Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Paano Ko Mapamatukan ang Sex sa Eskwelahan?

“Adlaw-adlaw, puro sex ang ginaistoryahan sang mga tin-edyer. Ang mga babayi pa ang nagapanghagad sa mga lalaki, kag sa eskwelahan mismo sila naga-sex.”​​—⁠Eileen, 16.

“Sa amon eskwelahan, ang mga homoseksuwal nagahimo sing malaw-ay nga butang bisan sa atubang sang iban nga mga kabataan kag daw wala lang ini sa ila.”​​—⁠Michael, 15.⁠ *

PIRME bala ginaistoryahan sang imo mga klasmeyt ang tuhoy sa sex? Ang iban bala sa ila aktual nga naga-sex? Kon amo, mahimo nga ang imo balatyagon pareho sa iya sang isa ka lin-ay nga nagpaanggid sang eskwelahan sa “isa ka gina-shootingan sang isa ka X-rated nga pelikula.” Ang kamatuoran amo, madamo sing kahigayunan ang kalabanan nga pamatan-on nga hambalan ang sex ukon mag-sex pa gani sa eskwelahan.

Mahimo mabatian mo nga ginaistoryahan sang imo mga klasmeyt ang nahanungod sa “hooking up”​—⁠isa ka termino nga nagakahulugan sang pagpakig-sex bisan pa nga wala nagaluyagay. Sa pila ka hitabo, nagahulid sila sa mga tawo nga indi pa nila kilala sing maayo. Sa iban naman nga hitabo, nagapakigkita sila agod lamang makighulid sa mga estranghero nga nakilala nila sa Internet. Diin man sa duha, ang katuyuan sang hooking up amo ang paghulid bisan wala nagahigugmaanay. “Ginapautwas lamang sang duha ka tawo ang silabo sang ila balatyagon,” siling sang 19 anyos nga si Danielle.

Indi makapakibot nga ang “hooking up” nangin mainit nga topiko sa madamo nga eskwelahan. “Kada Lunes, daw nagahinagong lang ang mga koridor samtang makunyagon nga ginasugid sang mga estudyante ang ila pinakaulihi nga pagpakig-sex, diin wala lipodlipod sila nga nagasugiray sang ila tanan nga ginpanghimo,” sulat sang isa ka 17 anyos nga lin-ay sa pamantalaan sang ila eskwelahan.

Kon nagatinguha ka nga magkabuhi nahisanto sa mga talaksan sang Biblia, mahimo ka magbatyag nga lain sa tanan kon ang mga tawo sa imo palibot daw puro lang sex ang ginahambalan. Kag kon indi ka mag-entra sa ila, masami yagutaon ka nila. Sa pila ka kasangkaron, dapat paabuton ini, kay ang Biblia nagasiling nga kon wala nahangpan sang iban ang imo ginahimo, mahimo ka nila ‘pasipalahan.’ (1 Pedro 4:​3, 4) Apang, indi luyag sang bisan sin-o sa aton nga yagutaon. Gani, paano mo mapamatukan ang sex sa eskwelahan kag mahuptan gihapon ang respeto sa imo panindugan? Una,  importante nga mahangpan mo kon ngaa tuman kabaskog sang handum sa sekso.

Kilalaha ang Imo Kaugalingon

Sa tion sang pagkatin-edyer, maeksperiensiahan mo ang madasig nga mga pagbag-o sa pisikal kag sa emosyonal. Sa sini nga tion, mabatyagan mo ang tuman kabaskog nga handum sa sekso. Indi ka mabalaka, normal lang ina. Gani kon nagabatyag ka sing mabaskog nga handum sa mga tuhay sing sekso sa eskwelahan, indi ka maghunahuna nga malain ka na gid ukon nga indi mo masarangan nga mangin putli. Mahimo ka mangin putli kon gustuhon mo!

Wala labot sa pagpakigbato sa nasulod nga balatyagon nga bahin sang pagkatin-edyer, may isa pa ka butang nga dapat mo mahibaluan. Bangod indi kita himpit, ang tanan nga tawo nahuyog sa pagpakasala. Bisan si apostol Pablo nag-ako: “Nakita ko sa akon mga bahin ang isa pa ka kasuguan nga nagapakig-away batok sa kasuguan sang akon hunahuna kag nagadala sa akon nga bihag sa kasuguan sang sala nga yari sa akon mga bahin.” Nagsiling si apostol Pablo nga bangod sa iya di-kahimpitan nagbatyag sia nga “kailo.” (Roma 7:​23, 24) Apang nagdaug sia, kag magadaug ka man!

Hangpa ang Imo mga Klasmeyt

Subong sang nahinambitan na, ang imo mga klasmeyt mahimo mag-istorya pirme nahanungod sa sex ukon magtinikal tuhoy sa ila kuno pagpakig-sex. Maghalong ka sa ila malain nga impluwensia. (1 Corinto 15:33) Apang indi mo dapat pagtamdon ang imo mga klasmeyt nga imo mga kaaway. Ngaa indi?

Ang imo mga klasmeyt may pareho man nga mga handum sa imo. May huyog man sila sa paghimo sing malain. Apang indi kaangay nimo, ang iban sa ila mahimo “mahigugmaon sa kinasadya sa baylo nga mahigugmaon sa Dios.” Ukon mahimo naghalin sila sa mga pamilya nga ang mga katapo “wala sing kinaugali nga gugma.” (2 Timoteo 3:1-4) Ang iban sang imo mga klasmeyt mahimo nga wala gindisiplina kag ginhanas sang mahigugmaon nga mga ginikanan.​​—⁠Efeso 6:⁠4.

Kon indi bangod sang mas mataas nga ginhalinan sang kaalam nga mahapos mo matigayon​—⁠ang Pulong sang Dios, ang Biblia​—⁠mahimo nga wala mahibaluan sang imo mga klasmeyt ang mga halit sang patuyang nga pagpaayaw sang ila mga handum. (Roma 1:​26, 27) Daw subong nga ginhatagan sila sang ila mga ginikanan sing pangkarera nga salakyan kag ginpakadto sa isa ka haywey diin nagasinabaysabay lang ang mga salakyan​—⁠apang wala sila gintudluan sa pagmaneho. Sa primero, mahimo makakulunyag ang pagmaneho, apang pat-od gid nga madisgrasya sila. Gani, ano ang himuon mo kon mag-istoryahanay na ang imo mga klasmeyt tuhoy sa sex ukon kon piliton ka nila nga magbuylog sa ila di-maayo nga ginahimo?

Isikway ang Imoral nga Pag-istoryahanay

Kon mag-istoryahanay na ang imo mga klasmeyt tuhoy sa sex, mahimo maengganyo ka nga mamati kag magtulutugda pa gani​—⁠para lang nga indi ka mangin tuhay sa ila. Apang hunahunaa lang kon ano ang mangin impresyon nila sa imo. Indi bala nga kon mamati ka sa ila ginahambalan, ginapakita mo kon ano ka gid nga klase sang tawo karon ukon kon ano ang gusto mo nga mangin klase sang tawo sa ulihi?

Gani, ano ang himuon mo kon nangin tuhoy na sa sex ang ginaistoryahan? Basta ka na lang bala nga maghalin kag maglakat? Huo! (Efeso 5:​3, 4) Ang Biblia nagasiling: “Maalamon ang isa nga nakakita sang kapahamakan kag nagapanago.” (Hulubaton 22:3) Gani sa imo paglakat, indi ka nangin bastos​—⁠nangin maalamon ka.

Indi ka gid dapat masaw-ahan nga maglakat kon nangin malaw-ay na ang ginahambalan. Pat-od gid nga may iban nga mga sahi sang paghambalanay nga wala ka nahuya sa paghalin, ilabi na gid kon indi ka interesado sa ginaistoryahan ukon kon indi mo luyag nga makigbahin sa sini. Halimbawa, ibutang ta nga ang isa ka grupo sang imo mga klasmeyt nagaplano nga mang-hold-up. Magapabilin ka bala kag magapamati sa ila  plano? Kon amo sina ang himuon mo, mahimo ka kabigon nga kakunsabo nila. Gani, maalamon nga mamat-od ka nga maglakat. Himua man ini kon ang paghambalanay nangin tuhoy na sa sex. Sa masami, mahimo ka makapangita sing paagi sa paghalin nga indi ka maggua nga daw nagaminatarong kag nagahatag sing rason sa ila nga yagutaon ka.

Matuod, indi pirme mahapos nga makalikaw sa amo nga kahimtangan. Halimbawa, mahimo engganyuhon ka sang imo mga katupad sa klase nga magbuylog sa ila pag-istoryahanay tuhoy sa sex. Kon amo sina ang matabo, malig-on apang matinahuron mo sila nga mahambalan nga indi ka pagdisturbuhon. Kon indi sila mag-untat, sarang mo himuon ang ginhimo ni Brenda. “Mataktikanhon nga ginpangabay ko ang akon manunudlo nga sayluhon ako sing pulungkuan,” siling niya.

Mangin Mahinantupon

Sa ulihi, ayhan matingala ang iban mo nga klasmeyt kon ngaa wala ka nagaentra sa ila malaw-ay nga mga istoryahanay. Kon mamangkot sila tuhoy sa imo mga pagpati, mangin mahinantupon sa imo sabat. Man ang iban mahimo nga mamangkot lamang para yagutaon ka sa baylo nga hangpon ang imo ginapatihan. Apang kon tunay ang motibo sang nagapamangkot, indi magpangalag-ag nga isugid sa iya ang imo mga ginapatihan. Gingamit sang madamo nga pamatan-on ang libro nga Questions Young People Ask​​—⁠Answers That Work agod buligan ang ila mga klasmeyt nga mahangpan ang mga kapuslanan sa pagkabuhi suno sa mga talaksan sang Biblia.⁠ *

Mangin Determinado

Ano ang himuon mo kon mangisog ang imo kabutho nga tsansingan ka ukon halukan ka? Kon indi mo sia pagsawayon, labi pa nga ginapaisog mo sia nga sigehon ining sayop nga buhat. Ginalaragway sang Biblia ang isa ka pamatan-on nga nagpahanugot sa isa ka imoral nga babayi nga buyutan sia kag halukan. Ginpabay-an lang niya nga maghambal sia sing makapukaw sa sekso nga mga tinaga. Ano ang resulta? “Sa gilayon nagsunod sia sa iya, kaangay sang toro nga nagapakadto sa ihawan.”​—⁠Hulubaton 7:13-23.

Sa kabaliskaran, binagbinaga kon paano gin-atubang ni Jose ang kaanggid nga kahimtangan. Wala untat nga ginsulay sia sang asawa sang iya agalon, apang malig-on niya ini nga ginpamatukan. Sang ulihi, sang ginbuyutan na niya si Jose, nanginpadlos si Jose kag nagdalagan.​​—⁠Genesis 39:​7-​12.

Kaangay ni Jose, mahimo kinahanglan mo nga maghimo sing matigdas nga mga tikang kon gusto ka tsansingan sang imo klasmeyt ukon sang imo kakilala. “Kon daw gusto ako tsansingan sang isa ka lalaki, ginasaway ko sia gilayon,” siling ni Eileen. “Kon indi sia mamati, ginasinggitan ko sia agod kuhaon niya ang iya kamot.” Kon tuhoy sa mga solterito sa ila eskwelahan, si Eileen nagsiling pa: “Tahuron ka lamang nila kon ginapakita mo sa ila nga talahuron ka.”

Matigayon mo man ang pagtahod sang imo mga klasmeyt kon likawan mo ang pagpamati sa ila imoral nga pag-istoryahanay, matinahuron nga ipaathag ang imo moral nga tindog kon kinahanglan, kag malig-on nga pamatuki ang mga panghaylo kag pangtsansing. Dugang pa, mangin malipayon ka. Kag labaw sa tanan, mapahalipay mo si Jehova!​—⁠Hulubaton 27:⁠11.

[Mga nota]

HUNAHUNAA

▪ Ano ang isiling mo kon luyag mo maghalin agod likawan ang imoral nga paghambalanay?

▪ Ano ang isiling mo kag himuon kon tsansingan ka sang imo klasmeyt?

[Retrato sa pahina 27]

Kon ang pag-istoryahanay nangin tuhoy na sa sex, maghalin ka

[Retrato sa pahina 28]

Malig-on nga pamatuki ang panghaylo kag pangtsansing