Ginpabakod sang Akon Pagtuo​—Pagkabuhi nga May ALS

PANUGIRON NI JASON STUART

“Ginakasubo ko, Mr. Stuart. May amyotrophic lateral sclerosis ka, ukon ALS, nga ginatawag man nga Lou Gehrig’s disease.”⁠ * Nian, ginsugid sang doktor ang masubo nga matabo: Sa indi madugay, indi na ako makalakat ukon makahambal, kag mahimo nga mapatay ako sa ulihi. “Daw ano pa kadugay ang itener ko?” pamangkot ko. “Ayhan mga tatlo tubtob lima ka tuig,” sabat niya. Beinte anyos lamang ako sadto. Apang, walay sapayan sining masubo nga balita, nagbatyag gihapon ako nga ginpakamaayo sa madamo nga paagi. Tuguti ako sa pagsaysay.

NATAWO ako sang Marso 2, 1978, sa Redwood City, sa California, E.⁠U.⁠A., ang ikatlo sa apat ka kabataan nanday Jim kag Kathy Stuart. Ginahigugma gid sang akon mga ginikanan ang Dios, kag ginpasalop nila sa akon ang tudok nga pagtahod sa espirituwal nga mga prinsipio kag sa akon mga utod​—⁠nga sanday Matthew, Jenifer, kag Johnathan.

Sa madumduman ko pa, ang pagpakigbahin sa pamalaybalay nga ministeryo, pagtuon sing Biblia, kag pagtambong sa Cristianong mga miting nangin regular nga bahin sang rutina sang amon pamilya. Ining espirituwal nga pagpadaku nakabulig sa akon nga magbakod ang akon pagtuo kay Jehova nga Dios. Wala gid magsulod sa akon pensar kon paano pagatilawan ang akon pagtuo.

Natuman ang Handum Ko sang Bata Pa Ako

Sang 1985 gindala sang akon amay ang amon pamilya sa New York, agod magduaw sa Bethel sa Brooklyn, ang ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova. Bisan pa siete anyos lamang ako sadto, nabatyagan ko nga may pinasahi gid sa Bethel. Ang kada isa daw may kalipay gid sa iya trabaho. Nahunahuna ko, ‘Kon magdaku ako, gusto ko mangin Bethelite kag magbulig sa paghimo sing mga Biblia para kay Jehova.’

Sang Oktubre 18, 1992, ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova paagi sa pagpabawtismo sa tubig. Pila ka tuig sang ulihi, sang 17 anyos ako, gin-upod ako ni Tatay agod magduaw liwat sa Bethel. Bangod pamatan-on na, naapresyar ko sing labi pa ang importansia sang hilikuton nga ginahimo didto. Nagpauli ako nga mas determinado nga lab-uton ang akon tulumuron nga mangin Bethelite.

Sang Septiembre 1996, nag-alagad ako subong isa ka regular nga payunir, ukon bug-os tion nga ebanghelisador. Agod nga masentro ko ang akon igtalupangod sa akon tulumuron, naghugod ako sa espirituwal nga mga butang. Gindugangan ko ang akon tion para sa adlaw-adlaw nga pagbasa sang Biblia kag personal nga pagtuon. Kon gab-i nagapamati ako sa mga rekording sang mga pamulongpulong nga napasad sa Biblia. Ang pila sining mga pamulongpulong nagsambit sing eksperiensia sang mga Cristiano nga napatay nga may mabakod nga pagtuo sa nagapakari nga Paraiso kag sa pagkabanhaw. (Lucas 23:43; Bugna 21:​3, 4) Sang ulihi nasaulo  ko ining tanan nga mga pamulongpulong. Wala ko mahibaluan sadto nga mangin mapuslanon gid ining makapalig-on nga impormasyon sa ulihi.

Sang Hulyo 11, 1998, may sulat nga nag-abot halin sa Brooklyn. Huo, gin-agda ako nga magkadto sa Bethel. Mga isa ka bulan sang ulihi yara na ako sa akon kuarto sa Bethel. Sa bindery ako gin-asayn, agod maghimo sing mga libro nga ginapadala sa madamo nga kongregasyon. Natuman gid ang akon ginahandum sang bata pa ako. Nangin Bethelite ako, nga ‘nagahimo sing mga Biblia para kay Jehova’!

Nagbalatian Ako

Apang, mga isa ka bulan antes magpa-Bethel, natalupangdan ko nga indi ko na mauntay gid ang akon inugtudlo sa tuo nga kamot. Sa amo man nga tion, nabatyagan ko nga madali lang ako kapuyon sa akon trabaho subong isa ka manugtinlo sang swimming pool. Abi ko nagatinamaran lang ako. Kay sang una gani mas mabug-at pa sa sini ang akon obra pero wala man ako sing problema.

Mga pila lang ka semana halin sang mag-abot ako sa Bethel, naglala pa ang akon pamatyag. Indi ako makadungan sa iban nga mga pamatan-on nga madasig kag mapagsik magsaka-panaug sa hagdan. Ang akon trabaho sa bindery nagalakip sing paghakwat sa tinangkas nga mga signatura sang libro. Luwas nga madali ako makapoy, nagatiko pa ang akon tuo nga kamot. Subong man, ang kaunuran sang akon kamalagku nagagamay, kag sang ulihi indi ko na mahulag ang akon kamalagku.

Duha pa lang ka bulan halin sang mag-abot ako sa Bethel, sang tunga-tunga sang Oktubre, nasayasat sang doktor nga ALS ang akon balatian. Sang maghalin ako sa opisina sang doktor, gindumdom ko dayon ang saulado ko nga mga pamulongpulong sa Biblia. Mahimo nga yara gid sa akon ang espiritu ni Jehova bangod wala gid ako mahadlok mapatay. Naggua lang ako kag naghulat sing salakyan pabalik sa Bethel. Nangamuyo ako nga pabakuron ni Jehova ang akon pamilya kon sugiran ko sila sang akon kahimtangan.

Subong sang ginsambit ko sa umpisa, nagbatyag gid ako nga ginpakamaayo. Ang akon handum sang bata pa ako nga makapa-Bethel natuman. Sadto nga gab-i naglakatlakat ako sa Brooklyn Bridge, kag nagpasalamat kay Jehova nga gintugutan niya ako nga malab-ot ang akon tulumuron. Nangamuyo man ako sing hugot nga buligan niya ako nga mabatas ining makahaladlok nga balatian.

Madamong mga abyan ang nagtawag agod buligan ako kag palig-unon. Gintinguhaan ko nga mangin malipayon kag positibo. Apang, mga isa ka semana pagkatapos matukiban sang doktor kon ano ang balatian ko, sang nagtawag ako sa akon iloy, nagsiling sia nga maayo kay maisog ako apang wala sing malain sa paghibi. Nagahambal pa sia, naghibi na ako. Narealisar ko abi nga madula ko na ang tanan ko nga ginhandum.

Gusto na ni Nanay kag ni Tatay nga makapauli ako, gani isa ka aga sang katapusan sang Oktubre, ginsorpresa nila ako sang manuktok sila sa akon kuarto. Sang masunod nga pila ka adlaw, ginlibot ko sila sa Bethel kag ginpakilala sa akon mga abyan kag subong man sa mga may edad kag madugay na nga mga katapo sang pamilya Bethel. Yadtong hamili nga mga adlaw nga ginpaambit ko sa akon mga ginikanan ang akon eksperiensia sa Bethel isa sa pinakamalipayon nga handumanan sa akon kabuhi.

Paghunahuna sa Akon mga Pagpakamaayo

Sugod sadto, padayon ako nga ginpakamaayo ni Jehova sa madamo nga paagi. Sang Septiembre 1999, naghatag ako sang una ko nga pamulongpulong publiko. Nakahatag man ako sing pamulongpulong sa iban nga mga kongregasyon, apang sang ulihi indi ko na ini mahimo bangod nagpukol na gid ako.

Ang isa pa ka pagpakamaayo amo ang padayon nga gugma kag suporta sang akon pamilya kag subong man sang akon espirituwal nga pamilya sang mga kauturan. Bangod amat-amat nga nagaluya ang akon mga tiil, ginauyatan ako sang akon mga abyan agod nga makalakat ako kon nagabantala. Ang iban nagkadto pa gani sa balay agod magbulig sa pag-atipan sa akon.

Ang isa sa labing daku nga pagpakamaayo amo ang akon asawa nga si Amanda. Sang nagpauli  ako halin sa Bethel, nangin mag-abyan kami, kag nagdayaw ako sa iya espirituwal nga pagkahamtong. Ginsugid ko sa iya ang tanan tuhoy sa akon balatian nga ALS kag ang ginsiling sang doktor nga mahimo matabo sa akon. Pirme kami nagaupdanay sa ministeryo antes kami nagnobyahanay. Nagpakasal kami sang Agosto 5, 2000.

Si Amanda nagsiling: “Naluyag ako kay Jason bangod sa iya gugma sa Dios kag sa iya kakugi sa espirituwal nga mga butang. Mamag-an ang buot sang mga tawo sa iya, tigulang man ukon bata. Hipuson ako kag mahuluy-on, apang mapasik sia kag mainabyanon. Palalahog kami nga duha, gani pirme lang kami nagakadlaw. Pahamtang gid ang akon buot sa iya, nga daw subong bala nga madugay na kami nga kilalahay. Ginpahangop ni Jason sa akon kon ano gid ang iya balatian kag kon ano ang paabuton namon nga matabo. Apang nahunahuna ko nga mangin malipayon kami tubtob buhi si Jason. Isa pa, wala sing kasiguraduhan ang kabuhi sa sining sistema sang mga butang. Ang ‘tion kag wala ginapaabot nga hitabo’ nagakatabo bisan sa mga may mapagros sing panglawas.”​—⁠Manugwali 9:11.

Pagpangita sing mga Paagi Agod Makakomunikar

Naglala pa gid ang akon pagpukol, gani ginabadbad ni Amanda ang akon ginahambal. Sang indi na gid ako makahambal, naghimo kami sing isa ka pinasahi nga paagi sang pagkomunikar. Ginahambal ni Amanda ang mga letra sa alpabeto, kag kon masiling na niya ang mga letra nga luyag ko, nagapamisok ako. Ginatandaan niya yadtong mga letra, kag nian nagapadayon kami sa masunod naman nga letra. Sa sining paagi matigbato ko ang luyag ko ihambal. Nangin hanas kami ni Amanda sa sining paagi sang pagpakigkomunikar.

 Bangod sa modernong teknolohiya karon, may yara ako isa ka laptop nga kompyuter agod nga makakomunikar ako. Gina-type ko ang luyag ko ihambal kag ginahambal sang kompyuter ang akon gin-type. Sanglit indi ko na magamit ang akon mga kamot, ang infrared sensor ginataya sa akon guya kag alisto ini sa bisan ano nga hulag. May isa ka kahon nga may alpabeto nga makita sa kilid sang screen sang kompyuter. Paagi sa pagpahulag sang akon guya, mapili ko ang letra kag ma-type ko ang mga tinaga.

Sa bulig sining kompyuter, makasulat ako sa mga tawo nga interesado sa Biblia​—⁠ang mga nasalapuan sang akon asawa sa ministeryo. Ginagamit ang akon computer voice, sarang ako makahatag sing nahanda nga mga presentasyon sa pamalaybalay kag makahiwat sing mga pagtuon sa Biblia. Sa sining mga paagi padayon ako nga nagaalagad subong isa ka regular nga payunir. Sining karon lang, makahatag ako liwat sing mga pamulongpulong kag makadumala sing pila ka asaynment sa pagtudlo sa kongregasyon, diin isa ako ka ministeryal nga alagad.

Paghupot sing Pagkapalalahog

Naeksperiensiahan namon ang makahalanusbo nga mga kahimtangan. Bangod nagaluya pa gid ang akon mga tiil, masami ako nagakatumba. Makapila nga nagtingkaya ako kag napilasan ang akon ulo. Nagapalanig-a ang akon mga kaunuran, gani daw subong ako sang kahoy nga nagakatumba. Ginakibang ang mga upod ko kag nagadalidali sa pagtabang sa akon. Apang masami nga nagalahog ako agod madula ang tension. Ginatinguhaan ko pirme nga magpakadlaw. Ano pa abi ang mahimo ko? Kon maakig ako sa akon mabudlay gid nga kahimtangan, may mabulig bala ini sa akon?

Isa ka gab-i sang naggua kami ni Amanda upod ang duha ka abyan, hinali lang ako nga nagtingkaya kag nakaigo ang akon ulo. Nadumduman ko pa ang tatlo ka nahangawa nga mga nawong nga nagatulok sa akon kag ang isa sa akon mga abyan nagpamangkot sa akon kon okey lang ako.

“Huo,” siling ko, “apang nakakita ako sing mga bituon.”

“Wala ka nagalahog?” pamangkot sang akon abyan.

“Tuod man, tan-awa bala ho,” sabat ko, nga nagatudlo sa langit. “Katahom sa ila.” Naghinarakhak ang tanan.

Paglandas sa Kabudlayan Adlaw-adlaw

Samtang nagaluya ang akon mga kaunuran, nagabudlay man ang akon kahimtangan. Ang mahapos nga mga hilikuton, subong sang pagkaon, pagpaligo, pagpamus-on ukon pagpangihi, kag pagpamutones, nangin mabudlay kag makailinit nga hilikuton adlaw-adlaw. Naglala pa gid ang akon kahimtangan tubtob nga indi na ako makagiho, makahambal, makakaon, ukon makaginhawa kon indi ako mabuligan para mahimo ko ini. May tubo nga ginaangot sa akon tiyan kag diri ginapaagi ang likido nga pagkaon. Agod makaginhawa may ventilator nga ginaangot sa akon tutunlan.

Bisan pa determinado ako nga indi magpabulig tubtob masarangan ko, handa pirme si Amanda nga magbulig sa akon. Bisan pa daw halos indi ko na maatipan ang akon kaugalingon, wala gid niya ginpabatyag sa akon nga inutil ako. Nagatinguha gid sia nga indi madula ang akon dignidad. Talalupangdon  gid ang iya pag-atipan sa akon, pero nahibaluan ko nga indi ini mahapos.

Ginlaragway ni Amanda ang iya ginabatyag: “Amat-amat ang paglala sang balatian ni Jason, gani natun-an ko kon paano sia atipanon. Bangod may ventilator sia, kinahanglan niya ang 24 oras nga pag-atipan. Madamo nga plemas kag laway ang nagasupot sa iya baga, nga dapat pasuyupan nga ginagamit ang isa ka suction device. Amo kon ngaa kami nga duha indi makatulog sing maayo. Kon kaisa, nagabatyag ako nga nagaisahanon kag nalugaw-an. Bisan pa pirme kami nagaupdanay, indi kami makasugilanon. Mapasik sia nga tawo, kag karon ang kapagsik niya makita na lamang sa iya mga mata. Tuman gihapon sa iya ka palalahog, kag alisto man ang iya hunahuna. Apang nahidlaw na gid ako sa iya tingog. Nahidlaw man ako sa iya mga hakos kag bisan ang pag-uyat lang niya sa akon mga kamot.

“Kon kaisa ginapamangkot ako sang mga tawo kon paano ko ini ginaatubang. Ti, ini nga kahimtangan nagtudlo sa akon nga magsalig pa gid kay Jehova. Kon ako lang, indi ko gid maagwanta ini nga kahimtangan nga daw subong bala nga daw indi ako makaginhawa. Nakabulig ang pangamuyo, kay si Jehova lamang ang nakahangop sa akon kag sa akon ginaagihan. Daku man nga bulig ang mga ginikanan ni Jason. Pirme nila ako ginabuslan kon luyag ko magpahuway ukon maggua sa latagon. Ginapasalamatan ko man ang bulig kag suporta nga nabaton namon gikan sa mga kauturan sa amon kongregasyon. Ang isa pa nga nakabulig sa akon amo ang pagdumdom nga ang bisan ano nga pag-antos sa sining sistema ‘umalagi kag mamag-an.’ (2 Corinto 4:17) Ginapamensar ko pirme ang bag-ong kalibutan, nga sa sini ayuhon ni Jehova ang tanan nga butang. Mahimo nga maghibi ako sa kalipay kon madula na ining tanan nga pag-ipit kag si Jason maayo na.”

Pagpakigbato sa Depresyon

Ginabaton ko nga subong isa ka lalaki kon kaisa makapaluya gid para sa akon ang magpungko lang sa wheelchair nga wala sing mahimo. Nadumduman ko pa isa ka bes sang didto kami sa balay sang akon magulang nga babayi para sa isa ka pagtinipontipon sang pamilya. Wala pa ako makakaon, gani gutom na gid ako. Malipayon ang tanan nga nagakaon sing mais kag sinugba nga karne para sa hamburger. Samtang ginatan-aw ko nga nagakinaon ang iban kag nagadalodalo sa mga lapsag, nasubuan gid ako. Sa pensar ko: ‘Indi gid ini makatarunganon! Ngaa indi ko man mahimo ining tanan nga mga butang?’ Indi ko luyag nga maguba ang pagkinalipay sang tanan sadto nga gab-i, gani nagpakitluoy ako kay Jehova nga buligan ako nga indi maghibi.

Ginapahanumdom ko ang akon kaugalingon nga paagi sa pagpabilin nga matutom, mahatagan ko si Jehova sing kahigayunan nga ‘masabat si Satanas nga nagayaguta sa iya.’ (Hulubaton 27:11) Naghatag ini sing kusog sa akon, bangod narealisar ko nga may yara pa mas importante nga mga hulusayon sangsa kon bala makakaon ako sing mais ukon makadalodalo sa mga lapsag.

Nahibaluan ko gid kon daw ano kadali para sa isa ka tawo nga balatianon nga magkonsentrar sa iya kaugalingon nga mga problema. Apang nakabulig sa akon nga may “madamo pirme sing ginahimo sa hilikuton sang Ginuo.” (1 Corinto 15:58) Paagi sa pagpabilin nga masako sa ministeryo, wala na ako sing tion pa nga magkabalaka sa akon mga problema. Paagi sa pagbulig sa iban nga mapauswag ang ila pagtuo kay Jehova nangin sekreto ini agod mangin malipayon ako.

May nakabulig pa sa akon agod mabatuan ang kasubo. Ginadumdom ko ang mga eksperiensia sang mga matutom nga nabilanggo, ang iban sa bartolina, bangod wala sila mag-untat sa pagbantala nahanungod sa Ginharian sang Dios. Ginakabig ko nga ang akon kuarto amo ang akon selda kag napriso ako bangod sa akon pagtuo. Ginahunahuna ko ang pila ka bentaha ko sangsa pila sa ila. Makatigayon ako sing pasad sa Biblia nga mga literatura. Sarang ako makatambong sa Cristianong mga miting, sing personal ukon paagi sa telepono. Makabantala ako sing hilway. Yara ang akon hamili nga asawa nga upod ko. Ang pagpamalandong sa sini nakabulig sa akon nga maapresyar kon daw ano ako ka ginpakamaayo.

Paborito ko gid ang mga pinamulong ni apostol Pablo: “Wala kami nagapangampo, kundi bisan pa ang amon pagkatawo sa gua nagapalangluya, pat-od gid nga ang amon pagkatawo sa sulod ginabag-o sa adlaw-adlaw.” Kaangay ako sa isa ka tawo nga nagapalangluya sa gua. Apang determinado ako nga indi mangampo. Nakabulig sa akon ang pagtulok paagi sa akon mga mata sang pagtuo sa “mga butang nga dimakita,” lakip ang mga pagpakamaayo sa nagapakari nga bag-ong kalibutan, diin nahibaluan ko nga pagaayuhon ako ni Jehova.​—⁠2 Corinto 4:​16, 18.

[Nota]

[Kahon/Retrato sa pahina 27]

Mga Impormasyon Tuhoy sa ALS

▪ Ano ang ALS? Ang ALS (amyotrophic lateral sclerosis) isa ka balatian nga madasig maglala kag nagahalit sa mga motor neuron (mga selula sang nerbio) sa taludtod kag sa ubos nga bahin sang utok. Ang mga motor neuron amo ang nagadala sang mga mensahe halin sa utok pakadto sa boluntaryo nga mga maskulo sa bug-os nga lawas. Nagaluya ukon nagakapatay ang mga motor neuron bangod sa ALS, nga ginabangdan sang amat-amat nga pagkaparalisado.⁠ *

▪ Ngaa ang ALS ginatawag man nga Lou Gehrig’s nga balatian? Si Lou Gehrig isa ka sikat nga humalampang sang baseball sa Amerika nga nagbalatian sing ALS sang 1939 kag napatay sang 1941 sa edad nga 38 anyos. Sa iban nga mga pungsod ang ALS ginatawag nga balatian sa motor neuron, nga isa ka masangkad nga kategoriya sang mga balatian nga nagalakip sang ALS. Ginapatuhuyan man ang ALS kon kaisa subong Charcot’s nga balatian, nga ginsunod sa ngalan ni Jean-Martin Charcot, ang Pranses nga neurologo nga una nga naglaragway sini sang 1869.

▪ Ano ang ginabangdan sang ALS? Wala mahibalui kon ano ang ginabangdan sang ALS. Apang, suno sa mga manugpanalawsaw mahimo nga ang kabangdanan nagalakip sing mga virus, kakulang sing protina, mga depekto sa genes (ilabi na sa familial nga ALS), makahililo nga mga metal, mga neurotoxin, (ilabi na sa Guamanian nga ALS), kag mga depekto sa immune system kag enzyme.

▪ Ano ang mahimo matabo? Samtang nagalala ang balatian, amat-amat nga nagaluya kag nagagamay ang mga maskulo sang bug-os nga lawas. Kon maggrabe na gid, ginapaluya sining balatian ang mga maskulo sa sistema sang respiratoryo, kag sa ulihi ang pasyente magadepende na lang sa ventilator. Bangod ining balatian nagaapektar lamang sa mga motor neuron, wala sini ginahalitan ang utok, personalidad, kaalam, ukon memorya sang pasyente. Wala man sini ginahalitan ang mga igbalatyag​—⁠ang pasyente makakita, makapanimaho, makapanabor, makabati, kag makabatyag man gihapon. Masami nga ang ALS makamamatay sa sulod sang tatlo tubtob lima ka tuig sa umpisa sang sintomas, apang mga 10 porsiento sang mga pasyente ang mahimo makalampuwas sa sulod sang napulo ka tuig ukon kapin pa.

▪ Paano bulngon ini nga balatian? Wala sing nahibaluan nga bulong para sa ALS. Ang doktor sarang makareseta sing mga bulong agod maghaganhagan ang mga kabudlayan nga naangot sa pila ka mga sintomas. Depende sa sintomas kag sa kalala sang balatian, mahimo makabulig sa pasyente ang pila ka serbisyo sang rehabilitasyon, lakip ang pisikal kag occupational nga terapiya, terapiya para sa paghambal, kag nanuhaytuhay nga makabulig nga mga kagamitan.

[Nota]

[Credit Line]

Lou Gehrig: Photo by Hulton Archive/Getty Images

[Retrato sa pahina 25]

Pag-tour sa Bethel sang 1985

[Retrato sa pahina 26, 27]

Upod si Amanda sa adlaw sang amon kasal

[Retrato sa pahina 28]

Isa ka pinasahi nga laptop nga kompyuter agod buligan ako nga makakomunikar

[Retrato sa pahina 28, 29]

Naghatag ako sing mga pamulongpulong sa amon kongregasyon