Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

“Chat Rooms”​—⁠Ano ang Dapat Ko Mahibaluan Tuhoy sa Sini?

“Bisan pa mahuluy-on ako, mahimo ko masugilanon sa isa ka chat room sa Internet ang mga tawo nga sa kinaandan, indi ko pagsugilanunon. Wala sila makahibalo kon sin-o ako.”​​—⁠Peter.⁠ *

“Sa chat room, mahimo mo mapabutyag ang bisan ano nga luyag mo.”​​—⁠Abigail.

ANG mga chat room amo ang isa ka paagi sang paggamit sing Internet diin mahimo makasugilanunay ang mga nagagamit sini paagi sa mga text message ukon sa mga mensahe nga ginamakinilya sa kompyuter. Ang mga chat room mahimo magamit sang madamo nga tawo, nga mahimo makabasa kag makabalos sa mensahe sang kada isa.

Ang iban nga mga chat room ilabi na nga nagaganyat sa mga pamatan-on. Minilyon ka pamatan-on gikan sa nagkalainlain nga kultura ang nagabayluhanay sing opinyon kada adlaw sa halos tanan nga topiko. Ginagamit na karon sang iban nga mga eskwelahan ini nga paagi. Halimbawa, sa pagdumala sang ila manunudlo, mahimo hambalan sang mga estudyante sa Estados Unidos ang mga problema sa katilingban upod sa mga estudyante sa Espanya, Inglaterra, ukon sa iban pa nga mga lugar. Mahimo pa gani makig-chat ang mga estudyante sa isa ka sampaton nga enhinyero, kemiko, ukon isa pa ka eksperto tuhoy sa ila mga asaynment sa klase.

Apang, madamo sang nagabisita sa mga chat room ang wala nagasugilanunay tuhoy sa mga asaynment sa klase. Kon nagagamit ka sing Internet, sa ano nga mga katalagman dapat ka mangin alisto?

Palangayaman sang mga Mahingaliton sa Sekso

“Nagapakigsugilanon ako sa chat room,” siling ni Abigail, “sang ginpamangkot ako sang isa ka tawo kon may kilala ako nga mga bata nga nagaedad sing 14 anyos. Luyag niya maghulid sa ila. Nagsiling sia nga handa niya sila bayaran tungod sini.”

Indi lang si Abigail ang may amo sini nga eksperiensia. Ang problema tuhoy sa mga mahingaliton sa Internet lapnag gid kaayo amo kon ngaa ang iban nga mga gobierno nagbalhag sing mga giya sa kon paano amligan ang mga pamatan-on. Halimbawa, ang isa ka publikasyon sang Federal Bureau of Investigation (FBI) sa Estados Unidos nagapaandam tuhoy sa mga indibiduwal nga gilayon kag walay lipodlipod nga nagapakighambal tuhoy sa sekso. Nagapaandam man ini tuhoy sa mga tawo nga “amat-amat nga nagaengganyo sang ila mga target paagi sa pagpakita sing interes, pagpalangga, pagkaayo, kag pagregalo pa gani.”

Nagalaragway sang espesipiko nga mga pamaagi nga ginagamit sang iban sini nga mga mahingaliton, ang publikasyon sang FBI nagsiling: “Nagapamati sila kag nagasimpatiya sa mga problema sang mga kabataan. Nakahibalo sila sang pinakabag-o nga musika, kalingawan, kag mga luyag sang mga kabataan. Ginapanikasugan sini nga mga indibiduwal nga dulaon sing amat-amat ang kahangawa sang mga kabataan paagi sa inanay nga pagpalahidlahid tuhoy sa sekso.”

Indi lamang malain nga mga adulto ang makatalagam. Dapat ka man mag-andam sa mga pamatan-on nga wala makahibalo ukon wala nagatahod sa mga  talaksan sang Biblia sa moral. Binagbinaga ang eksperiensia sang pamatan-on nga si Cody. Nagapakig-chat sia sa iban pa nga mga pamatan-on sa Internet sang ginhagad sia sang isa ka babayi nga maghambalanay sing silahanon lang nga duha. Nian ginpamangkot sia sang babayi sing nagapukaw sing seksuwal nga kailigbon nga pamangkot. Si Cody may pagpugong sa kaugalingon kag gilayon niya nga gintapos ang paghambalanay.

Bangod natural lang nga mangin interesado kita sa sekso, mahimo nga mabudlay gid para sa imo ang ginhimo ni Cody. Si Peter, nga ginsambit sa panugod, nagbaton: “Abi ko anay may pagpugong ako sa kaugalingon kag masarangan ko nga tapuson ang pagpakig-chat kon ang paghambalanay mangin tuhoy na sa sekso. Apang sa liwat kag liwat, wala ko ini mahimo kag aktual ako nga nagpakigsugilanon tuhoy sa sekso. Nakonsiensia gid ako pagkatapos sini.” Apang, mahimo ka mamangkot, ‘Kon ihinago ko kon sin-o ako sa chat room, makahalalit gid bala ang pagpakigsugilanon tuhoy sa sekso sa Internet?’

Makahalalit Bala ang Pagpakigsugilanon Tuhoy sa Sekso sa Internet?

Ang Biblia prangka tuhoy sa sekso. (Hulubaton 5:​18, 19) Matuod, ang tawo labi nga nangin interesado sa sekso sa tion sang pagkapamatan-on. Gani dapat ka makighambal tuhoy sa sekso. Ang imo mga pamangkot tuhoy sa sining importante nga butang nagakinahanglan sing mga sabat.⁠ * Apang, may daku nga epekto sa imo kalipay, sa karon kag sa palaabuton, kon paano mo ginapangita ang sabat sa imo mga pamangkot.

Kon mamat-od ka nga magpakig-chat tuhoy sa sekso, bisan pa sa mga tawo nga nagasiling nga mga abyan mo sila, mahimo nga maeksperiensiahan mo ang natabo sa isa ka pamatan-on nga ginlaragway sa Biblia. Bangod sang iya pagkamausisaon, nagdayandayan sia malapit sa balay sang isa ka babayi nga makihilawason. Sang primero, ang babayi nakigsugilanon lamang sa iya. Apang, sang napukaw ang iya kailigbon, indi na sia kontento sa pagpakigsugilanon lamang sa babayi. “Sa gilayon nagsunod sia sa iya, kaangay sang toro nga nagapakadto sa ihawan, . . . subong sang pispis nga nagadalidali padulong sa siod.”​​—⁠Hulubaton 7:​22, 23.

Sing kaanggid, ang pagpakigsugilanon tuhoy sa sekso sa Internet mahapos magdul-ong sa pagpangita mo sing daku pa nga kaayawan. “Sang nagapakig-chat ako,” hinumdom sang isa ka tin-edyer nga si Philip, “hinali lang nga naglutaw sa akon iskren ang malaw-ay nga larawan. Ginpadala ini sang akon ka-chat sa akon kompyuter.” Sa tion nga mapukaw na sang malaw-ay nga larawan ang imo kailigbon sa sekso, mahimo masulay ka nga mahibaluan ang dugang pa, subong sang makita sa pang-adulto nga chat room.⁠ * Madamo sang nasulay sa pagtan-aw sing pornograpiya ang nakahimo sing imoralidad kag nakaeksperiensia sing di-malikawan nga mga resulta.​—⁠Galacia 6:​7, 8.

Ang mga tawo nga luyag makigsugilanon sa imo tuhoy sa sekso sa Internet indi gid interesado sa imo kaayuhan. Luyag sining mga estranghero nga sulayon  ka sa pagpakigsugilanon tuhoy sa imoral nga mga butang​—⁠kag ayhan sa paghimo sing imoral nga mga butang​—⁠agod busgon ang ila kaugalingon nga mga kailigbon.⁠ * Agod amligan ang iya anak gikan sa mahingaliton sa sekso, si Hari Solomon nagsulat: “Ipalayo sa iya ang imo dalan, kag indi ka magpalapit sa ganhaan sang iya balay, agod indi mo mahatag sa iban ang imo dungog, . . . agod indi magpaayaw ang mga estranghero sa imo kusog.” (Hulubaton 5:8-10) Ang prinsipio sa sini nga laygay maaplikar man sa sini nga paagi: Indi magpalapit sa mga chat room diin ginahambalan ang seksuwal nga mga butang, agod indi mo mahatag ang imo dungog sa mga estranghero nga luyag lamang magbusog sang ila kaugalingon sa imo kahalitan.

“Mga Nagapakunokuno”

Apang, mahimo ka magsiling nga indi mo luyag makigsugilanon tuhoy sa sekso sa Internet. Kaangay nanday Peter kag Abigail, nga ginsambit kaina, mahimo ginatamod mo ang chat room subong isa ka duog diin mapabutyag mo ang imo kaugalingon nga wala nagapakilala kon sin-o ka, nga wala nagakahangawa nga basi mahuy-an.⁠ * Walay sapayan sini, may isa pa ka katalagman nga dapat mo mahibaluan.

Bangod wala mo ginapakilala kon sin-o ka sa mga chat room, ayhan masulay ka sa paglimbong. Si Abigail nagsiling: “Ako ang nagaumpisa sa pagpakigsugilanon kag dayon nagapakigbagay ako sa mga tawo nga masugilanon ko.” Kaangay ni Abigail, mahimo masulay ka nga magpakunokuno agod makigbagay sa isa ka grupo sa chat room. Mahimo ka makigbagay sa ila panghambal ukon sa ila luyag agod makatigayon sing bag-ong mga abyan. Sa pihak nga bahin, mahimo mo tamdon ang chat room subong isa ka duog agod mapabutyag mo ang mga ideya kag mga balatyagon nga sa banta mo indi mauyunan sang imo mga ginikanan ukon mga abyan. Diin man sa sini, ginalimbungan mo ang grupo ukon ang imo pamilya kag mga abyan. Paagi sa pagpakunokuno sa Internet, ginalimbungan mo ang imo mga ka-chat. Sa pihak nga bahin, kon wala mo ginapabutyag ang imo matuod nga balatyagon kag ideya sa imo pamilya kag mga abyan, ginalimbungan mo sila.

Bisan pa ang mga chat room bulubag-o pa lang nga paagi sa paggamit sing Internet, ang huyog sang tawo sa pagbinutig kag sa paglimbong madugay na nga nagaluntad. Ginasugid sang Biblia nga ginsugdan sang orihinal nga butigon, nga si Satanas nga Yawa, ang taktika nga ginagamit sang iban nga naga-chat. Ginlikom niya kon sin-o gid sia antes sang iya una nga pagbinutig. (Genesis 3:​1-5; Bugna 12:​9, 10) Malikawan mo nga malimbungan sang mga butigon kon sundon mo ang halimbawa ni Hari David. “Wala ako maglingkod upod sa mga tawo nga butigon,” sulat niya, “kag wala ako nagasulod upod sa mga nagapakunokuno.”​—⁠Salmo 26:4.

Subong sang ginsiling kaina, ang pila ka chat room may mapuslanon nga katuyuan. Apang, ang mga pamatan-on nga luyag magpahamuot kay Jehova dapat gid mag-andam sa ila paggamit sining moderno nga pamaagi sang komunikasyon. Kon kinahanglan mo nga maggamit sing chat room, halimbawa, para sa asaynment sa eskwelahan, pangabaya ang imo mga ginikanan ukon ayhan ang isa ka hamtong nga adulto nga maglingkod sa imo tupad samtang nagapakigsugilanon ka sa chat room. Ipatalupangod sang masunod nga artikulo ang duha pa ka rason kon ngaa dapat ka maghalong kon nagapakigsugilanon sa mga chat room. Binagbinagon man sini kon paano mo atubangon ang espesipiko nga mga problema nga mahimo magautwas bisan pa nagahalong ka tuhoy sa paggamit sini.

[Mga Nota]

[Retrato sa pahina 14, 15]

Ang pagpakigsugilanon sa Internet mahimo makatalagam