Ngaa Nagakalipong Ako?

Luyag sang doktor nga usisaon ang presyon sang akon mata, kag lakip sa pamaagi amo nga magamit sia sing isa ka instrumento agod tandugon ang tawotawo sang akon mata. Nahibaluan ko na kon ano ang matabo. Masami gid nga nagakatabo ini. Pareho man sini kon maggamit ang nars sing dagom agod kuhaan ako sing dugo. Kon kaisa, nagakatabo ini sa akon bisan nagaistoryahanay lang tuhoy sa mga aksidente—nagakalipong ako.

Suno sa isa ka report sa Canada, mga 3 porsiento sa aton ang nagakalipong kon yara kita sa espesipiko nga mga kahimtangan nga ginsambit bag-o lang. Kon nagakatabo man ini sa imo, mahimo nga ang mga panikasog nga imo ginhimo agod indi ka malipong napaslawan man. Ayhan gintilawan mo na nga magkadto sa banyo agod indi ka malipong sa publiko. Apang, indi maalamon ina nga ideya. Mahimo nga gulpi ka lang malipong samtang nagalakat ka kag mahalitan mo ang imo kaugalingon. Pila ka beses ko na ini nga naeksperiensiahan amo nga nagdesisyon ako nga usisaon kon ano ang kabangdanan sini.

Sa tapos ko masugilanon ang isa ka mabuligon nga doktor kag mausisa ang pila ka libro, natun-an ko nga ini nga hitabo ginatawag nga vasovagal reaction. * Ginapatihan nga sayop ini nga pagpanghikot sang sistema sa lawas nga nagabantay sa sirkulasyon sang dugo, sa mga kahimtangan nga nagabag-o ang imo posisyon subong sang pagpungko dayon matindog.

Sa pila ka kahimtangan, subong abi kon makakita ka sing dugo ukon kon usisaon ang imo mata, nagaabnormal ang pagpanghikot sang imo involuntary nervous system, kay ang pagpanghikot sini nangin kaangay nga nagahigda ka, bisan pa nga nagapungko ukon nagatindog ka. Sa primero, nagadasig ang pitik sang imo tagipusuon bangod sa kabalaka. Nian gulpi nga magahinay ang pitik sang imo pulso kag ang kaugatan sa imo mga tiil magahitad ukon magadaku. Subong resulta, nagadugang ang suplay sang dugo sa imo tiil kag nagabuhin ang dugo sa imo ulo. Kulang na ang oksiheno sa imo utok, amo nga nagakalipong ka. Paano mo malikawan nga matabo ini?

Kon mahimo, indi ka magtan-aw samtang ginakuhaan ka sing dugo, ukon maghigda ka samtang ginahimo ini. Subong sang ginsambit, kon magsugod na ang vasovagal reaction, masami nga mabatyagan mo ang mga palatandaan. Gani, masami nga may mahimo ka antes ka malipong. Madamo nga doktor ang nagapanugyan nga maghigda ka kag itanday ang imo tiil sa bangko ukon dingding. Kon himuon mo ini, indi magkadto ang tanan nga dugo sa imo mga tiil, gani mapunggan mo ang vasovagal reaction kag indi ka malipong. Pagligad lamang sang pila ka minutos, mahimo nga maayo na ang imo pamatyag.

Kon nabuligan ka sini nga impormasyon subong nga nakabulig ini sa akon, mahibaluan mo ang mga palatandaan sang vasovagal reaction. Busa, may mahimo ka gilayon agod maupangan nga matabo ini.—Gin-amot.

[Nota]

[Blurb sa pahina 28]

Ang paghigda kon ginaeksamin ka sang doktor mahimo makabulig