Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ano ang Himuon Ko Kon Ginapautwasan Ako sing mga Problema?

“May isa ka dalagita sa eskwelahan. Manugdiborsio ang iya mga ginikanan, kag naganubo ang iya mga grado. Masami niya ginapautwas sa akon ang mga problema sa iya pamilya.”​—⁠Jan, 14 anyos.

“Nagtu-ad sa akon ang isa ka dalagita sa eskwelahan nga nakighulid sia sa isa ka solterito. Nagbusong sia kag ginpahulog ini nga wala gid gani mahibaluan sang iya mga ginikanan.”​—⁠Mira, 15 anyos.

NAGAPAKIGSUGILANON ka sa isa ka abyan ukon sa isa ka kabutho. Hingalagan lang, ginpautwas niya sa imo ang iya problema. Ayhan may mga problema sia nga kinaandan sa mga tin-edyer​—⁠panapton, kuarta, hitsura, katubotubo, kag grado. Sa pihak nga bahin, mahimo nga may mga problema sia nga mas mabug-at kag mas mabudlay.

Ginapakita sang kahimtangan sa Estados Unidos kon daw ano gid ka serioso ang mga problema sang mga pamatan-on. Suno sa Newsweek nga magasin, “ginabulubanta sang National Institutes of Mental Health (NIMH) nga 8 porsiento sang mga pamatan-on kag 2 porsiento sang mga kabataan (ang iban 4 anyos pa lang) ang may mga sintomas na sang depresyon.” Ang isa pa ka surbe nagsiling: “Mga 97 sa kada 1,000 ka babayi nga nagaedad sing 15-19​—⁠isa ka milyon nga Amerikana nga tin-edyer​—⁠ang nagabusong kada tuig. Ang kalabanan sini nga pagbusong​—⁠78 porsiento​—⁠wala gintuyo.” Minilyon man nga pamatan-on ang nagakabuhi sa di-malig-on nga kahimtangan sa puluy-an. Linibo ang mga biktima sang pisikal ukon seksuwal nga pag-abuso. Kapin sa katunga sang mga manuggradwar sa hayskul sa Estados Unidos ang nagapahubog. Makahalangawa nga kadamuon sang mga pamatan-on ang may problema may kaangtanan sa pagkaon.

Indi katingalahan nga madamo nga pamatan-on ang nagakinahanglan gid nga may maistorya ukon mapautwasan! Kag masami nga nagadangop sila sa ila katubotubo. Ano ang himuon mo kon ikaw ang ginapautwasan sang imo katubotubo? Kon ikaw isa ka Cristiano, indi makatilingala kon magpalapit sila sa imo. Ang Biblia nagasugo sa mga Cristiano nga “mangin huwaran” sa paggawi kag mangin makatarunganon. (1 Timoteo 4:​12; Filipos 4:5) Gani mahimo gid nga ang iban nga mga pamatan-on​—⁠pati na ang mga di-tumuluo​—⁠luyag magpautwas sing mga problema  sa imo. Kon amo, ano ang himuon mo sa sini nga kahimtangan? Kag ano ang himuon mo kon daw indi mo masarangan ang pila ka problema nga ginasugid nila sa imo?

Mangin Isa ka Maayo nga Manugpamati

Ang Biblia nagasiling nga may “tion sa paghipos kag tion sa paghambal.” (Manugwali 3:7) Kon may problema ang isa kag luyag niya makighambal sa imo, masami nga ang labing maayo nga himuon amo ang pagpamati lamang. Kay man, ginapakamalaut sang Biblia ang nagapabungolbungol sa ‘pagsinggit sang imol.’ (Hulubaton 21:13) Mahimo nga indi dayon mangisog ang imo katubotubo sa pagsugid sa imo tuhoy sa iya problema. Ang imo kahanda sa pagpamati mahimo nga magpahapos sa iya sa paghambal. “Masami nga ginapabay-an ko lang sia sa paghambal,” siling sang isa ka Cristianong pamatan-on nga si Hiram. “Ginapabay-an ko sia nga ipautwas kon ano ang nagatublag sa iya, kag ginatinguhaan ko nga magsimpatiya sa iya.” Si Vincent nagsiling man: “Kon kaisa luyag lang sang mga tawo nga maghambal.”

Gani, mahimo nga wala ginapaabot sang imo katubotubo nga lubaron mo ang iya mga problema. Ayhan kinahanglan lamang niya ang isa nga magapamati sing maayo. Gani magpamati! Likawi nga matublag sang mga butang sa imo palibot ukon samulakon sia. Mahimo nga makabulig sing daku ang imo pag-atubang kag pagpamati sa iya. Ginapakita sini nga nagaulikid ka gid sa iya.

Nagakahulugan bala ini nga maghipos ka na lang kag indi magsabat? Depende ini sa problema nga iya ginaatubang. Sa kalabanan nga tion, ang isa ka mainulikdon kag mainayuhon nga sabat nagakaigo. (Hulubaton 25:11) Halimbawa, kon ang isa nagaeksperiensia sing pila ka personal nga trahedya, ayhan labing maayo nga magpabutyag sing simpatiya. (Roma 12:15) Ang Hulubaton 12:25 nagasiling: “Ang kabalaka sa tagipusuon sang isa ka tawo magapakuko sini, apang ang maayong pulong nagapasadya sini.” Ayhan kinahanglan ang makapalig-on nga pulong. Ipabutyag ang imo pagsalig nga malampuwasan niya ang mga problema. Ang mga pinamulong subong sang “Nahangpan ko kon ngaa amo sina ang imo ginabatyag” ukon “Ginakasubo ko nga nagaatubang ka sini nga problema” makapabatyag sa iya nga sinsero ka kag luyag mo gid magbulig sa iya.

Apang, ang Hulubaton 12:18 nagapaandam: “May isa nga nagahambal sing di-mapatugsilingon kaangay sang mga buno sang espada.” Importante nga likawan ang mga komento nga “Indi man gid ina daku nga problema,” “Kalimti lang ina,” ukon “Indi ka dapat magbatyag sing subong sina.” Andami man nga pamag-anon ang problema paagi sa paglahog. Mahimo sia maghinakop nga wala mo ginatahod ang iya mga balatyagon.​—⁠Hulubaton 25:20.

Apang, ano naman kon daw indi mo mahibaluan kon ano ang imo isiling? Mangin tampad. Sugiri ang imo abyan nga indi mo mahibaluan kon ano ang imo isiling apang handa ka gihapon sa pagbulig sa iya. Pamangkuta sia, “Ano ang mahimo ko agod makabulig?” Huo, ayhan may pila ka praktikal nga mga butang nga mahimo mo agod magmag-an ang problema.​—⁠Galacia 6:2.

Maghatag sing Mainabyanon nga Laygay

Ano naman kon sa pamatyag mo nagakinahanglan sing laygay ang imo abyan? Sa pagkamatuod, bilang isa ka pamatan-on, indi pa ikaw eksperiensiado. (Hulubaton 1:4) Gani mahimo nga indi ka kalipikado nga maghatag sing laygay sa tagsa ka problema. Apang, ang Salmo 19:7 nagasiling: “Ang pahanumdom ni Jehova masaligan, nga nagapaalam sa isa nga indi eksperiensiado.” Huo, walay sapayan nga “indi [ka] eksperiensiado,” mahimo nga madamo ka sing nahibaluan tuhoy sa mga prinsipio sa Biblia nga makabulig sa isa ka kaupod nga nagakinahanglan. (Hulubaton 27:9) Ngaa indi mo pag-ipakita sa iya ang pila ka punto gikan sa Biblia sa paagi nga wala ka nagasermon? Kon indi ka sigurado sang nagakadapat nga mga prinsipio sa Biblia, magpanalawsaw. Sa sulod sang mga tinuig ang “Pamangkot Sang mga Pamatan-on . . .” nga artikulo sa sini nga magasin nagabalhag sing madamo nga laygay pasad sa Biblia sa nanuhaytuhay nga topiko. Ang isa pa ka mapuslanon nga makuhaan sing impormasyon amo ang libro nga Questions Young People Ask​​—⁠Answers That Work.⁠ *

Mahimo mangin epektibo ang pagsugid sang imo mga eksperiensia. Ayhan may yara ka pa gani pila ka praktikal nga mga panugda. Mapaathag  mo kon ano ang nakabulig sa imo, nga wala nagainsister sang imo mga pagtamod. (Hulubaton 27:17) Apang, dumduma nga ang tagsa ka kahimtangan magkatuhay. Ang epektibo para sa imo mahimo nga indi epektibo para sa iban.

Mga Paandam

Indi pag-ubusa ang imo tion sa pagpamati sa mga problema sang mga pamatan-on nga wala nagakahadlok kay Jehova ukon wala nagatahod sa Cristianong mga talaksan. Madamo sang ila problema ang mahimo nga resulta sang pagkabuhi nga wala nahisanto sa Biblia. Ang pagtinguha nga buligan ang nagasikway sa laygay sang Biblia makapalaslaw sa inyo nga duha. (Hulubaton 9:7) Subong man, mahimo ka makabati sing madamo nga kabuangan ukon malaw-ay pa gani nga mga hambalanon. (Efeso 5:3) Gani kon nasaw-ahan ka sa ginahambalan, mangisog sa pagsiling nga wala ka sing mabulig ukon nga nasaw-ahan ka sa topiko.

Mag-andam kon ang isa nga tuhay sing sekso magapautwas sang iya nasulod nga mga balatyagon. Ang Biblia nagapaandam nga ang tagipusuon malimbungon. (Jeremias 17:9) Ini nga pagpakigsuod makapukaw sing romantiko nga mga balatyagon kag mahimo magdul-ong sa seksuwal nga imoralidad.

Dugang pa, indi magpangako nga indi mo ini pag-isugid sa iban. Batuna sing mapainubuson nga mahimo kinahanglan niya ang dugang pa nga bulig sang iban.​—⁠Hulubaton 11:2.

Kon Kinahanglanon ang Bulig sang Iban

Sa madamo nga kahimtangan, ang labing maayo mo nga himuon amo ang pagpangayo mismo sing bulig. Si Mira, nga ginkutlo sa umpisa nagsiling: “Indi ko gid mahibaluan kon paano buligan ang akon kabutho. Gani nakighambal ako sa isa ka gulang sa kongregasyon tuhoy sini, kag ginhatagan niya ako sing maayo nga laygay kon paano ko buligan ang akon kabutho.” Huo, sa sulod sang Cristianong kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova, may eksperiensiado nga mga lalaki nga makabulig sa imo. (Efeso 4:​11, 12) Nanugda ang gulang nga palig-unon ni Mira ang iya kabutho nga makighambal sia sa iya mga ginikanan. Ginsunod sang dalagita ang laygay ni Mira. Si Mira nagsiling: “Nag-ayuayo ang iya kahimtangan. Luyag niya karon makahibalo sing dugang pa tuhoy sa Biblia.”

Ano naman kon ang isa ka masigka-Cristiano magpautwas sa imo? Natural lamang nga dapat mo sia buligan tubtob sa masarangan mo. (Galacia 6:10) Kon nahangawa ka nga nagapalayo sia sa mga talaksan ni Jehova sa moral, indi magkahadlok nga “maghambal sing kamatuoran” sa iya. (Efeso 4:25) Mangin tampad apang indi magpakamatarong sa kaugalingon. Ang pagprangka mo sa iya tanda sang isa ka matuod nga abyan.​—⁠Salmo 141:⁠5; Hulubaton 27:6.

Sa sini nga kahimtangan, kinahanglanon gid nga palig-unon mo ang imo abyan nga mangayo sing bulig​—⁠sa iya mga ginikanan, sa isa ka gulang, ukon sa iban nga hamtong nga Cristiano nga iya ginatahod. Kon naglipas na ang madugaydugay nga tion kag wala pa sia makighambal sa iban, mahimo nga ikaw na ang makighambal sa mga gulang para sa iya. (Santiago 5:13-15) Mahimo nga kinahanglan mo ang kaisog sa paghimo sini, apang nagapakita ini nga nagaulikid gid ikaw kag luyag mo ang labing maayo para sa imo abyan.

Sa pagkamatuod, wala ginapaabot ni Jehova nga lubaron mo ang mga problema sang tanan. Apang kon may isa nga magpautwas sang iya problema sa imo, indi ka dapat magbatyag nga wala ka sing mahimo. Gamita ang imo Cristianong paghanas, kag pamatud-i nga ikaw isa ka “matuod nga kaupod.”​—⁠Hulubaton 17:17.

[Nota]

[Retrato sa pahina 19]

Sa pila ka kahimtangan mahimo nga dapat ka mangayo sing bulig para sa imo abyan nga may problema