Pagbantay sa Kalibutan

▪ Sa bug-os nga kalibutan, 5.7 milyones ang nagapanonto sa mga naga-Internet adlaw-adlaw.—MAGAZINE, ESPANYA.

▪ “Kapin sa 30,000 ang naghikog sa Japan sa sagunson nga ika-walo nga tuig sang 2005.” Ang Japan may isa sa pinakamadamo sa bug-os nga kalibutan.—MAINICHI DAILY NEWS, JAPAN.

▪ “Sang nagligad nga 500 ka tuig, ang 844 ka espesyi nadula (ukon nagkalamatay sa ila puluy-an) bangod sang ginpanghimo sang mga tawo.”—IUCN, WORLD CONSERVATION UNION, SWITZERLAND.

▪ Suno sa rekord sang panguluhan, 6 porsiento sang mga taga-Britanya—lalaki kag babayi—ang homoseksuwal. Ang kasuguan nga ginpasar sang 2005 “nagapahanugot sa magkapareho sing sekso nga ‘magpakasal’” kag nagahatag sa ila sing pareho nga mga kinamatarong sa mga mag-asawa nga heteroseksuwal.—THE DAILY TELEGRAPH, INGLATERRA.

Ang Tuman Kadaku nga mga Yelo Nagalakat sing Madasig

“Nagadasig ang paglakat sang pila sang tuman kadaku nga mga yelo sa Greenland,” report sang magasin nga Science. Ginapakita sang satellite nga sang nagligad nga lima ka tuig, nagdoble ang kadasigon sang paglakat sang pila ka tuman kadaku nga mga yelo sa Greenland, nagalab-ot sa kapin sa 12 kilometros kada tuig. Sang nagligad nga napulo ka tuig, ang kabilugan nga nagkalatunaw nga yelo nagtaas sing 220 kilometros kubikos gikan sa 90 kilometros kubikos kada tuig. Gani ginasiling sang mga sientipiko nga “ang nibel sang dagat mas magataas pa sangsa ila ginabanabana subong.”

Ginpadunggan sang mga Simbahan si Darwin

Ginsaulog sang halos 450 ka “Cristiano” nga mga simbahan sa Estados Unidos ang ika-197 nga kaadlawan ni Charles Darwin sang Pebrero 2006. Ginlakipan ini sang “mga programa kag mga sermon nga gintuyo agod ipadaku nga ang iya teoriya sang ebolusyon wala nagasumpakil sa Cristiano nga pagtuluuhan kag nga indi na kinahanglan sang mga Cristiano nga magpili sa ulot sang relihion kag siensia.” Suno sa Chicago Tribune, si Michael Zimmerman, isa ka biologo kag dean sang College of Letters and Sciences sa University of Wisconsin-Oshkosh, nga amo ang nag-organisar sang selebrasyon, nagsiling: “Indi ka na kinahanglan nga magpili pa. Mahimo mo dunganon ang duha.”

Malain nga Pamatasan sa Ulubrahan

“Daku nga tion, kusog kag ikasarang ang mawasi sang isa ka organisasyon bangod sang malain nga pamatasan sa ulubrahan,” siling sang The Wall Street Journal. Sa halos 3,000 ka tawo nga ginpamangkot, kapin sa 90 porsiento ang “ginpakitaan sing malain nga pamatasan sa ulubrahan.” Katunga sa ila ang nagsiling nga “bangod sang pagpamensar sa natabo, nauyang ang ila tiempo sa trabaho,” “25 porsiento ang nadulaan sing gana nga mag-obra,” kag 1 sa 8 ang naghalin. Suno kay Christine Porath, propesora sang management sa University of Southern California, “ang pagtinamad, pagpalya, kag ang pagpangawat pa gani mga patimaan nga ang kompanya may problema sa malain nga pamatasan,” siling sang Journal.

Tuman Kadamo nga Basura sa Dagat

Sang maaga nga bahin sang 2006, tuman kadamo nga basura sa dagat ang “gin-anod pabagatnan sa kadagatan sang Hawaii, kag gindaldal sa mga baybayon sang Isla ang madamo nga pinabay-an nga mga gamit sa pagpangisda kag plastik nga mga basura,” report sang The Honolulu Advertiser. Ang kalabanan sang nagalutaw nga mga basura sa Aminhan nga Pasipiko ginaanod sang sulog pakadto sa makanay nga bahin sang lawod, apang may mga paniempo nga ang mga basura ginadaldal pa-Hawaii. Sang 2005 “may nasapwan nga kapin sa 2,000 ka basura,” kag kapin man sa 100 ka pukot. Ang mga basura makahalalit sa kabuhi sa dagat. Si Charles Moore, ang tagpasad sang Algalita Marine Research Foundation nagsiling: “Wala na karon sing organiko nga isda sa dagat. Tanan sila nakakaon sing plastik.”