Ang Katingalahan sang Duna nga Kaalam

“Ang pagpangayaw sang mga pispis ayhan amo ang labing makahalawhaw nga hitabo sa kinaugali.”—COLLINS ATLAS OF BIRD MIGRATION.

SANG Disiembre 9, 1967, nakita sang isa ka piloto sang eroplano ang isa ka panong sang mga 30 ka dugwak nga whooper nga nagalupad sa daw di-mapatihan nga kataason nga 8,200 metros padulong sa Ireland. Ngaa nagalupad sila sing tuman kataas, diin daw freezer katugnaw ang temperatura sang hangin? Magluwas nga malikawan nila ang dalayon nga unos sang niebe sa mas manubo nga kataason, nagapauyon sila sa hangin agod makalupad sila sa kadasigon nga mga 200 kilometros kada oras. Ginabanabana nga matapos sang mga dugwak ang ila 1,300 kilometros nga paglupad halin sa Iceland pakadto sa Ireland sa sulod lamang sang pito ka oras.

Ang pinakamalayo mangayaw nga pispis sa bug-os nga kalibutan—ang arctic tern—nagabuad sa aminhan sang Arctic Cirle kag nagahinguyang sang tigtulugnaw sa Antartika. Sa isa ka kinaandan nga tuig, ining gamay nga pispis sa dagat nagalakbay sing mga 40,000 tubtob 50,000 kilometros—katumbas sang paglibot sa bug-os nga kalibutan!

Ang puti nga mga tulabong nagabuad sa Naaminhan nga Europa kag nagahinguyang sang tigtulugnaw sa Bagatnan nga Aprika, kag nagalakbay sing 24,000 kilometros pakadto kag pabalik. Linibo sini nga mga pispis ang nagaagi sa Israel kon tigragas kag tigpamulak, kag ini nga tion sa paglakbay ginahimo nila sadto pa sang panahon sang Biblia.—Jeremias 8:9.

Sin-o ang naghatag sining duna nga ikasarang? Mga 3,500 ka tuig na ang nagligad, ginpamangkot sang Dios ang matarong nga tawo nga si Job sang masunod: “Tungod bala sa imo kaalam nga nagatimbuok ang dapay, amo nga ginahumlad sini ang iya mga pakpak nayon sa hangin nga habagat? Ukon tungod bala sa imo mga sugo nga ang agila nagapaibabaw kag amo nga nagahimo ini sang iya mga pugad sa mataas?” Sa iya sabat, nagakaigo nga gindayaw ni Job ang Dios tungod sa makatilingala nga mga ikasarang sang mga pispis kag sang iban pa nga mga sapat.—Job 39:26, 27; 42:2.

Labaw Sangsa Duna nga Kinaugali

Ang mga tawo, nga amo ang pinakamataas sa tanan nga mga tinuga sang Dios sa duta, wala ginatuytuyan sang duna nga kinaugali. Sa baylo sini, hilway kita sa pagpili sang aton dalanon sa kabuhi kag may yara kita konsiensia kag ikasarang sa paghigugma. (Genesis 1:27; 1 Juan 4:8) Bangod sining tanan nga mga ikasarang nga ginhatag sa aton, makahimo kita sing makatarunganon kag maayo nga mga desisyon nga nagapabanaag kon kaisa sing tumalagsahon nga gugma kag pagsakripisyo sa kaugalingon.

Sa pagkamatuod, ang panimuot kag paggawi sang isa ka tawo masami nga resulta sang mga prinsipio kag relihioso nga mga pagtuluuhan nga gintudlo sa iya, ukon bisan wala gani gintudlo sa iya, halin sa pagkalapsag. Gani, mahimo magkatuhay ang mga tawo sa kon ano ang ginakabig nila nga husto ukon indi husto kag sa kon ano ang nagakaigo ukon indi nagakaigo. Ini nga kinatuhayan mahimo naman magresulta sa di-paghangpanay, pagkapanatiko, kag pagdumot pa gani, ilabi na kon ang mga butang subong sang kultura, nasyonalismo, kag relihion may mabaskog ang impluwensia.

Daw ano kaayo kuntani ang kahimtangan sang kalibutan kon ang tanan nga tawhanon nga panimalay nagasunod sa mga talaksan nga nagapakita kon ano ang husto kag nagahisanto sa kamatuoran sang Biblia, kaangay sang pagsunod naton sa pisikal nga mga kasuguan nga nagatuytoy sa uniberso! Apang may isa bala nga may ikasarang kag ihibalo sa pagpahamtang sing mga talaksan nga dapat sundon sang tanan? Kag kon may yara, himuon bala niya ini ukon ginhimo na bala niya ini? Ini nga mga pamangkot binagbinagon sa masunod nga artikulo.