma ang pagtilipon paagi sa pagsiling, “Rosalía, kantahi kami palihug sang isa sa imo mga ambahanon.” Nanamian sila sa akon tingog kag sa akon pagkanta, nga nagasiling nga nasubli ko ang kinaadman sang akon mga ginikanan.

Sa isa sini nga mga pagtilipon, nabatian sang kompositor kag direktor sang Arturo Castro and His Castros 76 ang akon pagkanta kag gin-agda ako sa pagbuylog sa iya grupo. Sang primero, namalibad ako. Bisan pa mahuyugon ako sa musika kag nagagitara kag nagakomposo sing musika sugod sang 14 anyos ako, indi ko luyag mangin isa ka propesyonal nga performer. Apang ginkumbinsi ako sang akon iloy agod makabulig ako sa amon pamilya sa pinansial, gani ginbaton ko ini sang ulihi. Nagdul-ong ini sa akon una nga paggua nga ginlaragway sa umpisa.

Kutob sa umpisa sang akon karera, pirme ako may trabaho. Ang amon grupo naglibot sa Mexico, nga may duha ka show sa isa ka gab-i. Nagpasundayag kami sa Guatemala, Venezuela, New York, kag Las Vegas. Nag-upod ako sa grupo sing duha ka tuig. Nian gintanyagan ako sa paghimo sing mga pelikula. Ginhatagan ako sing duha ka papel subong suporta sa bida sa mga pelikula kag sing isa subong bida, nga sa sini nakakuha ako sing duha ka dalagku nga award.

Isa ka adlaw, gintawgan ako sang isa ka kilala nga kompanya sa telebisyon sa Mexico. Gintanyagan nila ako sing isa ka eksklusibo nga kontrata sa ila “star system” (sistema diin ginahimo nga bida ang kilala nga mga artista) kag mangin bida sa isa ka telenobela nga tawgon sa akon ngalan. Mangin isa ako sa pinakabantog sa showbiz. Magabaton ako sing daku nga sueldo, bisan pa talagsa lang ako magtrabaho. Bangod nagbatyag ako nga daw indi takus sa sini kag nahangawa nga basi madulaan sing kahilwayan, gindis-ayrihan ko ang kontrata. Apang, ginbaton ko ang telenobela agod mapadayon ko ang akon pagtuon sing teatro sa unibersidad. Walay sapayan sini, indi ako malipayon. Nasubuan ako sa pagtan-aw sa mga artista nga nagahimud-os sing tinuig agod mangin bida, samtang ginhimo ako nga bida bangod anak ako ni Tin-Tán.

Nian naghimo man ako sing plaka. Ang una naglakip sang sound track sa telenobela, nga ako ang nagkomposo sang mga tinaga kag lanton sini. Sang ulihi nagrekord ako sa isa ka bantog nga estudyo sa London. Naghimo ako sing dugang pa nga mga plaka, mga pelikula, kag mga telenobela. Ang una nga mga pahina sang mga pamantalaan tuhoy sa showbiz nagbalhag sing mga artikulo tuhoy sa akon, gani masiling gid nga nalab-ot ko ang putukputukan sang kadalag-an. Apang, may kulang gihapon. Nakita ko kon daw ano ka matinaastaason kag mapaindis-indison ang mga artista, kag ang imoralidad kag pagkasalimpapaw lapnag sa tunga nila. Nadulaan ako sing pagsalig sa mga tawo.

Nian sang tigragas sang 1980, nakita ko si Tiyo Julio sa isa ka pagtilipon sang pamilya. Gintalikdan niya ang opera, kag nabatian ko sia nga naghambal tuhoy sa isa ka paraiso nga ginsaad sang Dios. Nagsiling si Tiyo Julio nga ang inhustisya kag kasubo madula sa duta kag magaluntad ang gugma. Nagsiling man sia nga ang ngalan sang matuod nga Dios amo si Jehova. Naganyat gid ako sang mabatian ko nga ang amon mga hinigugma banhawon sa Paraiso. Nalipay gid ako sa  paglaum nga makita liwat ang akon amay. Nahidlaw gid ako sa iya kag sa iya pagsuportar kag pagpalangga. Makalilipay gid nga mabanhaw sia! Apang daw imposible ini para sa akon. Ginhatagan ako ni Tiyo Julio sing Biblia kag gin-agda niya kami sang akon iloy nga magtambong sa isa ka kombension sang mga Saksi ni Jehova sa masunod nga mga semana. Ginsingganan namon sia nga basi pa lang makatambong kami.

Namat-od Ako nga Bag-uhon ang Akon Kabuhi

Isa ka gab-i, nagapanigarilyo ako sa higdaan samtang ginabasa ang Biblia nga ginhatag sa akon sang akon tiyo. Sa akon nabasahan sa tulun-an sang Hulubaton, naghinakop ako nga ang kapawa, paghangop, kag kabuhi naghalin sa Dios, samtang ang kadudulman, kagumon, kag kamatayon wala maghalin sa iya. Sadto man nga gab-i, ginpatay ko ang akon katapusan nga sigarilyo kag naghulat sa pag-abot sang akon iloy. Nagahilibion nga ginpangabay ko nga suportaran niya ako sa pila ka dalagku nga mga desisyon. Masunod, nagkadto ako sa teatro diin nagaensayo ako para sa papel ni Cordelia sa King Lear ni Shakespeare. Naghalin ako sa sarsuela kag nakigbugras sa akon nobyo, nga isa sa mga bida.

Apang, wala ko pa matun-an nga mag-alagad sa Dios, gani wala pa sing butang nga nagahatag sa akon sing kaisog. Ginpung-aw gid ako. Nangamuyo ako nga buligan ako sang Dios nga mabatyagan nga ginakinahanglan ako bangod sa kon sin-o ako, indi bangod sa akon nasubli nga kinaadman. Wala na ako makig-upod sa akon anay mga kaupod kag gin-untat ko man ang akon anay ginahimo.

Ang Dalan Padulong sa Matuod nga Kadalag-an

Samtang ginagamuhan ako kon ano ang akon himuon, nadumduman ko ang imbitasyon sang akon tiyo sa pagtambong sa kombension. Gintawgan ko sia kag ginsugat niya ako. Natandog gid ako sa akon nakita sa istadyum. Nakita ko ang disiplinado nga mga tawo nga wala nagapamuyayaw ukon nagapanigarilyo kag wala nagapadayawdayaw. Ang akon nabatian gikan sa Biblia nagpahanumdom sa akon sang nabasahan ko sa gamay nga libro nga natig-uluhan Is the Bible Really the Word of God?⁠ * nga nakita ko sa amon balay wala madugay nga napatay ang akon amay.

Sini man nga tion gintanyagan ako nga mangin bida sa isa ka telenobela. Naluyagan ko ang papel, kay daw ginasakdag sini ang diosnon nga mga prinsipio nga nabatian ko sa kombension. Gani, ginbaton ko ini. Sa pihak nga bahin, pirme nagalabay sa akon pensar ini nga panghunahuna sa Biblia: “Dili kamo magpagota sing sampihakan upod sa mga di-tumuluo. Kay . . . ano bala ang paghiambit sang kapawa sa kadudulman?”​—⁠2 Corinto 6:14.

Nagatubo sa akon ang handum nga pahamut-an ang Dios. Luyag ko magtambong sa miting sa Kingdom Hall upod sa akon tiyo kag tiya. Isa ka oras ang biyahe pakadto sa ila kongregasyon halin sa amon balay, apang ginhimo ko ini sing tatlo ka sagunson nga Domingo. Namat-od ang akon tiyo nga updan ako sa kongregasyon sa amon lugar. Manugtapos na ang miting sang pag-abot namon, kag didto nakilala ko si Isabel, isa ka lin-ay nga kaedad ko. Maugdang sia kag mabuot. Sang ginpakilala sang akon tiyo nga ako si Rosalia Valdés, daw wala lang sa iya bungog kon sin-o ako. Nalipay gid ako sa sini. Nagpanugda sia nga magtuon kami sa Biblia sa amon balay.

Nagtuon kami nga ginagamit ang libro nga Ang Kamatuoran nga Nagadul-ong sa Kabuhi nga Dayon.⁠ * Handa gid si Isabel magpaayon sa akon iskedyul. Kon kaisa nagahulat sia sing gab-i na, kay amo sini nga oras nga makatapos ako sa paghimo sing telenobela. Nagapasalamat gid ako nga may isa nga interesado sa akon bangod luyag ko matun-an ang mga kamatuoran sang Biblia! Sinsero sia, bunayag, kag mahinhin, mga kinaiya nga abi ko matigayon lamang paagi sa pagtuon sing pilosopiya kag taliambong. Malawig ang amon pagtuon, kon kaisa sing pila ka beses sa isa ka semana.

 Sang primero nabudlayan ako sa pagdula sang akon sayop nga mga ideya, apang amat-amat nga ginbuslan ini sang mga kamatuoran sang Biblia. Madumduman ko pa kon daw ano nga napalig-on ako sang saad sang Dios: “Sa diutay pa nga tion, kag ang malauton wala na; kag usisaon mo sing maayo ang iya duog, kag wala na sia didto. Apang ang mga mahagop magapanag-iya sang duta, kag makasapo gid sila sing daku nga kalipay sa kabuganaan sang paghidait.” (Salmo 37:​10, 11) Sadto man nga tion, ang paglaum nga makita liwat ang akon amay sa Paraiso nangin matuod sa akon. Pirme ko ginapamensar ang ginsiling ni Jesus: “Indi kamo matingala sa sini, bangod ang oras magaabot nga ang tanan nga yara sa handumanan nga mga lulubngan makabati sang iya tingog kag magagua, ang mga nakahimo sing maayong mga butang sa pagkabanhaw nga sa kabuhi.”​—⁠Juan 5:​28, 29.

Natapos ko ang telenobela, kag nakabaton ako gilayon sing iban pa nga mga tanyag sa pag-artista. Bisan pa nga ang mga proyekto mahimo makabulig agod labi ako nga makilala, ang paghimo ko sa sini magapahangop nga nagaugyon ako sa imoralidad, idolatriya, kag iban pa butig nga mga ideya. Natun-an ko nga si Satanas matuod kag indi niya luyag nga mag-alagad kita kay Jehova. Gani wala ko ginbaton ang mga tanyag kag nagsugod sa pagtambong sa tanan nga miting. Natural lang nga indi mahangpan sang akon iloy kag sang akon magulang kon ngaa ginpalampas ko ang tuman kadamo nga kahigayunan kag tuman kadamo nga kuarta. Apang, nakita man nila ang akon pagbag-o. Indi na ako masinulub-on kag naluyahan sing buot kundi nangin malipayon na kag mapagsik. May katuyuan na gid man ang akon kabuhi!

Luyag ko gid ipaambit sa iban ang akon natun-an kag wala magdugay nangin manugbantala ako sang matahom nga mensahe sang Ginharian sang Dios. Kon magbantala ako, mabudlay kon kaisa makuha ang igtalupangod sang tagbalay; madamo ang nakakilala sa akon subong artista. Madamo nga beses nga sa pagduaw namon sang akon kaupod sa balay sang mga tawo, nagatan-aw sila sing telenobela nga ginaguaan ko. Indi sila makapati nga nagatindog ako sa ila ganhaan!

Sang Septiembre 11, 1982, ginbawtismuhan ako bilang simbulo sang akon dedikasyon kay Jehova. May katuyuan na ang akon kabuhi, kag tuhay nga karera na ang nagahulat sa akon. Napalig-on gid ako sang kakugi ni Isabel sa ministeryo. Regular payunir sia, ang tawag sa bug-os tion nga mga ministro sang mga Saksi ni Jehova. Wala magdugay gin-updan ko sia kon nagatuon sia sing Biblia sa iban. Nangin mahirop nga mag-abyan kami ni Isabel.

Halos gintalikdan ko ang akon pag-artista, gani nangin kontento na kami sang akon iloy sa mas manubo nga talaksan sang pagkabuhi. Sa sini man nga tion, nagkomposo ako sing musika para sa akon ikap-at nga album, nga naglakip sang pila ka ambahanon tuhoy sa akon bag-ong mga prinsipio kag mga pagtuluuhan. Nagkomposo ako sing ambahanon tuhoy sa akon mabakod nga paglaum nga makita liwat ang akon amay. Gintig-uluhan ko ang ambahanon sing “Nasulat Na​​—⁠Makita Ko Sia Liwat.” Sang una ko ini nga gin-amba sa akon iloy, natandog gid sia. Nabatyagan niya ang akon hanuot nga pagtuo. Nalipay ako sang nagsiling sia nga luyag niya magtuon sa Biblia. Pagligad sang duha ka tuig, nangin isa man sia ka bawtismado nga alagad ni Jehova. Aktibo gihapon sia sa ministeryo tubtob karon.

Sa paglipas sang tion, nahapusan na ako sa pagdis-ayri sa mga trabaho. Kag kon ginatilawan ukon ginasulay, ang paghanduraw sa matahom nga larawan nga kaupod namon ang amon amay sa isa ka matahom nga paraiso nagapabakod sang akon pagsalig kag determinasyon nga padayon nga mag-alagad kay Jehova.

Isa ka adlaw ginpangabay ako nga mangin isa sa mga artista sa Espanyol nga bersion sang Sesame Street, isa ka programa para sa mga bata. Napamensar ko nga indi ko ini mahimo kag ginsugiran ko ang prodyuser nga ang akon mga prinsipio sa Biblia indi magtugot sa akon nga suportaran ang mga butang subong sang mga piesta-opisyal kag mga birthday. Nagsabat ang prodyuser nga kon batunon ko ang trabaho, tahuron niya ang akon pagtuluuhan kag magapirma kami sing kontrata nga nagadetalye sang akon pagtamod. Gani, ginbaton ko ini kag naghimo sing 200 ka episode. Amo yadto ang katapusan nga ginhimo ko subong isa ka artista.

May isa pa ako ka kontrata sa kompanya nga nagahimo sing plaka, gani ginrekord ko ang napulo sang akon mga komposisyon para sa sini, lakip na ang kanta nga ginkomposo ko tuhoy sa akon amay kag sa pagkabanhaw. Ginkanta ko ini sa  telebisyon kag sa mga personal appearance, nga sa sini nga mga tion pirme ko ginasambit ang akon pagtuluuhan. Apang, gin-ipit ako sang kompanya nga magpaseksi. Naghalin ako.

Mga Pagpakamaayo sa Pag-alagad sa Dios

Sang Disiembre 1983, nagpamasyar kami ni Isabel sa mga pasilidad sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York. Nakilala ko didto ang isa ka lalaki nga napamana ko sang ulihi, si Russell Phillips. Nagsulatay kami sing halos duha ka tuig. Madumduman ko pa ang adlaw nga nagsugod ako sa pag-alagad subong regular payunir​​—⁠halin sa New York, ginpadalhan ako ni Russell sing mga rosas!

Nagpayunir ako kaupod ni Isabel sing isa ka tuig. Nian gin-agda sia sa pag-alagad sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Mexico. Ang iya mga sugilanon tuhoy sa iya bag-o nga asaynment nagpukaw sang akon handum nga pasangkaron ang akon ministeryo kag, kon kabubut-on ni Jehova, mag-alagad man sa Bethel.

Si Russell isa pa ka pagpakamaayo sa akon kabuhi. Bangod sang iya gugma kay Jehova kag sa Iya organisasyon, natun-an ko nga pakabahandion ang bug-os tion nga pag-alagad. Naluyagan niya ang Bethel, kay tatlo ka tuig na sia nga nag-alagad sa Brooklyn Bethel. Pagkatapos sang amon kasal, nagregular payunir kami sa Colorado, E.⁠U.⁠A. Sang ulihi, gin-agda kami nga mangin mga international construction worker sa bag-ong mga pasilidad sang sanga sa iban nga mga pungsod. Nakibot gid kami sang mahibaluan namon nga ipadala kami sa Mexico! Sang Abril 1990, malipayon namon nga ginbaton ang pribilehiyo nga mangin katapo sang pamilya Bethel sa Mexico. Napalig-on gid ako sang halimbawa ni Russell. Dayaw gid ako sa iya pagkamasinakripisyuhon bangod ginbayaan niya ang iya pungsod nga natawhan kag ang iya pamilya agod pauswagon ang mga intereses sang Ginharian diri sa Mexico.

Nalipay gid kami ni Russell sa amon pribilehiyo sa pag-alagad sa sanga sa Mexico. Apang hinali nga nagbag-o ang tanan sang nagbusong ako. Nahinalian kami sa balita. Walay sapayan sini, ginadayaw gid namon ang mga ginikanan nga nagpadaku sang ila mga anak sa kamatuoran, kag mapinasalamaton namon nga ginbaton ining bag-o nga asaynment. Sang Oktubre 1993, nabun-ag si Evan, kag nabun-ag naman si Gianna pagligad sang duha ka tuig kag tunga. Bisan pa nga ang pagpadaku sa mga anak nagakinahanglan sing dalayon nga panikasog, nalipay gid kami kada ginapabutyag sang amon 11-anyos kag 8-anyos nga mga anak ang ila pagtuo samtang nagapakigbahin sila sa ministeryo.

Si Russell nagaalagad karon sa Kingdom Hall Regional Building Committee, kag sining karon lang, nagbalik ako sa bug-os tion nga ministeryo subong isa ka payunir. Sa sulod sining 20 ka tuig, nabuligan ko ang 12 ka himata, subong man ang 8 pa, nga makatuon sing kamatuoran sa Biblia kag mag-alagad kay Jehova.

Kon pamangkuton ako sang akon mga anak, “Mommy, nabudlayan ka bala nga talikdan ang showbiz?” Ginabalikwat ko ang ginsiling ni apostol Pablo: “Ginabilang ko gid ang tanan nga butang nga kadulaan tungod sa labaw gid nga kabilihanan sang ihibalo tuhoy kay Cristo Jesus nga akon Ginuo. Tungod sa iya ginbaton ko ang kadulaan sang tanan nga butang kag ginabilang ko sila nga mga sagbot, agod nga maagom ko si Cristo.” (Filipos 3:8) Nagapasalamat gid ako nga ginsalbar ako ni Jehova sa walay pulos kag walay kabilinggan nga kabuhi kag gintugutan ako nga mangin bahin sang iya malipayon nga katawhan! Wala gid ako ginakapoy sa pagpasalamat sa iya tungod sa madamo nga pagpakamaayo nga ginhatag niya paagi sa iya Anak, si Jesucristo. Masami ko ginaamba ang kanta nga ginsulat ko tuhoy sa akon amay. Nagasalig gid ako nga makita ko sia liwat.

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 12]

Upod sa akon mga ginikanan kag sa akon magulang sang nagaedad ako sing isa ka tuig

[Retrato sa pahina 14, 15]

Pagkanta kaupod sang Arturo Castro and His Castros 76

[Credit Line]

Angel Otero

[Retrato sa pahina 16]

Upod sa akon pamilya karon

[Picture Credit Line sa pahina 12]

Activa, 1979