Makatuon Ka sing Iban nga Lenguahe!

“Indi ko gid pag-ibaylo sa bisan ano ini nga eksperiensia,” siling ni Mike. Si Phelps nagsiling man, “Amo ini ang isa sa labing maayo nga mga desisyon nga nahimo ko sa akon kabuhi.” Ginapatuhuyan nila nga duha ang tuhoy sa ila pagbaton sa hangkat nga magtuon sing iban nga lenguahe.

SA NAGKALAINLAIN nga pungsod sa bug-os nga kalibutan, nagadamo ang nagatuon sing bag-o nga lenguahe bangod sa nanuhaytuhay nga rason—ang iban personal, ang iban pinansial, kag ang iban bangod sa ila relihion. Gin-interbyu sang Magmata! ang pila nga nagtuon sing dumuluong nga lenguahe. Lakip sa mga pamangkot amo, Kamusta ang pagtuon sing bag-o nga lenguahe subong isa ka adulto, kag ano ang makabulig agod makatuon ang isa? Ang masunod nga impormasyon ginpasad sa ila mga komento. Masapwan mo nga makapalig-on kag maalamon ang ila mga sabat, ilabi na gid kon nagatuon ka man sing bag-o nga lenguahe ukon nagaplano pa lang nga himuon ini. Halimbawa, binagbinaga ang importante nga mga kinaiya nga sa pagtamod sang mga gin-interbyu kinahanglanon agod mangin lantip sa paghambal sing iban nga lenguahe.

Pagkamapailubon, Pagkamapainubuson, kag Pagkamapasibusibuon

Samtang mahapos lang sa magagmay nga kabataan nga tun-an ang duha ukon kapin pa ka lenguahe sing dungan—masami paagi lamang sa pagpamati sa sini—kinaandan nga mabudlay sa mga may edad na ang pagtuon sing bag-o nga lenguahe. Ang isa ka rason amo nga dapat sila magpailob bangod nagakinahanglan  sing malawig nga tion ang pagtuon sing bag-o nga lenguahe. Kag bangod masako sila, nagakahulugan ini nga untatan anay nila ang iban nila nga tulumuron.

“Kinahanglanon gid ang pagkamapainubuson,” siling ni George. “Kon indi ka pamilyar sa lenguahe, dapat handa ka nga maghambal—kag sa pila ka bahin, nga pakig-angutan kaangay sang—isa ka bata.” Ang libro nga How to Learn a Foreign Language nagsiling: “Dapat mo isikway ang imo pagpaimportante sa kaugalingon kag ang imo kabalaka tuhoy sa dignidad kon luyag mo gid nga mag-uswag.” Gani indi mahuya kon magsayop ka sa imo paghambal. “Kon wala ka nagasayop, wala mo ginagamit sing maayo ang imo bag-o nga lenguahe,” siling ni Ben.

Indi magkabalaka kon kadlawan sang iban ang imo sayop—sa baylo magkadlaw man upod sa ila! Ang matuod, magaabot gid ang tion nga isugid mo ang makahalam-ot nga mga sugilanon tuhoy sa imo mga ginhambal. Kag indi mahadlok nga mamangkot. Ang paghangop kon ngaa ginahambal ang isa ka butang sa pila ka paagi nagabulig sa imo nga makadumdom.

Bangod ang pagtuon sing bag-o nga lenguahe masami nga nagakahulugan sing pagtuon sang bag-o nga kultura, makabulig kon mapasibusibuon ka kag may bukas nga panghunahuna. “Ang pagtuon sing iban nga lenguahe nakabulig sa akon nga mahangpan nga may iban pa nga paagi sa pagbinagbinag kag paghimo sing mga butang,” siling ni Julie. “Ang isa ka paagi indi gid man labaw sangsa iban—magkatuhay lamang.” Si Jay nagpanugyan, “Manikasog nga makig-abyan sa mga tawo nga nagahambal sing lenguahe nga imo ginatun-an, kag magkalipay upod sa ila.” Siempre pa, dapat pat-uron sang mga Cristiano nga ining mga abyan maayo nga kaupdanan nga nagahambal sing makapalig-on. (1 Corinto 15:33; Efeso 5:3, 4) Si Jay nagdugang, “Kon makita nila nga interesado ka sa ila, sa ila pagkaon, sa ila musika, kag iban pa, manamian man sila sa imo.”

Kon labi nga tion ang imo ginahinguyang sa pagtuon sina nga lenguahe, kag labaw sa tanan sa paghambal sina nga lenguahe, labi nga magadasig ang imo pag-uswag. “Matigayon naton ang kalantip sa lenguahe kaangay sang pagtuka sang manok—paisaisa,” siling ni George. “Ang diutay indi talalupangdon, apang padayon ini nga nagadugang.” Si Bill, nga nakatuon sing madamo nga lenguahe subong misyonero, nagsiling, “Nagadala ako sing listahan sang tinaga diin man ako makadto kag ginatan-aw ini kon may kahigayunan.” Nasapwan sang madamo nga ang regular nga paghugod sing malip-ot nga hut-ong sang mga tion sa pagtuon mas epektibo sangsa panalagsa nga pagpain sing madamo nga tion.

May tuman kadamo nga bulig nga matigayon agod mabuligan ang mga tawo nga makatuon sing lenguahe, lakip na ang mga libro, mga rekording, mga flash card, kag iban pa. Apang, walay sapayan sining tanan nga kagamitan, nasapwan sang madamo nga dali sila makatuon sa isa ka organisado kag daw sa hulot-klasehan nga kahimtangan. Gamita ang bisan ano nga metodo nga epektibo para sa imo. Apang tandai, nga wala sing laktod nga paagi kundi kinahanglan gid ang personal nga panikasog kag pagkamapinadayunon. Apang may mga paagi agod mangin mas mahapos ang pagtuon kag mas makalilipay. Ang isa ka paagi amo ang pagpadayag pa gid sa lenguahe kag kultura.

“Pagkatapos makabisado ang pila ka panguna nga mga butang sa iban nga lenguahe kag may bokabularyo na sang bag-uhan,” siling ni George, “maayo nga maghinguyang sing pila ka tion sa duog diin ginapamulong ina nga lenguahe.” Si Barb nag-ugyon, “Ang pagduaw sa pungsod nagatugot sa imo nga makuha ang karakteristiko sang lenguahe.” Labing importante, ang pagkanadayag sa palibot nagabulig sa imo nga maghunahuna sa bag-o nga lenguahe. Siempre pa, indi tanan makakadto sa iban nga pungsod. Apang may mga kahigayunan nga matigayon sa lokal agod dugang pa nga madayag sa lenguahe kag kultura. Halimbawa, mahimo nga may ginabaton sa moral kag maayo nga mga publikasyon ukon mga programa sa radyo ukon TV sa lenguahe nga imo ginatun-an. Pangitaa ang mga tawo nga talunsay maghambal sina nga lenguahe kag makighambal sa ila. “Sa gihapon,” siling sang libro nga How to Learn a Foreign Language, “ang pag-ensayo amo ang labing importante nga butang agod mag-uswag.” *

 Hut-ong sang Tion nga Daw Wala sing Pag-uswag

Samtang padayon ka nga nagatuon sang lenguahe, kon kaisa magabatyag ka nga yara ka sa hut-ong sang tion nga daw wala ka nagauswag. Ano ang mahimo mo? Una, pamalandungi ang imo rason sa pagtuon sang lenguahe. Madamo sa mga Saksi ni Jehova ang nagtuon sing bag-o nga lenguahe agod buligan ang iban nga makatuon sing Biblia. Ang pagpamalandong sa imo mga tulumuron ukon katuyuan makabulig sa imo nga padayunon ang imo pagtuon.

Ikaduha, dapat may yara ka makatarunganon nga pagpaabot. “Indi ka gid makahambal subong sang paghambal sang mga tumandok,” siling sang libro nga How to Learn a Foreign Language. “Indi ina ang imo tulumuron. Luyag mo lang nga mahangpan ikaw sang mga tawo.” Gani, sa baylo nga manganduhoy nga indi ka talunsay subong sang imo paghambal sa imo lenguahe, isentro ang imo igtalupangod sa pagkomunikar sing maathag nga ginagamit ang imo nahibaluan.

Ikatlo, tan-awa ang importante nga mga hitabo agod makita mo ang imo pag-uswag. Ang pagtuon sing lenguahe kaangay sa pagtan-aw sa hilamon nga nagatubo—indi mo matalupangdan ang pagtubo, apang nagataas ang hilamon adlaw-adlaw. Sing kaanggid, kon balikan mo ang imo pagsugod, walay duhaduha nga makita mo nga nag-uswag ka. Likawi nga takson ang imo pag-uswag sa pag-uswag sang iban. Ang maayo nga prinsipio nga sundon masapwan sa Biblia sa Galacia 6:4. Ini nagasiling: “Pamatud-an sang kada isa kon ano ang iya kaugalingon nga binuhatan, kag nian may rason sia sa paghugyaw may kaangtanan sa iya kaugalingon lamang, kag indi sa pagpaanggid sa iban nga tawo.”

Ikap-at, tamda ang proseso subong isa ka butang nga nagakinahanglan sing tion kag panikasog, apang may mga kapuslanan. Hunahunaa ini: Subong isa ka humalambal, daw ano ang masarangan sang tatlo ukon apat ka tuig nga bata? Nagagamit bala sia sing komplikado nga tinaga kag gramatika? Siempre wala! Apang, makapakigsugilanon sia. Sa pagkamatuod, bisan ang bata, nagakinahanglan sing pila ka tuig agod makatuon sing lenguahe.

Ikalima, gamita ang bag-o nga lenguahe tubtob posible. “Daw wala gid ako nagauswag kon indi ko paggamiton ang lenguahe sing regular,” siling ni Ben. Gani padayon nga gamita ini. Makighambal, makighambal, makighambal! Sa pagkamatuod, makapalaslaw gid ang pagpakighambal kon ang imo bokabularyo iya lamang sang isa ka bata. “Ang labing mabudlay nga bahin para sa akon amo nga indi ko mahambal kon ano ang luyag ko, kon luyag ko ini ihambal,” panganduhoy ni Mileivi. Apang ini nga kabang-awan makapahulag sa imo nga magpadayon. “Nainit gid ako sang tion nga indi ko mahangpan ang mga istorya ukon ang mga lahog,” hinumdom ni Mike. “Sa banta ko ini nga balatyagon amo ang nagtiklod sa akon nga maghimakas nga malampuwasan ini nga bahin.”

Kon Paano Makabulig ang Iban

Ano ang mabulig sang mga nagahambal sing lenguahe sa isa nga nagatuon? Si Bill, nga ginkutlo kaina, nagpanugyan, “Maghambal sing mahinay apang sing husto, indi kay daw nagaistorya ka sa bata.” Si Julie nagsiling, “Magpailob, kag indi pagsugpuni ang ginahambal sang nagatuon.” Si Tony naghinumdom: “Ang mga tawo nga makahibalo sing duha ka lenguahe may huyog nga makighambal sa akon lenguahe. Apang nagapahinay gid ini sa akon pag-uswag.” Busa, ginapangabay sang pila nga nagatuon, ang ila mga abyan nga makighambal sa ila sa bag-o nga lenguahe lamang, sa sulod sang pila ka tion kag itudlo ang espesipiko nga butang nga dapat nila pauswagon. Ginaapresyar man sang mga nagatuon kon hatagan sila sing komendasyon sa ila panikasog. Subong sang ginpabutyag ni George, “Indi ko mahimo ini kon wala ang gugma kag pagpalig-on sang akon mga abyan.”

Gani, takus bala ang panikasog nga magtuon sing iban nga lenguahe? “Pat-od gid!” sabat ni Bill, nga subong sang ginsambit kaina, nagahambal sing pila ka lenguahe. “Nagsangkad ang akon pagtamod sa kabuhi kag nagbulig ini sa akon nga tamdon ang mga butang sa iban nga pagtamod. Sing partikular, ang pagtuon sing Biblia sa mga tawo nga nagahambal sini nga mga lenguahe kag makita sila nga nagabaton sing kamatuoran kag nagahimo sing espirituwal nga pag-uswag labaw gid sa panikasog nga nahimo. Ang matuod, ang isa ka sampaton sa lenguahe nga nagahambal sing 12 ka lenguahe nagsiling anay sa akon: ‘Nahisa ako sa imo. Nagtuon ako sing lenguahe bangod nanamian ako sa sini; nagtuon ka sing lenguahe agod buligan ang mga tawo.’”

[Nota]

[Blurb sa pahina 11]

Ang handum nga buligan ang iban isa ka mabaskog nga motibasyon sa pagtuon sing isa ka lenguahe