Pagbantay sa Kalibutan

▪ Ginahatag sang gobierno sang Espanya ang 0.5 porsiento gikan sa ginabayad nga buhis sang kada pumuluyo sa pagbulig sa mga imol ukon sa Katoliko nga mga organisasyon, depende sa luyag sang kada pumuluyo. Bisan pa nga 80 porsiento sang mga Espanyol ang nagapangangkon nga mga Katoliko, 20 porsiento lang ang nagpili nga ihatag ini sa simbahan.​—⁠EL PAÍS, ESPANYA.

▪ “Ang pagpanigarilyo sa edad nga 30 nagabuhin sa kabuhi sang isa ka lalaki sing 5 ¹⁄2 ka tuig, kag sa babayi naman sing kapin sa 6 ¹⁄2 ka tuig,” suno sa tsart sang kalawigon sang kabuhi nga ginhimo sang Institute of Actuaries. Apang, ang pag-untat sa pagpanigarilyo sa edad nga 30 nagabuhin sang halos tanan nga katalagman nga mapatay bangod sa mga balatian nga tuga sang pagpanigarilyo.​—⁠THE TIMES, INGLATERRA.

▪ Sang tuig 2004, nagdugang sing 3.4 porsiento ang ginagamit nga langis sa bug-os nga kalibutan sang maglab-ot ini sa 82.4 ka milyon ka bariles nga langis kada adlaw. Ang ginabangdan sang halos katunga sini nga pagdugang amo ang Estados Unidos nga nagagamit sing 20.5 ka milyon ka bariles kag ang China nga 6.6 ka milyon ka bariles kada adlaw.​—⁠VITAL SIGNS 2005, WORLDWATCH INSTITUTE.

“Apresyaha ang Imo Iloy”

Ginabulubanta sang mga analista sa pagtrabaho nga kon ang isa ka taga-Canada nga iloy nga yara lang sa balay kag may duha ka nagaeskwela nga kabataan, suelduhan sa tanan niya nga ginaobra, mga $163,852 (Canadian) ang iya sueldo sa bug-os nga tuig, lakip ang bayad sa pag-overtime. Ini nga kantidad ginbase sa promedyo nga sueldo sa karon kag sa “100 ka oras nga pagtrabaho kada semana, nga ginahuman sang anom ka adlaw nga tig-15 ka oras ang trabaho kag isa ka adlaw nga 10 ka oras ang trabaho,” siling sang pamantalaan nga Vancouver Sun. Lakip sa mga responsibilidad sang iloy nga yara lang sa balay amo ang manugbantay sa bata kon adlaw, manunudlo, drayber, manugpaninlo, kusinera, nars, kag manugmentinar sa sulod sang balay. Ang pamantalaan nagalaygay: “Apresyaha ang imo iloy: Mahimo nga kulang ang iya sueldo.”

Nagasumpakilay nga mga Prinsipio sang mga Pamatan-on

Ang mga pamatan-on sa Finland labi nga nahuyog karon sa “paghimo sang ila kaugalingon nga mga prinsipio,” siling sang isa ka buletin sang University of Jyväskylä, sa Finland. Kinaandan karon, nga “ang mga tawo nagapamulotpulot sang ila luyag tuuhan bisan diin lang, nga daw subong bala nga nagapamalaklon sila,” siling sang buletin. Nagaresulta ini sa pagsumpakilay kon kaisa. Halimbawa, ang mga pamatan-on nagapati nga dapat palareho ang pag-ambit sa kamanggaran kag kahamungayaan; apang, “nagapati na sila sa walay pangirakira kag walay kaluoy nga pagpaindisanay.”

Risgo sa Prion Paagi sa Pagpatughong sing Dugo

Sa isa ka balita nga ginpagua sining karon lang, nagsiling ang French Health and Safety Agency for Medical Products nga ang risgo nga makasulod sa lawas ang prion bangod sang pagpatughong sing dugo indi lang posible kundi mahimo gid nga matabo. Ang mga prion amo ang mga molekula sang protina nga ginapatihan nga ginahalinan sang isa ka sahi sang Creutzfeldt-Jakob disease (vCJD) sa mga tawo. Ining makamamatay nga pagluya kag pagpalya sang sistema sang nerbio, nga wala pa sing matigayon nga bulong, isa ka balatian sang tawo nga kaangay sa spongiform encephalopathy, nga mas kilala nga mad-cow disease. Gindeklarar nga nagdaku ang risgo, pagkatapos madiskobrehan ang duha ka kaso sa Britanya nga mahimo nasudlan ang lawas sing vCJD bangod sa pagpatughong sing dugo. Wala pa sing masaligan nga mga pamaagi sa pag-eksamin agod masayasat ini nga balatian antes pa magsugod ang mga sintomas.

Luyag ang Niwangon nga Lawas

Nadiskobrehan sang mga manugpanalawsaw nga “ang mga bata nga babayi nga halos lima pa lamang ka tuig indi kontento sa ila lawas kag nagahandum nga kuntani mas niwangon pa gid sila,” report sang The Sydney Morning Herald. Ginahinambitan sang report ang isa ka pagtuon tuhoy sa mga taga-Australia nga mga bata nga babayi nga nagapangidaron sing lima tubtob walo ka tuig. Halos katunga sining mga bata nga babayi ang luyag sang mas niwangon nga lawas, samtang ang pareho man nga kadamuon nagsiling nga “magadieta sila kon magdugang ang ila bug-at.” Ang isa ka manugpanalawsaw nagsiling nga ining sayop nga pagtamod tuhoy sa kadakuon sang lawas “mahimo bangdan sang manubo nga pagtamod sa kaugalingon, depresyon kag problema sa pagkaon kon magdaku na sila.”