Importante Gid ang Pagpamati sa mga Paandam

MIERKOLES yadto Agosto 24, 2005—sa kinaandan, mainit kag mapaang sa New Orleans, Louisiana, E.U.A. Si Alan kag ang iya pamilya nagbakasyon sing pila ka adlaw sa Beaumont, Texas, nga kapin sa 300 kilometros pakatundan. Nagdala sila sing bastante nga panapton para sa ila lima ka adlaw nga bakasyon. Si Alan nagsiling: “Wala gid namon mabalitaan ang Bagyo Katrina, nga sadto nagaporma na sa sidlangan sang Florida. Apang, sang Biernes sang gab-i sigurado na gid nga ang New Orleans laslasan sang tuman ka baskog nga bagyo.”

Sang Domingo, Agosto 28, maathag nga mangin mabaskog gid nga bagyo ang Katrina. Ang meyor sang New Orleans nagmando nga mag-ibakwit na ang bug-os nga siudad. Gani, linibo ka salakyan ang amat-amat nga naglarga paaminhan kag pakatundan, kag ang mga karsada naggutok. Ang linibo ka tawo naman nga wala sing salakyan nagpakadto sa mga dalangpan ukon sa daku nga istadyum nga ginatawag Superdome. Apang, ang iban wala mag-ibakwit kundi nagpabilin sa ila mga balay tubtob magpuas ang bagyo.

‘Sa Sunod, Maibakwit Ako Dayon!’

Ang isa nga wala maghalin sa iya balay amo si Joe nga isa sa mga Saksi ni Jehova. Kumbinsido gid sia nga indi sia maano sa iya balay. Kay suno sa iya indi gid man grabe ang halit sang nagligad nga mga bagyo kon ibase sa ginsiling sang mga awtoridad. “Abi ko malampuwasan ko ini,” siling niya. “Nagsala gid ako! Nagwaswas sing mabaskog ang hangin kag ulan. Hinali lang nga napalid ang atop sang akon balay. Dayon madasig nga nagdalom ang tubig—tres metros sa sulod sang tatlo ka oras! Madasig gid ang pagsulod sang tubig sa balay amo nga kinahanglan ko magsaka sa ikaduha nga panalgan. Hinadlukan gid ako kay nagapanihol ang hangin kag daw makakas ang mga dingding. Nagakalahulog lang ang mga kisame. Gani nangita ako sing medyos nga makasalbar.

“Ginhunahuna ko nga maglumpat na lang sa masulog nga tubig. Apang mabaskog gid ang mga balod sa gua. Ginahuyop sang hangin ang mabaskog nga mga balod sa malapit nga mga kalye. Kon maglumpat ako, mahimo nga malumos ako.”

Sang ulihi, ginsalbar si Joe sang isa ka sakayan kag ginsaylo sa isa ka taytay. Nagalinutaw lang ang mga bangkay kag ang mga tai. Isa ka gab-i nga nagtulog sia sa buli sang awto. Nian nagsakay sia sa helikopter kag sa bus pakadto sa New Orleans Civic Center. “Gin-atipan ako sing maayo sang mga tawo didto,” siling niya. “Daw wala ako sa akon kaugalingon. Ang akon lang ginapamensar amo, ‘Sa diin ako makuha sang akon ilimnon nga tubig?’”

Sa paghinumdom, narealisar ni Joe nga nalikawan kuntani niya ang iya nadangatan. “Nakatuon ako sing isa ka leksion,” siling niya. “Sa sunod nga magsiling sila nga ‘Mag-ibakwit,’ maibakwit ako dayon!”

 Wala Sia Nagsapak sa mga Paandam, Nagdangop sa Isa ka Kahoy

Ang mga siudad sang Biloxi kag Gulfport, sa baybayon sang Mississippi, nakaagom sing daku nga kahalitan kag kamatay. Suno sa The New York Times sang Agosto 31, 2005, si Vincent Creel, ang tagdumala sang public affairs sang Biloxi nagsiling: “Madamo ang wala nagsapak sa mando nga mag-ibakwit kay nalampuwasan nila anay ukon sang ila mga balay ang Bagyo Camille [sang 1969].” Mas mabaskog kuno ang Camille sangsa Katrina, apang subong sang ginsiling ni Creel, ang Katrina ‘nagdala sing indi mapunggan nga daw pader kataas nga tubig nga daw subong sang tsunami.’

Ang isa sa lokal nga mga pumuluyo nga wala nagsapak sa paandam amo si Inell, nga madugay na nagaistar sa Biloxi. Sia nagsiling: “Nalampuwasan namon ang madamo nga mga bagyo nga nag-agi sa sulod sang mga tinuig. Amo nga wala gid ako nahangawa tuhoy sa Bagyo Katrina.” Sang natipon na ni Inell ang iya 88 anyos nga ugangan nga babayi, ang iya anak nga lalaki, ang iya anak nga babayi, kag ang iya umagad nga lalaki—lakip na ang duha ka ido kag tatlo ka kuring—nagdesisyon sila nga indi maghalin sa ila mapag-on nga balay. Nian naglaslas ang bagyo sa Biloxi sang mga alas dies sang aga sang Agosto 29. Hinumdom ni Inell: “Nakita ko nga nagasulod ang tubig sa isa sang mga kuarto sa likod nayon sang balay. Nian, sa bisan diin na lang nagasulod ang tubig. Gani nagsaka kami sa alibungan agod indi maano. Apang wala gid mag-untat ang tubig. Dapat kami maggua sa alibungan kay basi makibon kami didto. Apang diin pa kami makadto?

“Kinahanglan nga buhuan sang akon anak nga lalaki ang screen agod nga makalusot kami kag makalangoy paggua. Dayon nagpautaw-utaw kami paagi sa pagkapyot sa kilid sang atop. Tatlo sa amon ang nagkadto sa natuo nga bahin sang balay, kag ang akon anak nga babayi nagkadto sa wala. May nakita ako nga isa ka daku nga kahoy sa unhan. Naglangoy kami sang akon anak nga lalaki kag sang akon ugangan nga babayi pakadto sa kahoy kag nagkupo didto sing hugot. Dayon nabatian ko ang akon anak nga babayi nga nagasinggit, “Mama! Mama!” Ginlangoy sia sang akon  umagad nga amo ang ulihi gua sa alibungan agod luwason sia. Maayo lang kay nakakadto sila nga duha sa isa ka sakayan nga ginbutang anay sa alagyan kag nagalutawlutaw karon malapit sa balay. Ginpilit nila ako nga magkadto sa sakayan. Apang, indi ko luyag magpasimpalad bangod sang nagaalimbukad nga tubig. Daw okey na ako nga didto lang sa kahoy, kag indi ko luyag maghalin.

“Sa akon nahamtangan, makita ko ang baha sa kalye kag sa palibot sang amon balay. Ginpamalandungan ko ang akon kahimtangan, kag pamatyag ko kabuang gid sa akon nga wala ko ginsunod ang paandam nga mag-ibakwit.

“Sang ulihi, amat-amat nga nagnabaw ang tubig, kag salamat nga nakasakay gid man kami tanan sa sakayan! May nag-abot nga trak sang bombero kag gindala kami sa ospital. Mapinasalamaton gid kami nga buhi kami!”

Ang mga Plano sa Pag-ibakwit sang mga Saksi

Ang epekto sang Katrina lab-ot pa sa Gulf Coast, diin linibo ka mga kabalayan ang naguba halin sa Louisiana kag pasidlangan tubtob sa Alabama. Apang ang bagyo indi bag-o sa sinang rehiyon sang Estados Unidos. Busa, mga pila ka tuig na nga ang mga Saksi ni Jehova may nahanda na nga mga plano sa pag-ibakwit kon kinahanglanon. Kada tuig, antes magsugod ang tigbalagyo, sa masami sa Hunyo, ginarepaso sang 21 ka kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa sentro sang New Orleans ang plano para sa emerhensia nga pag-ibakwit. Sa amo, ang kalabanan nga lokal nga mga Saksi nakahibalo kon ano ang himuon engkaso may emerhensia. Paano nagmadinalag-on ang plano sa Bagyo Katrina?

Sang ginpahibalo na sang mga opisyales sa siudad nga kinahanglan nga mag-ibakwit, ginkontak sang mga gulang sa tagsa ka kongregasyon ang iban nga mga miembro sang ila kongregasyon agod kumbinsihon sila nga magbiya sa siudad. Madamo ang nakahimo sang ila kaugalingon nga kahimusan nga magbiya upod ang ila pamilya ukon mga abyan. May gin-aman nga pinasahi nga mga transportasyon kag mga bulig para sa mga tigulang kag mga maluya. Si John nga miembro sang komite sang Saksi nga nagabulig kon may trahedya, nagsiling “Nagapati gid ako nga paagi sa pagsunod sini nga plano, madamo nga kabuhi ang amon naluwas.” Gani, kalabanan sang mga Saksi ni Jehova nakahalin na sa siudad antes naglaslas ang bagyo. Agod mahatag ang gilayon nga bulig sa apektado nga mga rehiyon, ang sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Estados Unidos nagtukod sing mga emergency relief committee.

Pagpangita sa mga Saksi sa Astrodome

Mga 16,000 ka refugee, kalabanan halin sa Louisiana, ang ginhatagan sing pagkaon, tubig, kag pasilungan sa Astrodome sa Houston, Texas. Nabalitaan sang relief committee sa Houston nga may pila ka Saksi sa sini nga mga refugee. Apang, paano nila sila makilala?

Temprano pa sang Biernes sang aga, Septiembre 2, nag-abot ang isa ka grupo sang Saksi nga mga gulang sa Astrodome agod pangitaon ang ila nag-alaplaag nga mga kauturan. Nakibot gid sila sang nakita nila ang linibo ka mga lalaki, babayi, pamatan-on, kabataan, kag mga lapsag nga yara sa sining daku nga istadyum. Ang football field puno sang linibo ka teheras, subong man sang mga refugee nga nagahulat sing solusyon sa ila mga problema. Malaba ang linya sang mga nagakinahanglan nga mabulong, kag nagadinalagan ang mga medical personnel nga nagadala sang mga pasyente sa mga ambulansia.

“Pamatyag ko yara ako sa tunga sang isa ka kampo sang mga refugee,” siling ni Samuel, nga isa sang mga gulang nga nagapangita sang mga masigka-Saksi. Paano nila makita ang pila lang ka Saksi  sa sining tuman kadamo nga mga tawo? Ginhimo ini sang mga gulang paagi sa pagsaka-panaug sa mga alagyan nga may dala nga daku nga poster nga nagapangabay sa mga Saksi nga magpakilala. Pagkatapos sang tatlo ka oras nga pagpangita nga wala sing resulta, narealisar nila nga kinahanglan nila ang isa ka mas praktikal nga paagi. Ginpangabay nila ang Red Cross nga maghimo sing pahibalo sa public address system: “Palihug ang tanan nga bawtismado nga mga Saksi ni Jehova, magkadto sa sidlangan nga rampa sa naubos nga bahin sang istadyum.”

Sang ulihi, amat-amat nga nag-inabot sing malipayon ang mga Saksi. Si Samuel nagsiling: “Nagahibi sila sa kalipay. Ginhakos nila kami sing hugot kag ginkaptan ang amon mga kamot. Nahadlok sila magbuhi sa amon kay basi nga madula sila sa kadam-an.” Sang Biernes kag Sabado, 24 ka Saksi ang nakit-an kag gindala sila sa Witness relief center.

Kalabanan sa ila wala sing bisan ano nga pagkabutang luwas sa ila ginasuksok. Ang isa ka Saksi nagabitbit sing isa ka gamay nga kahon, nga pareho kadaku sa kahon sang sapatos. Nagaunod ini sing pila ka importante nga mga dokumento—ang lamang nga nasalbar niya sa makahalalit nga bagyo.

Sa Astrodome, madamo nga mga tawo ang nakakilala sa nagaduaw nga mga gulang subong mga ministro sang mga Saksi ni Jehova kag nagpalapit sila sa ila, nga nagapangabay sing mga Biblia kag literatura sa Biblia. Kapin sa 220 ka Biblia ang ginpangabay. Gintanyag man sang mga Saksi sa publiko ang Agosto 8, 2005, nga gua sang Magmata! nga nagapadaku sang nagakaigo gid nga panghapin sang serye nga “Natural nga mga Kalamidad—Nagagrabe Bala Ini?”

Ang Iban Nagbalik sa Ila mga Balay

Ang isa sa mga nakalampuwas sa bagyo isa ka beterano nga reporter kag manedyer-heneral sang isa ka estasyon  sa TV sa New Orleans. Bangod sa iya trabaho, madamo na nga mga kagulub-an ang iya nakita. Nagbalik sia sa iya balay sa Jefferson Parish, Louisiana, agod kuhaon ang pila ka mga pagkabutang. “Nakibot gid ako,” siling niya. “Grabe gid ang kagulub-an. Nakita naton sa TV sang mabuhang ang dike kag ang tubig nagabutyog halin sa mga kanal. Apang ang mabaskog nga hangin nagtuga man sing daku nga kahalitan. Ang akon apartment bug-os gid nga naguba. Bisan diin lang may agup-op, dunot nga mga butang, kag mabaho kaayo. Indi gid maagwanta ang baho. Kalain gid sang kahimtangan. Apang maayo lang kay buhi kami.”

Si Alan nga ginhinambitan sa umpisa, nakapauli gid man sa iya balay sa Metairie, ang nakatundan nga bahin sang New Orleans. Daku gid nga kahalitan ang gintuga sang bagyo. “Makahalanusbo gid kag makakilibang nga makita ini,” siling niya. “Daw ginhulugan sang bomba atomika ang siudad. Mabatian ang tuhoy sini sa radyo kag makita ini sa TV. Apang, tuhay pa gid kon yari  ka diri kag makita mo ang halit kag kagulub-an—grabe gid ini. Daw indi mo ini mahangpan.

“Halimbawa, ang baho—baho sang nagakadunot nga unod, baho ini sang kamatayon. Madamo nga mga balaligyaan ang naguba gid ukon ginbahaan. Bisan diin lang may mga pulis kag mga soldado. Daw may inaway.”

Pila ka Panikasog sa Pagbulig

Ang siudad, gobierno, kag pederal nga mga awtoridad naghimo sing kahimusan sa pagbulig. Ang panguna nga pederal nga ahensia para magbulig amo ang FEMA (Federal Emergency Management Agency). Naghulag man ang iban nga organisasyon sa pagbulig sa linibo ka biktima. Gindul-ong sang mga trak sa nabahaan nga mga duog ang madamo nga pagkaon, panapton, kag tubig. Gilayon nga nag-isyu sing mga tseke kag iban pa pinansial nga bulig ang FEMA agod buligan ang mga tawo sa una nga pila ka adlaw ukon semana. Sa amo man nga tion, ano ang ginhimo sang mga Saksi ni Jehova?

Pagbulubanta sa Kahalitan kag Pagkay-o Sini

Pag-abot gid sang bagyo, nag-organisar dayon ang mga Saksi sing mga grupo agod magkadto sa nahalitan nga mga duog kag hibaluon kon pila ka balay kag Kingdom Hall sang mga Saksi ang nahalitan ukon naguba. Paano nila himuon ining daku gid nga hilikuton? Ang Nagadumala nga Hubon sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York, nagpahanugot nga magtukod sing mga relief committee sa idalom sang panuytoy sang Komite sang Sanga sa Estados Unidos. Subong man, ang mga Regional Building Committee halin sa madamo nga bahin sang Estados Unidos gin-agda agod sugdan ang pagtukod liwat. * Ano ang ila nahimo?

Sang Pebrero 17, 2006, ang grupo sa pagbulig sa Long Beach, Mississippi, nagreport nga sa ila nasakupan nga lugar sa 632 ka balay sang mga Saksi nga nahalitan, 531 na ang nakay-o sing bug-os, kag 101 pa ang kalay-uhon. Ginbuligan man sang mga Saksi ang ila di-Saksi nga mga kaingod. Naguba ang atop sang 17 ka Kingdom Hall, kag sang tungatunga sang Pebrero, 16 sa sini ang naislan sing bag-o nga atop. Kamusta naman ang komite sa Baton Rouge, Louisiana?

Ginaatipan sining grupo ang Louisiana, nga amo ang pinakagrabe nga nahalitan sang Bagyo Katrina. Sa 2,700 ka balay sang mga Saksi nga kinahanglan kay-uhon, 1,119 ang nahuman sang tungatunga sang Pebrero, gani daku pa nga hilikuton ang dapat himuon sining relief committee. Ginbuligan man ang mga kaingod kag mga pamilya nga nagakinahanglan gid sing bulig. Singkuenta ka Kingdom Hall ang naguba. Sang Pebrero, 25 sa sini ang nakay-o na. Sa Texas, ang grupo sa Houston kinahanglan magkay-o sing 871 ka balay nga nahalitan sang Bagyo Rita sang Septiembre. Sang Pebrero 20, 830 sini ang nahuman.

Mga Leksion Gikan sa Katrina

Ang linibo nga ginbagyuhan sang Katrina nakatuon sing masubo nga leksion nga importante gid ang pagpamati sa mga paandam. Sa pagkamatuod, madamo ang magaugyon kay Joe nga ginkutlo kaina, nga nagasiling: “Sa sunod nga magsiling sila nga ‘Mag-ibakwit,’ maibakwit ako dayon!”

Padayon nga nagaaman sing bulig ang mga Saksi ni Jehova sa mga biktima sa rehiyon sang Gulpo. (Galacia 6:10) Apang, ang ila pag-alagad indi lamang buhat sang kaluoy. Sa baylo, ang panguna nga hilikuton sang mga Saksi ni Jehova—nga ginahimo sa 235 ka kadutaan sa bug-os nga kalibutan—amo ang pagpaandam tuhoy sa butang nga mas importante pa sangsa nagapakari nga bagyo. Ang Biblia nagatagna nga sa dili madugay tapuson na sang Dios ining di-diosnon nga sistema sang mga butang, tinluan ang aton duta kag ipasag-uli ini sa kahimtangan nga iya gintuyo. Kon luyag mo mahibaluan ang ginatudlo sang Biblia tuhoy sa sining tion sang paghukom, kontaka ang mga Saksi ni Jehova sa inyo duog ukon magsulat sa nagakaigo nga adres sa pahina 5 sini nga magasin.—Marcos 13:10; 2 Timoteo 3:1-5; Bugna 14:6, 7; 16:14-16.

[Nota]

[Retrato sa pahina 14, 15]

Ang mata sang Bagyo Katrina kon tan-awon sa satelayt

[Credit Line]

NOAA

[Retrato sa pahina 15]

Ang ginbahaan nga New Orleans

[Credit Line]

AP Photo/David J. Phillip

[Retrato sa pahina 15]

Ginguba sang Bagyo Katrina ang mga bilding kag ginkutol ang madamo nga kabuhi

[Credit Line]

AP Photo/Ben Sklar

[Retrato sa pahina 16, 17]

Ang Astrodome sa Houston, Texas, gindangpan sang mga 16,000 ka nag-ibakwit

[Retrato sa pahina 17]

Ginpangita sang Cristianong mga gulang ang mga Saksi sa sining mga nag-ibakwit

[Retrato sa pahina 18]

Mapinasalamaton gid ang mga Saksi kay ginkay-o ang ila mga balay

[Retrato sa pahina 18]

Ginakay-o sang mga boluntaryo ang atop nga naguba

[Retrato sa pahina 18]

Nag-aman sing pagkaon ang mga boluntaryo

[Retrato sa pahina 19]

Si Alan