Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Chat Room​—⁠Paano Ko Malikawan ang mga Katalagman?

“Naga-chat ako sa Internet sing tatlo ukon apat ka oras kada adlaw. Kon kaisa diretso nga anom ukon pito ka oras.”​—⁠ José.⁠ *

ANG mga chat room​—⁠kaangay sang iban nga duog nga ginatabuan sang mga tawo nga wala nagakilalahay​—⁠may mga katalagman man nga dapat mo mahibaluan. Halimbawa, kon nakakadto ka sa isa ka daku nga siudad, makatarunganon lang nga likawan mo ang mga katalagman paagi sa paghibalo kon diin ang delikado nga mga duog kag indi magkadto sa sini.

Amo man sini ang pangatarungan kon magsulod ka sa isa ka chat room. Sa Oktubre 8 nga gua sang Magmata! ginbinagbinag ang duha ka katalagman nga yara sa chat room, nga amo ang posibilidad nga maka-chat mo ang mga mahingaliton sa sekso kag ang pagsulay nga magpakunokuno ka. May iban pa nga mga katalagman nga dapat man binagbinagon. Apang antes sini, paano ginaorganisar ang mga chat room?

 Gin-organisar nga May Katuyuan

Ginaorganisar ang mga chat room suno sa mga topiko nga nagaganyat sa espesipiko nga mga grupo sang tawo. Ang pila mahimo gin-organisar para sa mga mahiligon sa isa ka sahi sang isport ukon hobby. Ang iban mahimo para sa paghambalanay tuhoy sa isa ka programa sa telebisyon. Samtang ang iban naman gindesinyo para sa mga tawo nga nagapangangkon nga miembro sang isa ka partikular nga relihion.

Kon ikaw isa sa mga Saksi ni Jehova, ang pagkamausisaon mahimo magtiklod sa imo nga kadtuan ang mga chat room nga amo kuno ang duog diin makakita sing bag-o nga mga abyan ang pamatan-on nga mga Saksi gikan sa bug-os nga kalibutan. Isa gid ka maayo nga tulumuron nga makig-abyan sa mga pamatan-on nga masigkatumuluo mo. Apang, ining mga chat room may malalangon nga mga katalagman sa mga Cristiano. Ano ini nga mga katalagman?

Isa ka Malain nga Impluwensia

“Yara ako sa isa ka chat room upod sa grupo sang mga tawo nga abi ko mga Saksi ni Jehova tanan,” siling sang isa ka pamatan-on nga si Tyler. “Apang, wala magdugay, ang pila sining mga tawo nagpakamalaut sa aton mga pagpati. Sang ulihi, nangin maathag nga mga apostata gid gali sila.” Ginapakalain ukon ginamulay sini nga mga tawo ang ginakabig nila nga ila kuno mga masigkatumuluo.

Ang Anak sang Dios nga si Jesucristo, nagpaandam nga ang pila sang mga sumulunod niya magahingabot sang ila mismo mga kaupdanan. (Mateo 24:48-51; Binuhatan 20:​29, 30) Ang apostol nga si Pablo nagatawag sining mga indibiduwal sang iya tion nga di-matuod nga mga kauturan kag nagsiling sia nga ini sila “nagsulod sing tago” agod halitan ang mga yara sa Cristianong kongregasyon. (Galacia 2:4) Ang manunulat sang Biblia nga si Judas nagsiling nga “nagsulod sing tago” ining mga tawo sa tuyo nga ‘himuon ang di-bagay nga kalulo sang aton Dios nga balibad para sa lugak nga pagginawi.’ (Judas 4) Ginalaragway man niya sila subong mga “bato nga natago sa idalom sang tubig.”​—⁠Judas 12.

Talupangda nga pareho nga ginkilala nanday Pablo kag Judas ang patago nga mga paagi nga ginagamit pirme sang mga apostata. Ginasugid sining mga manunulat sang Biblia nga ining mga apostata “nagsulod sing tago” agod nga impluwensiahan ang mga yara sa sulod sang Cristianong kongregasyon. Sa karon, ang mga chat room nakabulig gid sa mga apostata sa ila pagpakunokuno para sa ila malalangon nga mga buhat. Kaangay sang mga bato nga natago sa idalom sang tubig, ining di-matuod nga mga Cristiano nagatago sang ila matuod nga tinutuyo paagi sa pagpakita sing interes sa pamatan-on nga mga Saksi. Apang, ang tulumuron nila amo nga lunuron ang pagtuo sang mga di-mainandamon.​—⁠1 Timoteo 1:⁠19, 20.

Ini nga magasin kag ang iban pa nga mga balasahon nga ginabalhag sang mga Saksi ni Jehova, sulitsulit nga nagapaandam tuhoy sa sini nga sahi sang katalagman.⁠ * Gani, ang bisan sin-o man nga maka-chat mo sa isa ka chat room nga gin-organisar kuno para sa mga Saksi ni Jehova, bisan pa indi sia isa ka apostata, isa sia nga nagabalewala gid sining pasad-sa-Biblia nga laygay. Luyag mo bala mangin abyan ang mga nagapasapayan sang pasad-sa-Biblia nga instruksion?​—⁠Hulubaton 3:​5, 6; 15:5.

 Ang Katalagman sang Pag-isahanon

Lakip pa sa dapat mo binagbinagon tuhoy sa mga chat room amo ang tion nga ginahinguyang mo sa sini. Si José nga ginsambit sa umpisa sini nga artikulo nagsiling: “Kon kis-a nagakawili gid ako sa pag-chat amo nga nagakalipat ako magkaon.”

Mahimo nga indi ka mawili sa mga chat room kaangay ni José. Apang, agod nga may tion ka nga mag-chat sa Internet, dapat ka magbakal sing tion gikan sa iban mo nga mga hilikuton. Ayhan, ang una gid nga maapektuhan indi ang imo homework ukon ang imo mga ulubrahon sa balay. Kundi, ang imo komunikasyon sa imo pamilya. Si Adrian nga taga-Espanya, nagsiling: “Nagahalin ako dayon sa lamesa pagkatapos sang kaon agod nga maka-chat. Nawili gid ako sa mga chat room amo nga halos wala na ako nagapakigsugilanon sa akon pamilya.”

Kon nagahinguyang ka sing hamili nga tion sa mga chat room, mahimo nga ginapahilayo mo na ang imo kaugalingon sa mga tawo nga importante gid sa imo. Ang Biblia nagahatag sining nagakaigo nga laygay: “Ang isa nga nagapain sang iya kaugalingon magapangita sang iya makagod nga handum; magapamatok sia sa tanan nga praktikal nga kaalam.” (Hulubaton 18:1) Indi ka gid pagpalig-unon sang mga estranghero nga ka-chat mo sa mga chat room nga sundon ang praktikal nga kaalam nga masapwan sa Biblia. Sa baylo, mahimo gid nga palig-unon ka nila nga himud-usan ang imo maiyaiyahon nga mga handum kag hayluhon ka nga lapason ang moral nga mga talaksan para sa mga Cristiano.

Matuod, mahimo makagalanyat ang mga chat room bangod ayhan mas mahapos mag-chat sangsa makighambal sa mga katapo sang imo pamilya. Ang imo mga ka-chat daw nagapamati gid sa imo opinyon kag ayhan ginasugiran ka man nila sang ila ginabatyag. Samtang ang mga katapo sang imo pamilya, daw wala sing tion nga magpamati sa imo kag daw nabudlayan makighambal sa imo.

Apang, pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Kilala bala sang akon mga ka-chat kon sin-o gid ako? Interesado gid bala sila sa akon kaayuhan?’ Sigurado nga ginaulikdan gid sang mga katapo sang imo pamilya ang imo emosyonal kag espirituwal nga kapagros. Kon ang imo mga ginikanan nagapanikasog nga sundon ang mga talaksan sang Biblia, luyag gid nila nga makigkomunikar sa imo. (Efeso 6:4) Kon matinahuron nga isugid mo sa ila ang imo mga panghunahuna kag mga balatyagon, mahimo makibot ka nga nahangpan ka gali nila.​—⁠Lucas 11:11-13.

Paglikaw sa mga Katalagman

Mahimo may rason ka gid nga magsulod sa isa ka chat room​—⁠halimbawa, kon kinahanglanon ini sa imo proyekto sa eskwelahan.⁠ * Kon amo, indi mangin makatalagam para sa imo ang chat room kon sundon mo ang masunod nga mga pangandam.

Una, likawi nga gamiton ang kompyuter nga naangot sa Internet kon nagaisahanon ka lang sa imo kuarto. Kaangay ini sa pagdayandayan sing isahanon sa isa ka madulom nga kalye sa isa ka siudad nga indi mo sunado​—⁠delikado ini katama. Sa baylo, ibutang ang kompyuter sa isa ka lugar sa sulod sang balay nga makita sang iban kon ginagamit ini.

Ikaduha, makigkomunikar sa imo mga ginikanan paagi sa pagpakita sa ila kon diin ka nga website masulod kag ipaathag kon ngaa kinahanglan mo magsulod sa sina nga chat room. Limitehi man ang kalawigon sang paggamit sang kompyuter kag sunda ini.

Ikatlo, magbutang sing mga computer program nga nagakontrol sang mga mensahe nga nagaabot agod maamligan ka gikan sa seksuwal nga pagpanggamo. Kon makabaton ka sing mga pangganyat sa sekso samtang naga-chat, isugid ini dayon sa imo mga ginikanan ukon manunudlo. Sa iban nga mga pungsod, isa ka krimen kon ang isa ka adulto nga nakahibalo nga bata ka pa magganyat sa imo paagi sa binastos nga mga text message ukon iban pa pornograpiko nga mga materyal. Dapat sila i-report sa mga pulis.

Dugang pa, indi gid pag-isugid ang imo ngalan, ang imo adres, ang ngalan sang imo eskwelahan, ukon ang numero sang inyo telepono sa kay bisan sin-o nga masugilanon mo sa chat room. Kag indi gid makigkita sa tawo nga nasugilanon mo lang sa Internet!

Bisan nasulat linibo ka tuig na ang nagligad, ang mga pinamulong sang maalam nga si Hari Solomon nagakaigo gihapon sa mga katalagman nga yara sa chat room: “Maalamon ang isa nga nakakita sang kapahamakan kag nagapanago, apang ang indi eksperiensiado nagapadayon kag nagaantos sang silot.”​—⁠Hulubaton 22:3.

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 26]

Mangin maalam, kag ipakita sa imo mga ginikanan kon sa diin ka nga “chat room” masulod