Kamchatka​—Matahom nga Duog sang Rusya sa Pasipiko

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA RUSYA

KAPIN sa tatlo ka gatos ka tuig ang nagligad, samtang nagapasidlangan ang mga manuglagulad sang Rusya paagi sa Asia, nakalab-ot sila sa isa ka mabukid nga peninsula nga nagasiwil pa bagatnan pakadto sa Dagat Pasipiko, nga nagapain sa Dagat sang Okhotsk gikan sa Bering Sea. Mas daku diutay sa Italya, ining duog nga may makatalanhaga nga katahom wala gihapon matuipan sang mga dumuluong.

Kon tigtulugnaw sa Kamchatka, mas haganhagan ang klima malapit sa baybayon, apang sa pila ka duog malayo sa baybay kapin sa anom ka metros ang kadamulon sang niebe kag kon kaisa halos 12 metros! Kon tig-ilinit, ini nga duog ginalikupan sang alipuop halin sa dagat kag mabaskog ang hangin. Bangod sang madamol nga ulan, ang duta nga halin sa bulkan nagapatubas sing madabong nga mga tanom, lakip ang mga kahoy nga daw mga lumboy, mga hilamon nga subong kataas sa tawo, kag matahom nga ilahas nga mga bulak, subong sang rosas nga ginakabig nga hara sang latagon.

 Ang mga birch tree nga Stone ukon Erman nagatubo sa halos ikatlo nga bahin sang peninsula, ang mga lawas kag sanga sini ginpaduko kag ginpatiko sang mabaskog nga hangin kag madamol nga niebe. Mahunit kag mahinay magtubo, tumalagsahon ang kabakod sang mga birch, kag ang mga gamot sini malig-on, amo nga ining mga kahoy nagatubo bisan diin, bisan nagatakilid sa pil-as! Nagapanalingsing ini kon Hunyo, nga sa masami may niebe pa, kag nagadalag kon Agosto, nga nagapatimaan sang nagapalapit nga tigtulugnaw.

Mga Bulkan, mga Geyser, kag Mainit nga mga Tuburan

Nahamtang sa Ring of Fire—duog nga pirme nagalinog sa palibot sang Dagat Pasipiko—ang Kamchatka may mga 30 ka buhi nga bulkan. Ginalaragway subong may “perpekto kag tuman katahom nga korte kono nga porma,” ang bulkan nga Klyuchevskaya nagataas sing 4,750 metros sa ibabaw sang dagat, amo nga ini ang pinakadaku nga buhi nga bulkan sa Eurasia. Sugod sang 1697, ang tuig nga nakatapak sa Kamchatka ang mga manuglagulad halin sa Rusya, kapin sa 600 ka paglupok ang narekord sa sini nga duog.

Sang 1975/76, ang paglupok sa naglitik nga duta sa Tolbachik nagtuga sing nagadabadaba nga “sulo” nga kapin sa 2,500 metros ang kataason! Makita ang kilat sa mga panganod sang agbon. Padayon ini nga naglupok sa sulod sang halos isa ka tuig kag tunga kag nagtuga sing apat ka bag-o nga baba sang bulkan. Nadula ang mga linaw kag mga suba, kag ang mainit nga agbon nag-upos sang bug-os nga kagulangan pati ang mga gamot. Malapad nga duog ang nangin desyerto.

Maayo lang kay ang kalabanan nga paglupok malayo sa mga duog nga ginapuy-an, kag diutay lang ang napatay. Apang ang mga bisita may iban nga rason nga maghalong, ilabi na kon magkadto sa Nalupyakan sang Kamatayon, nga yara sa kunsaran sang bulkan nga Kichpinych. Kon malinong, ilabi na kon nagakatunaw ang yelo sa tigpamulak, ang makahililo nga mga gas halin sa bulkan nagatipon sa nalupyakan, amo nga nangin makamamatay ini nga tugalbong para sa mga ilahas nga kasapatan. Isa ka bes, may nasapwan diri nga napulo ka patay nga oso kag madamo nga magagmay nga mga sapat.

Ang malapad nga baba sang bulkan nga nakilal-an nga Uzon caldera may nagaindakal nga lunang kag nagaaso nga mga linaw nga may maduagon nga mga lumot. Diri man ang Nalupyakan sang mga Geyser, nga nadiskobrehan sang 1941. Ang pila ka geyser nagapuswit kada duha ukon  tatlo ka minutos, kag ang iban kada pila ka adlaw. Mga helikopter ang nagadala sa mga bisita sa sining makatilingala nga mga duog, nga nahamtang sing mga 180 kilometros sa naaminhan sang siudad sang Petropavlovsk-Kamchatskiy. Apang, istrikto nga ginalimitehan ang kadamuon sang bisita agod indi mahalitan ang ekolohiya. Bangod sini, anom ka duog sa Kamchatka ang ginaamligan subong World Heritage Sites.

Ang Kamchatka may madamong mainit nga tuburan, ang kalabanan nagainit sing mga 30 tubtob 40-degree-Centigrade, nga nagapahalipay sa mga bisita kag makapahaganhagan sa malawig kag matugnaw nga mga binulan. Ang init halin sa idalom sang duta gingamit man para makapatubas sing elektrisidad. Ang matuod, ang una nga geothermal power plant sang Rusya gintukod sa sini nga duog.

 Mga Oso, Salmon, kag mga Sea Eagle

Mga 10,000 ka brown bear ang nagalagulad sa Kamchatka. Ang ila kinaandan nga kabug-aton mga 150-200 ka kilo, bisan pa nga sarang sila magdaku sing halos tatlo ka pilo kon indi sila pagpatyon. Sa sugilanon sang mga tumandok nga Itelmen, ang oso “utod” nila, kag ginatahod nila ini nga mga sapat. Natapos ang ila paghiliutod sang nag-abot ang mga pusil. Sa karon nahangawa ang mga manug-amlig sa palaabuton sini nga mga sapat.

Ang mga oso maila, gani talagsa lang ini makita. Apang kon Hunyo, kon ang mga salmon magsugod sa pagpangitlog sa mga suba, tigdamo nga oso ang nagakadto agod magkaon sing isda, kag ang isa ka oso makakaon sing duha ka dosena nga salmon! Ngaa palakaon gid ini? Kon tig-ilinit, dapat magtipon ang mga oso sing bastante nga tambok agod makasuportar sa ila sa maiwat kag matugnaw nga mga binulan, nga ginahinguyang nila sa mga buho agod makakinot sing enerhiya.

Ang isa pa nga salmon ang paborito amo ang Steller sea eagle, isa ka matahom nga pispis nga may 2.5 metros nga pakpak kon maghumlad. Halos itom ang duag sini, nga may pintokpintok nga puti sa abaga kag maputi nga daw pisak sing korte nga ikog. Nagadamo na lang sa karon sing mga 5,000 kag nagabuhin pa, ining mga agila masapwan lamang sa sini nga rehiyon sang kalibutan, kag kon kaisa, sa Aleutian kag Pribilof nga mga isla sang Alaska. Ang mga pispis nagagamit sing amo gihapon nga pugad kada tuig, nagaatipan sini kag nagadugang sini. Ang isa ka pugad nagalapad sing tatlo ka metro kag mabug-at gid amo nga napaksi ang kahoy nga birch nga nagasakdag sini!

Ang mga Pumuluyo sang Kamchatka

Mga Ruso ang kalabanan nga pumuluyo karon sang Kamchatka, apang may pila gihapon ka libo nga tumandok, ang pinakadamo nga grupo amo ang Koryak, nga nagapuyo sa naaminhan. Ang iban nga grupo nagalakip sa Chukchi kag Itelmen, nga ang kada isa may kaugalingon nga pinamulong. Ang kalabanan sang mga pumuluyo sang Kamchatka nagapuyo sa Petropavlovsk-Kamchatskiy, ang sentro sang gobierno. Ang iban nga bahin sini malaka sing pumuluyo, kag kalabanan nga minuro sa baybayon kag mga pangpang makadtuan lamang paagi sa sakayan ukon eroplano.

Ang pagpangisda kag pagpangasag amo ang panguna nga palangabuhian. Ang mapula kag higante nga mga kasag sa Kamchatka amo ang tama kadahog. Nagalapad sing 1.7 metros halin sa isa ka punta sang kagat pakadto sa isa pa, katahom gid sini tan-awon sa mga tapangko.

Sugod sang 1989, nagaduaw ang mga Saksi ni Jehova sa Kamchatka agod mangisda sing iban nga sahi. Subong “mga mangingisda sang mga tawo,” nagabantala sila sing maayong balita sang Ginharian sang Dios sa naligwin nga mga pumuluyo sang Kamchatka. (Mateo 4:19; 24:14) Ang iban nagbaton kag nagabulig na sila karon sa iban nga mahibaluan kag masimba ang Manunuga, si Jehova nga Dios, sa baylo ang iya tinuga. Subong resulta, madamo sa sini nga duog ang nahilway sa kahadlok sa malaut nga mga espiritu. (Santiago 4:7) Nagatuon man sila tuhoy sa isa ka palaabuton nga tion nga ang bug-os nga duta, nga natinluan na sang tanan nga kalautan kag mga malauton, “matugob sang ihibalo ni Jehova subong sang tubig nga nagatabon sa dagat.”—Isaias 11:9.

[Kahon/​Mga retrato sa pahina 18]

ISA KA TUMALAGSAHON NGA CALDERA

ANG Uzon nga caldera, ang nalupyakan sa sulod sang patay nga bulkan, mga 10 kilometros ang kalaparon. Sa tunga sang nagapalibot nga mataas nga pil-as “yara ang koleksion sang tanan nga butang nga nagpabantog sang Kamchatka,” suno sa isa ka libro. Ang nalupyakan may madamo nga mainit kag mabugnaw nga mga tuburan, nagaindakal nga mga lunang, daw bulubungsod nga mga bulkan, wala pa malagulad nga mga linaw nga may madamo nga isda kag kapispisan kag pananom.

Ang libro nga Miracles of Kamchatka Land nagsiling nga “wala na gid siguro sing iban pa nga duog sa Duta” nga ang malip-ot nga tigragas matahom gid kaayo. Makita ang pagkatuhay sang duag eskarlata nga kapatagan sa masili nga dalag kag duag bulawan nga mga kahoy nga birch, samtang sa palibot mataas ang usbong sang puti nga alisngaw nga maathag gid kaayo sa asul nga kalangitan. Sa kaagahon, ang kagulangan “nagakanta” kon magtupa sa duta ang minilyon ka nagakadagas nga mga dahon nga nagtig-a bangod sang niebe, nga nagapatimaan nga nagahilapit na ang tigtulugnaw.

[Kahon sa pahina 19]

MAKAMAMATAY NGA LINAW!

Sang 1996 ang ginhunahuna nga patay na nga bulkan naglupok gikan sa idalom sang Karymsky Lake, nga nagtuga sing 10 metros kataas nga mga balod nga naghapay sang mga kagulangan sa palibot. Sa sulod sang pila lang ka minuto nangin tuman ka asidiko ang linaw. Apang, wala sing nasapwan nga patay nga mga sapat malapit sa linaw, walay sapayan sang abo nga ginbuga sang bulkan kag sang mga balod nga nagdalasa sa baybayon, siling sang manugpanalawsaw nga si Andrew Logan. “Antes sang paglupok,” siling niya, “pila ka milyon ka isda (kalabanan salmon kag trout) ang nagakabuhi sa Karymsky Lake. Pagkatapos sang paglupok wala na sing isda sa linaw.” Apang, mahimo nga may pila ka isda nga nabuhi. Ginhaumhaum sang mga sientipiko nga may nagapaandam nga patimaan—ayhan ang damil sang tubig—nga nagpaalisto sa mga isda, amo nga nakasaylo sila sa Karymsky River.

[Mapa sa pahina 16]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

RUSSIA

KAMCHATKA