Pagbantay sa Kalibutan

▪ Sang 2006, “167 ka dyurnalista kag mga kaupod nila,” subong sang mga drayber kag mga manugbadbad, ang “napatay samtang nagakobre sang balita.” Ang kalabanan sa ila nagareport tuhoy sa krimen, kagarukan, ukon mga pagbangigay sa isa ka duog. Kag 133 naman ang hungod nga ginpatay.​—INTERNATIONAL NEWS SAFETY INSTITUTE, BELGIUM.

▪ Kada tuig, mga 10 tubtob 14 bilyones ka bala ang ginahimo, “bastante agod patyon sing makaduha ang kada tawo sa bug-os nga kalibutan.”​—ROYAL MELBOURNE INSTITUTE OF TECHNOLOGY, AUSTRALIA.

Mga Linog nga Patuga sang Tawo?

Sugod sang ika-19 nga siglo, kapin sa 200 ka mabaskog nga linog ang natabo bangod sa kahimuan sang tawo, siling sang peryodiko nga Die Zeit sang Alemanya. Ang kabangdanan sang katunga sini nga mga linog amo ang pagmina. Ang iban pa gid mahimo nga amo ang pagkuha sing natural nga gas, langis, ukon tubig; ang pagpasulod sing likido sa madalom nga mga bubon; kag ang paghimo sing artipisyal nga mga linaw para punduhan sing tubig. Suno sa mga sientista, ang pagmina sing karbon amo ang gintunaan sang linog nga natabo sa Newcastle, Australia sang 1989, diin 13 ka tawo ang napatay kag 165 ang nasamaran, kag ang halit sini may balor nga $3.5 bilyones (U.S.). Ginabanabana nga ini nga balor mas daku pa sangsa kabilugan nga naganar sining minahan sa Newcastle halin sang magsugod ini 200 ka tuig ang nagligad.

Ang mga Katoliko sa Pransia

Sang 1994, 67 porsiento ka Pranses ang nagapangangkon nga Katoliko. Apang karon, 51 porsiento na lang, siling sang magasin nga Le Monde des Religions. Suno sa surbe, katunga sining Katoliko nga mga Pranses ang nagasimba kon may espesyal lamang nga mga okasyon, subong sang kasal. Bisan pa saulado sang 88 porsiento ang Amay Namon, 30 porsiento ang wala gid nagapangamuyo. Halos katunga sang Katoliko nga mga pamilya may Biblia, apang wala ini nagakahulugan nga ginabasa nila ini.

Kabataan nga May Problema sa Paghambal

“Mas madamo karon nga mga bata ang atrasado na nga makatuon sa paghambal kag ilisipon lang ang ila nahibaluan nga mga tinaga, . . . bangod wala sila ginaistorya sang mga hamtong na,” siling sang magasin nga Wprost sang Poland. Sa promedyo, 30 minutos kada adlaw ang ginahinguyang sang mga iloy sa ila kabataan kag ang mga amay naman “pito ka minuto lamang.” Gani, isa sa kada lima ka bata ang “may problema sa paghambal bangod sa pagpabaya sang mga ginikanan.” Si Michał Bitniok, isa ka linguista kag terapista para sa paghambal sa Silesian University nagpaandam: “Kon ini nga mga kabataan indi dayon mabuligan, mahimo mabudlayan sila sa ulihi kon mag-eskwela na sila kag kon magdaku na sila.”

Paggamit sing Disparatis sa Japan

Problema gid sa Japan ang basura nga ginahaboy sa duta nga iya sang gobierno. Wala sing mahimo ang mga pulis nga nagaronda kon adlaw, kay man, ginadala sang mga tawo ang ila basura kon gab-i. Agod matapna ini, gingamit sang panguluhan ang disparatis nga ginapatihan sang mga tawo. Nagpatindog sila sing torii, pula sing duag kag human sa kahoy nga mga kudal nga kon tan-awon daw ganhaan pakadto sa altar sang Shinto. “Simple lang ang ideya,” paathag sang peryodiko nga IHT Asahi Shimbun. “Ginakabig sang mga tawo nga sagrado ang torii, gani mahadlok sila maghaboy sing basura diri kay basi demalason sila.” Amo gid matuod, wala na ginhaboy sang mga tawo ang ila basura diri. “Pero sa uluunhan sini,” siling sang pamantalaan, “amo gihapon ang nagakatabo.”