Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

“Dapat Bala Ako Makig-‘date’ Paagi sa Internet?”

“Naga-E-mail kami adlaw-adlaw. Nagplano kami tuhoy sa amon mangin puluy-an kag trabaho. Ako na kuntani ang bahala sa mga “engagement ring.” Mga isa pa lang ka bulan kami nga nagkilalahay kag wala pa magkit-anay sa personal.”​— Monika, Austria. *

LUYAG mo makakita sing isa—isa nga makilala mo sing suod, isa nga luyag mo pakaslan. Apang, tubtob subong, wala sing nagmadinalag-on sa imo mga panikasog. Ang pagpaninguha sang imo maayong tinutuyo nga mga abyan kag pamilya nga itugpo ka sa iban nangin kahuluy-an mo lamang kag nagpaluya pa gid sang imo buot. Amo nga nagahunahuna ka kon bala dapat mo gamiton ang bulig sang teknolohiya.

Sa pagkamatuod, sa sining tion nga madamo na ang nagagamit sing kompyuter, ang pagpangita sing isa ka nagakaigo nga tiayon daw mahapos na lang matigayon paagi sa pila ka pagtum-ok sa kompyuter. Siling sang iban, ang imo lamang kuno himuon amo ang pagkonektar sa isa ka Web site, chat room, ukon bulletin board nga gindesinyo para sa mga di-minyo. Nagreport ang The New York Times nga sa sulod sang isa ka bulan sa Estados Unidos lamang, 45 milyones ka tawo ang nagkonektar sa mga Web site para sa pagpakig-date paagi sa Internet. Ang isa ka serbisyo sa Internet para sa nagapangita sing nobyo ukon nobya nagasiling nga kapin sa siam ka milyon ka tawo ang nagagamit sang ila serbisyo sa 240 ka pungsod.

Kon Ngaa Makagalanyat ang Pagpakig-date Paagi sa Internet

Mahuluy-on ka bala, kag nabudlayan makigkita sa mga tawo? Nahadlok ka bala nga pangindian? Ukon daw nagbatyag ka lamang bala nga diutay sing palangasaw-on ukon palamanhon sa inyo lugar? Kon amo, mahimo maganyat ka makig-date paagi sa Internet. Isa pa, ang serbisyo sa Internet para sa nagapangita sing nobyo ukon nobya nagapangako sa imo nga sarang mo makontrol ang imo mangin “ka-date.” Makita mo sa kompyuter ang mga edad, pungsod nga ginapuy-an, impormasyon tuhoy sa personalidad sang isa, retrato, kag mga alyas. Bangod puede makapili  ang isa, daw mas epektibo kag indi mabudlay ang pagpakig-date paagi sa Internet sangsa pagpakigkita mismo sing personal.

Apang ano bala ang matuod? Ang pagpakig-date bala paagi sa Internet makadul-ong gid sa nagadugay nga kalipay? Bueno, binagbinaga ini: Sa sulod sang anom ka tuig, isa ka serbisyo sa Internet para sa nagapangita sing nobyo ukon nobya ang nakatigayon sing 11 milyones ka miembro. Apang, 1,475 lamang ang nagdayunay. Isa pa ka serbisyo sa pagpakig-date nga may kapin sa isa ka milyon nga miembro ang naglista sing 75 lamang ang kompirmado nga ginkasal! Ano ang problema sa sining pamaagi?

Amo Bala Ini ang Pinakamaayo nga Pagkilala sa Isa?

“Sa Internet,” siling sa isa ka artikulo sang pamantalaan, “ginapakilala sang isa ang iya kaugalingon subong matahom, bunayag, kag madinalag-on.” Apang daw ano bala ka matuod ang impormasyon nga ginasugid sang mga tawo tuhoy sa ila kaugalingon? Amo sini ang siling sang isa pa ka artikulo sang pamantalaan: “Ginapaabot nga ang tanan magabinutig sing diutay.” Ang editor sang isa ka popular nga magasin para sa mga tin-edyer nagpanalawsaw sing personal tuhoy sini. Ginpadala niya ang iya ngalan sa tatlo ka labing popular nga mga Web site para sa pagpakig-date kag wala magdugay nakabaton sia sing madamo nga sabat. Nagdul-ong ini sa pagpakig-date niya sa pila ka lalaki. Ano ang nangin resulta? Kapaslawan gid! Ining mga lalaki maathag nga wala nagsugid sing matuod tuhoy sa ila kaugalingon. Nagpaandam sia: “Pasad sa akon eksperiensia, nagabinutig sila.”

Ang indi pagsugid sang husto nga kataason ukon kabug-aton sang isa daw gamay lang nga butang. ‘Indi man gid importante ang hitsura,’ mahimo isiling sang iban. Huo, ang Biblia mismo nagsiling nga “ang kaalikaya mahimo nga malimbungon, kag ang katahom mahimo nga wala sing pulos.” (Hulubaton 31:30) Apang ang pagbinutig bala sa daw magamay lamang nga mga butang isa ka maayo nga paagi sa pagsugod sing isa ka relasyon? (Lucas 16:10) Daw ano ka ayhan ka sigurado sa iban pa nga butang nga mahimo isiling sang tawo tuhoy sa mas importante nga mga isyu, subong sang personal nga mga tulumuron? Ang Biblia nagsiling: “Magpamulong kamo sing kamatuoran sa isa kag isa.” (Zacarias 8:16) Huo, ang pagkabunayag isa ka pundasyon para sa pagtubo sang isa ka relasyon.

Apang, ang pagpakig-date paagi sa Internet, masami nga nagadalahig sing di-realistiko nga mga pagpaabot. Ang isa ka report sang Newsweek nagasiling: “Ang mga nagapakig-date paagi sa Internet sarang makapili sing mga tinaga sa ila mga e-mail kag ipakilala ang ila kaugalingon sa pinakamaayo nga paagi. . . . Ang maayo nga impresyon nagadul-ong sa paborable nga sabat: daw kaayo sa ila kag daw interesado sila sa imo, amo nga mangin maayo kag mangin interesado ka man sa ila.” Subong sa naobserbahan sang isa ka propesor sa New York’s Rensselaer Poly­tech­nic Institute nga nagatuon sang mga relasyon paagi sa Internet, mahapos lang maporma ang mabaskog nga pagkasuod sa sining mga kahimtangan. Apang, subong sang masami naobserbahan, indi ini masaligan nga magdul-ong sa isa ka malipayon nga pag-asawahay. Isa ka tawo ang nagsiling tuhoy sa iya eksperiensia sa pagpakig-date paagi sa Internet: “Isa ini ka siod. Ginapun-an sang imo imahinasyon ang kulang sang kon ano gid ang luyag mo.”

Pagkitaay sing Personal

Apang, mahimo magpati ang iban nga may mga bentaha ang indi pagkit-anay sing personal. Mahimo sila magbatyag nga ang pagpakig-date paagi sa Internet nagatugot sa mga magnobyohanay nga masentro ang ila igtalupangod sa kon ano ang ila mangin tiayon sa sulod nga indi malimbungan sang pisikal nga hitsura. Matuod, ginapalig-on kita sang Biblia nga magsentro sang aton igtalupangod sa nasulod nga mga kinaiya sang tawo. (1 Pedro 3:4) Apang, ang problema amo nga sa relasyon paagi sa kompyuter, indi mo makita ang mga pagsinalayo, yuhum, ukon reaksion sang isa. Indi mo makita kon paano  niya ginapakig-angutan ang iban ukon kon paano sia nagahulag sa idalom sang pag-ipit. Kag ining mga butang importante sa pagpat-od kon bala isa sia ka tawo nga imo masaligan kag higugmaon. Basaha ang paglaragway sang Biblia sa gugma nga masapwan sa 1 Corinto 13:​4, 5. Talupangda nga ang gugma ginapakita paagi sa paggawi, indi paagi sa mga pulong. Busa dapat ka maghinguyang sing tion nga panilagan ang tawo kag tan-awon kon bala nagahisanto ang iya hulag sa iya mga ginapanghambal.

Bisan wala nila natigayon ining importante nga mga impormasyon, masami nga nagapaambitay na ang magnobyohanay sing mahirop nga mga balatyagon kag mga panghunahuna sa temprano pa lang nga bahin sang pagnobyohanay. Wala na nagapangaman, ang pila ka mga magnobyohanay padasudaso nga naghimo sing serioso nga romantiko nga mga kasugtanan, bisan wala pa nila makilala sing maayo ang kada isa. Ang isa ka artikulo nga gintig-uluhan “Sa Internet, Bulag Gid ang Gugma” nagasugid nga may duha ka tawo nga 12,800 kilometros ang kalayuon sa kada isa ang nagkilalahay paagi sa Internet. Pagligad sang tatlo ka semana, nagkit-anay sila sing personal. “Nagbutang sia sing madamol nga mascara sa mata,” siling sang lalaki. “Wala ako nagapakig-date sa babayi nga nagapamutang sing mascara.” Gilayon nga natapos ang ila relasyon. Sa isa pa ka magnobyohanay nga nagkit-anay sing personal, nalugaw-an gid ang lalaki nga nagplete sa babayi sa punto nga ginpakanselar niya ang tiket sa eroplano sang babayi pabalik!

Nadumduman sang pamatan-on nga babayi nga si Edda ang iya kaugalingon nga eksperiensia sa pagpakig-date paagi sa Internet. Sia nagsiling: “Tuman kaayo ang relasyon amo nga daw imposible ini. Nagplano na kami sa pagpakasal.” Apang sang nagkit-anay na sila, napaslawan gid ang ila relasyon. “Wala ko ginpaabot nga palabantay gali sia sing sayop kag reklamador. Indi gid ini magmadinalag-on.” Pagligad sing isa ka semana natapos ang ila relasyon, nalugaw-an gid si Edda.

Sa pagpakigbahin sa di-realistiko nga relasyon paagi sa kompyuter, mahimo maglambo ang mga balatyagon sing mabaskog kag sing alang-alang. Mahimo ini magbutang sa imo sa katalagman kon indi magmadinalag-on ang relasyon—nga amo sa masami ang nagakatabo. “Sia nga nagasalig sa iya kaugalingon nga tagipusuon buangbuang,” paandam sang Hulubaton 28:26. Huo, indi maalamon nga maghimo sing mga desisyon pasad sa di-realistiko nga pagpaabot kag emosyon. Busa ang hulubaton nagpadayon: “Apang sia nga nagalakat sa kaalam amo ang isa nga makapalagyo.”

Ang Katalagman sang Pagpadasudaso

Indi maalamon ang pagpadasudaso sa isa ka relasyon nga diutay lamang ang nahibaluan ninyo sa kada isa. Ang Ingles nga manunulat nga si Shakespeare ginkutlo nga nagsiling: “Ang padasudaso nga pag-asawahay talagsa lang nagamadinalag-on.” Mas prangka ang laygay sang Biblia: “Ang tagsatagsa nga padasudaso nagapadulong gid sa kinawad-on.”—Hulubaton 21:5.

Sing makapasubo, napamatud-an ini sang madamo nga nagpakig-date paagi sa Internet. Pagligad sang isa ka bulan nga pagsulatay nila sang isa ka tawo, abi ni Monika nga ginkutlo sa umpisa, nasapwan na niya ang solusyon sa iya problema nga makapamana. Walay sapayan sing paghimo sing mga plano sa pagpakasal—bisan gani ang pagpanikasog nga makatigayon sing mga engagement ring—ang iya padasudaso nga relasyon nagresulta sa “daku nga kasubo.”

Mahimo mo malikawan ang kasakit sang balatyagon paagi sa pagsunod sa laygay sang Biblia: “Maalamon ang isa nga nakakita sang kapahamakan kag nagapanago, apang ang indi eksperiensiado nagapadayon kag nagaantos sang silot.” (Hulubaton 22:3) Apang, indi lamang kalugaw-an kag kasakit sa balatyagon ang mga katalagman nga mahimo mo maatubang sa pagpakig-date paagi sa kompyuter. Binagbinagon sa palaabuton nga artikulo ang iban pa nga mga problema.

[Nota]

[Retrato sa pahina 17]

Kon yara sa Internet, pirme nagapasobra ukon nagabinutig ang mga tawo sa pagsugid tuhoy sa ila kaugalingon

[Retrato sa pahina 18]

Pagkatapos sing madamo nga romantiko nga E-mail, ang pagkitaay masami nga nagakalugaw-an