Nagalupad Sila!

HALOS kasisidmon na sadto, kag matugnaw kaayo ang dupoydupoy sang tigragas. Apang ang wala tinimuktimok nga kalinong ginbuong sang magahod nga huni sang nagapanong nga mga gansa. Sa hinali lang, nagtuhaw sila sa ibabaw​—⁠mga 20 sila nga nagaporma sing higante nga V samtang nagasugod sila sa ila elegante kag mabaskog nga pagkapaykapay. Ang isa ka gansa elegante nga naghilay pawala kag nagsaylo sa likuran sang grupo. Napukaw ang akon interes sa sining makatilingala nga talan-awon. Ngaa nagaporma V ang mga gansa kon nagalupad sila? Kag diin sila pakadto?

Ang gansa isa ka sahi sang pispis nga nagatener sa tubig, kag kapamilya sang pato kag dugwak. Mga 40 ang espesyi sang gansa sa bug-os nga kalibutan, kag masami sila makita sa Aminhan nga Amerika, Asia, kag Europa. Ang Canada goose amo ang isa sa labing kilala nga espesyi, bangod sang malaba, itom nga liog kag puti nga kambang sa tutunlan sini. Ang hamtong nga sulog sang isa ka sahi nga ginatawag nga higante nga Canada goose mahimo nga tubtob sa 8 kilos ang kabug-aton kag ang pakpak 2 metros ang kalaparon. Ini nga gansa nagahinguyang sang tig-ilinit sa aminhan tubtob sa Alaska kag naaminhan nga Canada kag dayon nagapangayaw ini sa bagatnan tubtob sa Mexico kon tigtulugnaw.

Importante gid ang tayming sang pagpangayaw sang mga gansa. Kon temprano sila mag-abot sa aminhan, ang tubig nagayelo pa kag diutay lamang ang mga tanom. Busa, ang pag-abante sang mga Canada goose paaminhan dapat nga magtayming man sa pag-init  sang panahon. Pag-abot nila sa ila destinasyon, nagapinarisay ang mga gansa, nian ang tagsa ka paris nagatukod sang ila kaugalingon nga buluaran.

Ang paglupad nga nagaporma V nagabulig sa mga gansa nga makita ang isa kag isa sa ila kag madali makasunod kon ang pispis sa unahan magkambio sing direksion, kadasigon, ukon kataason. Dugang pa, nagapati ang pila ka eksperto nga ang sulog sang hangin nga matuga sang pagkapaykapay sang mga gansa sa unahan nagapahapos sang paglupad sang mga gansa sa likuran, gani mabuhinan ang daw mabalod nga hangin. Kon ano man, masami nga daw pila ka pamilya ang nagapangayaw nga panong, nga ginapangunahan sang nagabuslanay nga mga adulto.

Masami nga pareho lang gihapon nga pugaran ang ginagamit sang mga Canada goose kada tuig. Ang pugaran masami nga human sa simple lamang nga mga materyales, subong sang mga lipak, hilamon, kag lumot. Ang mga gansa monogamous​—⁠buot silingon, isa lang ang ila paris tubtob kabuhi. Kon mapatay ang isa sa ila, ang namatyan nga gansa mahimo nga magbaton sing liwan nga kaparis. Apang, masami nga nagapabilin ini nga isahanon na lamang.

Ang munga nagapangitlog sing apat tubtob walo ka itlog, nga ila ginalumluman sa sulod sang mga 28 ka adlaw. Ang sulog kag munga makahaladlok nga manug-amlig. Kon yara sa peligro ang ila mga boto, masupog ang sulog kag munga nga mga gansa. Paagi sa ila mga pakpak, mabaskog nga mabunal nila ang mga manunukob.

Ang boto sang gansa nagasugod sa pagkomunikar samtang yara pa sa sulod sang itlog. Matagsing sila nga nagahuni (nga nagapatimaan sing pagkakontento) ukon nagasiyak sila kon may peligro. Ang mga adulto nagagamit man sing lainlain nga sahi sang huni, kon nagakomunikar sa ila mga boto kag sa isa kag isa. Sa katunayan, mga 13 ka magkatuhay nga mga huni ang nakilala sang mga manugpanalawsaw sa tunga sang mga Canada goose.

Ang mga gansa nagahatag gid sing pamatuod nga “sila duna nga maalam.” (Hulubaton 30:24) Sa pagkamatuod, ang tanan nga padungog dapat ipatungod kay Jehova nga Dios, ang isa nga naghimo sang tanan nga butang​—⁠lakip ang may pakpak nga mga tinuga sang langit.​—⁠Salmo 104:24.

[Kahon/Mga retrato sa pahina 17]

Nahibaluan mo bala?

● Ang mga boto sang gansa gilayon nga nagabiya sa pugaran kag nagaupod sa ila nanay kag tatay. Ang mga pamilya masami nga nagaunungay.

● Ang mga bar-headed goose nagapangayaw kuno sa Mount Everest, nga may kataason nga mga 8,900 metros.

● Ang iban nga mga sahi sang gansa makalupad sing linibo ka kilometro nga wala pulupahuway.

● Kon nagalupad sa kadasigon nga kaanggid sa mga gansa nga nagalupad sing solo, ang mga gansa nga nagalupad nga may pormasyon indi tuman kasunson nga nagakapaykapay sang ila mga pakpak, gani mas mahinay ang pagpitik sang ila tagipusuon.

[Credit Line]

Top left: U.⁠S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Duane C. Anderson

[Credit Line sang retrato sa pahina 16]

Flying geese: © Tom Brakefield/CORBIS