Biblia sa Lenguahe nga Madali Mahangpan

KON nagapati ka nga ang Biblia pulong sang Dios para sa mga tawo, nagakahulugan ini nga nagakomunikar ang Dios sa aton. . . . Kon may epekto sa bug-os mo nga kabuhi ang imo relihion, kon amo mabasa mo [ang Biblia] sa lenguahe nga madali mahangpan.” Amo ini ang ginsulat sang iskolar nga si Alan Duthie sa iya libro nga Bible Translations: And How to Choose Between Them (Mga Badbad Sang Biblia: Kag Kon Paano Magpili sa Sini).

Nagaugyon gid sa sini ang mga nagahigugma sa Pulong sang Dios. Nagapati gid sila nga “ang pagsulat sa bug-os nga Kasulatan gintuytuyan sang Dios kag mapuslanon ini sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagtadlong sa mga butang, sa pagdisiplina sa pagkamatarong.” (2 Timoteo 3:16) Ang Biblia indi gid isa ka libro sang kinaraan kag makatalaka nga relihiosong mga halambalanon. ‘Buhi ini kag gamhanan,’ kag nagahatag sang matuod nga mga solusyon sa aton mga problema sa kabuhi. (Hebreo 4:12) Apang, dapat mabasa ining balaan nga libro sa lenguahe nga madali mahangpan agod masunod ini sang mga nagabasa. Ang matuod, ginsulat ang ginatawag nga Bag-ong Testamento, indi sa dinumaan nga Griego nga gingamit sang mga pilosopo kaangay ni Plato, kundi sa naandan sang mga tawo nga Griego nga ginatawag Koine. Huo,  ginsulat ang Biblia agod mabasa ini kag mahangpan sang kalabanan nga tawo.

Gani, madamo na ang nabalhag nga mga badbad sa lainlain nga lenguahe sining nagligad lang nga tinuig. Daku ang nabulig sini. Mas madamo na ang makabasa sang Kasulatan. Apang, madamo sa sining bag-o nga mga bersion ang indi sibu kag wala nagahisantuanay. Halimbawa, ginpaburon sang iban nga bersion ang maathag nga ginatudlo sang Biblia tuhoy sa nagakatabo sa mga patay, kon ano ang kalag sang tawo, kag ang ngalan sang matuod nga Dios.

Gani, nalipay sa pagbaton ang mga nagahigugma sa Pulong sang Dios sa Hiligaynon nga Bag-ong Kalibutan nga Badbad Sang Cristianong Griegong Kasulatan. Ginpahibalo sang mga Saksi ni Jehova nga matigayon na ining bag-⁠o nga badbad sa “Sunda si Cristo!” Distrito nga mga Kombension sa Aklan, Bacolod City, Iloilo, Koronadal City, kag Roxas City sang Disiembre 2007. Bangod wala ini maimpluwensiahan sang relihioso nga mga pagpati, sibu gid ang pagbadbad sini, gani mahangpan na ang Biblia sang mga indi anay makahangop sa sini bangod wala sila makahibalo sang dumaan nga mga lenguahe. Apang, basi mamangkot ka, sin-o ang naghimo sining tumalagsahon nga badbad?

Mga Manugbadbad nga Naghimaya sa Dios

Mahimo nga bag-o sa mga Ilonggo ang Bag-ong Kalibutan nga Badbad Sang Cristianong Griegong Kasulatan, apang ang matuod may amo na sini sang 1950 pa. Matigayon ini sadto sa Ingles nga ginbalhag sang Watch Tower Bible and Tract Society​—⁠isa ka internasyonal nga Bible Society nga madugay na nga nagaimprinta sang Biblia. Ang ngalan sining bag-⁠o nga badbad​—⁠nga tuhay gid sa naandan nga pagtunga sa Biblia sa “daan” kag “bag-⁠o” nga mga testamento​—⁠isa lamang sa madamo nga rason kon ngaa pinasahi ini. Ang Septiembre 15, 1950, nga The Watchtower nagsiling: “Ang mga miembro sang komite nga nagbadbad nagsiling nga luyag nila . . . nga indi makilala, kag indi gid nila luyag nga ipahibalo ang ila ngalan samtang nagakabuhi sila ukon kon patay na sila. Tuyo sini nga badbad nga dayawon ang ngalan sang buhi kag matuod nga Dios.”

Natigayon sang 1961 ang New World Translation of the Holy Scriptures subong isa ka tomo nga edisyon sang kompleto nga Biblia. Kag bisan pa wala gihapon karon ginpakilala ang mga nagbadbad sini, indi maduhaduhaan ang ila motibo ukon ang ila katutom. Ang introduksion sa 1984 nga edisyon nagsiling: “Ang pagbadbad sa Balaan nga Kasulatan amo ang pagpabutyag sa isa pa ka lenguahe sang mga panghunahuna kag mga pinamulong ni Jehova nga Dios . . . Ang mga nagbadbad sini, nga nagakahadlok kag nagahigugma sa Dios nga Awtor sang Balaan nga Kasulatan, nagbatyag sang daku nga salabton sa Iya nga ipaalinton ang  iya mga panghunahuna kag mga pinamulong sing sibu gid.”

Bisan pa maayo ang intension sang mga miembro sang komite, kalipikado bala sila sa pagbadbad? Nagsiling ang pila ka wala makontento nga mga iskolar nga kon indi ipahibalo ang mga ngalan sang nagbadbad kag ang ila tinapusan nga edukasyon, ang ila ginhimo isa lamang ka badbad sang mga di-sangkol. Apang indi tanan nga iskolar ang nangin subong sa ila ka di-makatarunganon. Nagsulat si Alan S. Duthie: “Kon kilala naton kon sin-o ang nagbadbad ukon nagbalhag sang isa ka bersion sang Biblia, makabulig bala ini sa aton nga mapat-od kon bala maayo ukon indi ini nga badbad? Indi gid man. Ang labing importante amo ang pag-usisa mismo sa tagsa ka badbad.”⁠ *

Amo gid sina ang ginhimo sang madamo nga bumalasa. Sa karon may 143,458,577 na ka kopya sang kompleto nga New World Translation ukon bahin sini sa 61 ka lenguahe nga naimprinta sa bug-os nga kalibutan. Ano ang natukiban sang madamo nga nagabasa sa sini?

Badbad nga Nagapakabalaan sa Ngalan sang Dios

Sa Mateo 6:​9, gintudluan ni Jesus ang iya mga disipulo nga magpangamuyo: “Amay namon nga yara sa langit, pakabalaanon ang imo ngalan.” Apang sa madamo nga badbad, wala sing ngalan ang Dios kag ginpakilala lamang sia paagi sa titulo nga “Dios” ukon “Ginuo.” Apang, indi gid amo sini sa orihinal nga mga manuskrito. Maathag nga ginpakilala ang Dios sing halos 7,000 ka beses sa orihinal nga Hebreong Kasulatan sa ngalan nga “Jehova.” (Exodo 3:15; Salmo 83:​18, NW) Sang ulihi wala na gingamit sang mga Judiyo ang ngalan sang Dios bangod sang ila disparatis. Sang mapatay ang mga apostoles ni Jesus, naimpluwensiahan sini nga disparatis ang Cristianong kongregasyon. (Ipaanggid ang Binuhatan 20:​29, 30; 1 Timoteo 4:⁠1.) Gin-islan sang mga nagkopya sa Griego nga mga bahin sang Kasulatan ang ngalan sang Dios nga Jehova sing Griego nga mga tinaga nga Kyʹri·os kag The·osʹ, nga nagakahulugan sing “Ginuo” kag “Dios.”

Makapahalipay gid nga maisugon nga ginbalik sang New World Translation ang ngalan nga Jehova sa Cristianong Griegong Kasulatan (“Bag-ong Testamento”), kag mabasa ini nga ngalan sing 237 ka beses. Ginbalik ini nga ngalan, indi kay luyag lamang ini sang mga nagbadbad, kundi bangod sang maid-id kag mahalungon nga pagtuon. Halimbawa, ginkutlo sang  Lucas 4:18 ang mga pulong sa Isaias 61:⁠1. Sa orihinal nga manuskrito sa Hebreo, mabasa sa sini nga bersikulo sa Isaias ang ngalan nga Jehova.⁠ * Gani, nagakaigo ang pagbadbad sang New World Translation sa Lucas 4:18: “Ang espiritu ni Jehova yari sa akon, bangod ginhaplas niya ako sa pagpahayag sing maayong balita sa mga imol.”

Ginabuligan man sini nga pagbadbad ang mga nagabasa nga mahangpan nga tuhay si Jehova nga Dios sa iya bugtong nga Anak nga si Jesucristo. Halimbawa, mabasa sa madamo nga badbad ang Mateo 22:44: “Ang Ginuo nagsiling sa akon Ginuo.” Apang sin-o ang nagsiling kag sin-o ang ginsilingan? Ang matuod, ginkutlo sini nga bersikulo ang Salmo 110:⁠1, diin mabasa ang ngalan sang Dios sa orihinal nga manuskrito sa Hebreo. Gani ginbadbad sang New World Translation ini nga bersikulo: “Si Jehova nagsiling sa akon Ginuo: ‘Lingkod ka sa akon tuo tubtob mabutang ko ang imo mga kaaway sa idalom sang imo mga tiil.’” Ang paghangop nga tuhay si Jehova nga Dios sa iya Anak suno sa Kasulatan indi isa ka teoriya lamang. (Marcos 13:32; Juan 8:​17, 18; 14:28) Kinahanglan ini agod maluwas. Ang Binuhatan 2:21 nagsiling: “Ang tagsatagsa nga nagatawag sa ngalan ni Jehova maluwas.”

Sibu kag Maathag

May iban pa nga tumalagsahon nga mga bahin ang New World Translation. Ang sibu gid nga manuskrito sa Griego nga ginhimo nanday Westcott kag Hort amo ang ginpili nga mangin panguna nga basihan sini nga badbad. Mahalungon gid nga ginbadbad ang orihinal nga Griego sing sibu kag sing literal kon posible sa simple nga lenguahe sa karon. Bangod sini, yara gihapon ang estilo kag katahom sang orihinal nga mga sinulatan sang Biblia kag nangin maathag ang madamo nga mga ideya.

Halimbawa, mabasa naton sa Roma 13:⁠1 ang laygay ni apostol Pablo sa mga Cristiano nga “magpasakop sa superyor nga mga awtoridad,” ukon sekular nga mga gobierno. Madamo nga badbad ang nagsiling dayon nga ining mga gobierno “tinangduan sang Dios” ukon “ginbutang sang Dios sa ila palangakuan.” (Ang Biblia, PBS; Maayong Balita nga Biblia) Gingamit ini sang pila ka hari agod pakamatarungon ang ila pagpamigos sa mga tawo. Apang bangod ginbadbad sing literal kag sibu, mabasa ini nga teksto sa New World Translation nga “ang nagaluntad nga mga awtoridad ginbutang sang Dios sa ila relatibo nga mga posisyon.”⁠ * Mahangpan naton diri nga bisan pa wala ginapili sang Dios ang mga nagagahom sa mga gobierno sa kalibutan,  ginapahanugutan niya ini nga mga tawo sa mga posisyon nga may pila ka awtoridad sa isa kag isa​—⁠⁠apang pirme mas manubo sa iya.

Gintinguhaan man sang New World Translation nga ipaalinton ang gagmay nga mga kinatuhayan sang Griego nga mga tinaga nga nagapatuhoy sa aksion. Sa madamo nga lenguahe karon, ginasugpunan ang mga tinaga agod ipakita kon san-o ginhimo ang aksion​—⁠kon bala nagligad na, sa karon, ukon sa palaabuton. Makita man sa mga tinaga sa Griego kon ano nga sahi sang aksion ang nadalahig​—⁠kon bala umalagi ini, natapos na, ukon nagapadayon. Binagbinaga ang ginsiling ni Jesus sa Mateo 6:33. Ang Griegong tinaga nga nagakahulugan “pangitaa” nagapahangop sang ideya nga padayon ang aksion. Gani ang bug-os nga kahulugan sang ginsiling ni Jesus maathag sa sini nga badbad: “Padayon nga pangitaa anay ang ginharian kag ang iya pagkamatarong, kag ini tanan iban pa nga butang idugang sa inyo.” Sing kaanggid, mabasa ang Mateo 7:⁠7: “Padayon sa pagpangayo, kag hatagan kamo; padayon sa pagpangita, kag inyo makita; padayon sa pagpanuktok, kag pagabuksan kamo.”​—⁠Tan-awa man ang Roma 1:32; 6:⁠2; Galacia 5:15.

Ginpanikasugan gid sang New World Translation nga mangin palareho ang pagbadbad sini sa panguna nga mga ekspresyon. Halimbawa, ginbadbad pirme ang Griegong tinaga nga psy·kheʹ subong “kalag.” Bangod sini, mahantop gilayon sang mga nagabasa nga ang kalag puede mapatay, nga tuhay sa ginatudlo sang mga relihion.​—⁠Mateo 2:​20, nota; Marcos 3:⁠4; Lucas 6:⁠9; 17:33.

Matigayon ang Pulong sang Dios sa Bug-os nga Kalibutan

Sa karon, ang matigayon pa lang amo ang Hiligaynon nga Cristianong Griegong Kasulatan. Ginaplano na ang pagbadbad sa bug-os nga Biblia sa ulihi. Apang, mapat-od bala sang mga nagabasa nga ang Hiligaynon nga bersion mangin sibu kag nagahisantuanay subong sang Ingles nga bersion?

Huo gid. Bangod ginadumalahan sing maayo sang Nagadumala nga Hubon sang mga Saksi ni Jehova ang pagbadbad. Maalamon ang nangin desisyon nga mas maayo kon isa ka grupo ang magbadbad sang Biblia sa iban nga lenguahe. Gani naghimo sang mga grupo sa pagbadbad sa Biblia sa madamo nga pungsod sa bug-os nga kalibutan. Ginhimo ang isa ka departamento nga Translation Services sa ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova, sa Brooklyn, New York, agod mahatag ang mga kinahanglanon sini nga mga grupo, masabat ang ila mga pamangkot, kag mapat-od nga nagahisantuanay ang mga edisyon sang New World Translation sa iban nga mga lenguahe. Ginhimo man ang isa ka sistema sa kompyuter nga makabulig gid sa mga nagabadbad sang Biblia. Matuod, kinahanglan gihapon ang daku nga panikasog sang mga tawo sa pagbadbad. Apang ginpasimple gid sang sistema sa kompyuter ang dalayawon nga tulumuron sang mga grupo nga nagabadbad sang Biblia, nga amo ang pagbadbad sa New World Translation sing sibu kag nagahisantuanay subong sang Ingles. Subong isa ka bahin sa sini nga sistema, makita kon paano ginbadbad sa Ingles ang tagsa ka tinaga sa Hebreo kag Griego​—⁠nga makabulig gid sa mga nagabadbad nga makapili sang katumbas nga mga tinaga.

Madali makita sa mga resulta nga nagmadinalag-on ini nga mga kahimusan. Ginapalig-on ka namon nga usisaon ang Bag-ong Kalibutan nga Badbad Sang Cristianong Griegong Kasulatan. Makakuha ka sang kopya sa mga nagbalhag sini nga magasin. Magustuhan mo man ang pinasahi nga mga bahin sini: mahapos basahon; mga tig-ulo nga magabulig sa imo nga makita gilayon ang pamilyar nga mga teksto; mga mapa nga may madamo nga impormasyon; kag makawiwili nga mga topiko sa apendise. Ang labing importante, mabasa mo ini nga Biblia nga nagasalig nga ginapaalinton sini sing sibu ang mga pinamulong sang Dios sa lenguahe nga madali mahangpan.

[Retrato sa pahina 15]

Gingamit sang mga manunulat sang Biblia kaangay ni apostol Pablo ang lenguahe nga madali mahangpan

[Retrato sa pahina 16]

Mga Bahin sang New World Translation:

[Retrato sa pahina 16]

Mahalungon gid nga ginbadbad ang orihinal nga Griego sing sibu kag sing literal kon posible sa simple nga lenguahe sa karon

[Retrato sa pahina 16]

Malipay ka sa pagbasa bangod mahapos ini basahon

[Retrato sa pahina 17]

Makita mo gilayon ang pamilyar nga mga teksto sa Biblia paagi sa mga tig-ulo

[Retrato sa pahina 17]

Mahangpan pa gid sang mga nagabasa ang geograpiya sa Biblia bangod sang mga mapa nga may madamo nga impormasyon

[Retrato sa pahina 18]

Makabulig gid sing daku sa Cristianong ministeryo ang maathag nga pagbadbad sa “New World Translation”

[Mga nota]