Mga Pamaagi sa Pagkontrol

“KON mabuksan na gani namon ang TV, ginatan-aw namon ang bisan ano nga palaguaon, pagkatapos sang isa ka programa, isa pa gid,” siling ni Claudine. “Ginapatay lang namon ini kon matulog na kami.” May pila nga nagasiling: “Indi ko masarangan nga indi magtan-aw sing TV,” kag siling naman sang iban, “Indi ko luyag nga magpalatan-aw sing TV subong sang ginahimo ko, apang indi ko ini mapunggan.” Palatan-aw ka gid bala sang telebisyon? Nabalaka ka bala sa mahimo mangin epekto sang TV sa imo pamilya? Yari ang pila ka panugda nga makabulig sa imo agod makontrol ang imo pagkapalatan-aw.

1. USISAA KON PILA KA ORAS KA NAGATAN-AW. “Ang isa nga maalam nagabinagbinag sang iya mga tikang,” siling sang Hulubaton 14:15. Maalamon nga usisaon mo ang imo batasan sa pagtan-aw agod mahibaluan kon may dapat ka bag-uhon. Maghimo sing listahan sa isa ka semana, nga ginalista kon pila ka oras ang imo ginahinguyang sa pagtan-aw sing TV. Mahimo mo man ilista ang mga programa nga imo gintan-aw, ang imo natun-an, kag kon daw ano ina kanami para sa imo. Apang, ang importante sa tanan amo ang paghibalo sang tion nga imo ginahinguyang sa atubangan sang TV. Mahimo ka makibot sa imo madiskobrehan. Ang paghibalo lamang sang kadugayon nga imo ginahinguyang sa telebisyon mahimo nga magpahulag sa imo nga magbag-o.

2. BUHINI ANG IMO TION SA PAGTAN-AW. Tinguhai nga indi magtan-aw sing TV sing isa ka adlaw, isa ka semana, ukon isa ka bulan. Ukon, mahimo mo limitehan ang imo pagtan-aw kada adlaw. Kon buhinan mo ang imo tion sa pagtan-aw sing TV sing tunga sa oras kada adlaw, may ekstra ka nga 15 ka oras kada bulan. Gamita ini nga tion sa mapuslanon nga mga hilikuton, subong sang paghimo sang espirituwal nga mga intereses, pagbasa sang mapuslanon nga mga libro, ukon paghinguyang sing tion upod sa pamilya kag mga abyan. Ginapakita sang mga pagtuon nga ang mga tawo nga talagsa lang nagatan-aw sing TV mas nagakalingaw sa sini sangsa mga tawo nga palatan-aw.

Ang isa ka paagi agod mabuhinan ang pagtan-aw sing TV amo nga indi ini pag-ibutang sa kuarto. Labaw sing halos isa ka oras kag tunga sa sulod sang isa ka adlaw ang ginahinguyang sang kabataan nga may TV sa ila kuarto sangsa kabataan nga wala sing TV sa kuarto. Dugang pa, kon yara sa kuarto sang kabataan ang TV, indi mahibaluan sang mga ginikanan kon ano ang ila ginatan-aw. Masapwan sang mga ginikanan kag magtiayon nga mas madamo ang ila tion sa isa kag isa kon kuhaon man nila sa ila kuarto ang TV. May pila nga nagdesisyon nga indi na magpanag-iya sing TV sa ila balay.

 3. ISKEDYULA ANG IMO PAGTAN-AW. Siempre pa, madamo sing mapuslanon nga programa sa TV. Sa baylo nga saylusayluhon ang mga estasyunan ukon tan-awon ang ano man nga ipasalida, usisaa sing abanse ang mga listahan sang mga programa agod makapili ka sang luyag mo tan-awon. Paandara lamang ang TV kon masugod na ang programa nga imo napili, kag patya ini pagkatapos sang programa. Ukon sa baylo nga tan-awon ang programa sa tion nga ginapasalida ini, mahimo mo ini irekord kag tan-awon ugaling. Sa amo, matan-aw mo ini sa kombeniente nga tion kag malaktawan ang mga pasayod.

4. MAGMAPILION. Gintagna sang Biblia nga ang mga tawo sa aton tion mangin “mahigugmaon sa kaugalingon, mahigugmaon sa kuarta, hambog, matinaastaason, mapasipalahon, di-matinumanon sa mga ginikanan, di-mapasalamaton, di-mainunungon, wala sing kinaugali nga gugma, indi tampad sa kasugtanan, mapatupatuon, wala sing pagpugong sa kaugalingon, mabangis, wala sing gugma sa pagkamaayo, maluib, matig-a sing ulo, nagahabok sa pagpadayaw, [kag] mahigugmaon sa kinasadya sa baylo nga mahigugmaon sa Dios.” Ayhan ugyon ka gid nga subong sini ang batasan sang madamong karakter sa telebisyon. “Likawi ini sila” laygay sang Biblia. (2 Timoteo 3:1-5) “Indi kamo magtalang,” paandam sa aton, “ang malain nga pagpakig-upod nagapalain sang mapuslanon nga mga batasan.”—1 Corinto 15:33.

Ang pagkamapilion nagakinahanglan sing pagpugong sa kaugalingon. Natilawan mo na bala nga magtan-aw sing isa ka drama ukon pelikula sa una nga pila ka minuto kag, bisan pa nga nahantop mo nga indi na ini maayo, ginpatapos mo gid ang pelikula agod lamang mahibaluan kon ano ang masunod nga matabo? Amo sini ang ginahimo sang madamo. Apang, kon may kaisog ka nga patyon ang TV agod makahimo ka sing iban pa nga hilikuton, ayhan matalupangdan mo nga indi ka gid man interesado kon ano ang natabo.

Madugay pa antes naimbento ang telebisyon, nagsulat ang salmista: “Indi ako magbutang sa atubangan sang akon mga mata sing bisan ano nga butang nga walay pulos.” (Salmo 101:3) Maayo gid nga hunahunaon naton ini pirme kon nagapili kita sang aton tan-awon! Ang iban, kaangay ni Claudine, namat-od nga dulaon na ang telebisyon sa ila balay. Nagsiling sia: “Wala ko gid namutikan nga ginahimo gali ako sang TV nga kabalan. Kon makahigayon ako sa pagtan-aw sang TV karon, nagakakibot ako sa mga palaguaon nga wala man nagatublag sa akon sang una. Abi ko ginapili ko gid sing maayo ang akon mga ginatan-aw sang una, apang narealisar ko karon nga indi gali. Kon magtan-aw ako sing mapuslanon nga mga programa, mas nalingaw gid ako sa sini.”

[Retrato sa pahina 8]

Ilista kon pila ka oras ang imo ginahinguyang sa pagtan-aw sing TV

[Retrato sa pahina 8]

Busli sing mas mapuslanon nga hilikuton ang pagtan-aw sing TV

[Retrato sa pahina 9]

Indi magpangalag-ag nga patyon ang TV!