Pagbantay sa Kalibutan

▪ Sa isa ka surbe sa Estados Unidos, “beinte nuebe porsiento sang mga lalaki ang nakahulid sa 15 ukon kapin pa ka babayi sa ila bug-os nga pagkabuhi, kon ipaanggid sa 9% sang mga babayi nga nakahulid sa 15 ukon kapin ka lalaki sa ila bug-os nga pagkabuhi.”​—CENTERS FOR DISEASE CONTROL AND PREVENTION, U.S.A.

▪ Sa Gresya, “62 porsiento sang mga kabataan nga 16 anyos paubos ang nag-aku nga ginbutangan nila ang ila mga cell phone sing binastos nga mga talan-awon.”​—ELEFTHEROTYPIA, GRESYA.

▪ Sa Britanya, 82 porsiento sang mga tawo nga ginsurbe ang nagapati nga “ginatunaan lang sang pagbinahinbahin kag tension ang relihion.”​—THE GUARDIAN, BRITANYA.

Sisenta’y Kuatro ka Tuig nga Pagsakit sang Ulo

Nahibaluan na gid man sang Intsik nga babayi kon ngaa pirme nagasakit ang iya ulo sang nakuha sang mga doktor ang tatlo ka sentimetro nga bala sa iya ulo. Kapin sa 60 ka tuig niya ini nga gin-antos. Naigo sang bala ang ulo sang babayi sang 13 anyos sia, sang ginsalakay sang mga Hapon ang minuro sang Xinyi China sang Septiembre 1943. Daw indi mapatihan nga bala gali ang nagapasakit sa iya ulo. Sang pirme na gid nagasakit ang iya ulo, gin-X-ray ini kag nakita ang bala, siling sang Xinhua News Agency. Ini nga babayi nga 77 anyos na karon ginbalita nga yara na “sa maayo nga kahimtangan.”

Tigulang na Kaayo nga Balyena

Sang napatay sang tumandok nga mga mangangayam sang Alaska ang isa ka bowhead nga balyena sang 2007, nakita nila nga nagalubong sa balyena ang punta kag mga bahin sang dumaan nga baslay nga ginagamit sa pag-ayam sang balyena. Natukiban nga “mga bahin [ini] sang nagalupok nga baslay nga ginhimo sa New Bedford [Massachusetts, U.S.A.] sang nagahingapos ang katuigan 1800,” siling sang The Boston Globe. Ini nga baslay wala na ginagamit sang ulihi, amo nga naghinakop ang mga istoryador sa New Bedford Whaling Museum nga ginbaslay ang balyena “sang tungatunga sang 1885 kag 1895.” Gani, mahimo nga mga 115 ka tuig ang edad sang balyena sang napatay ini. Ini nga tukib, suno sa Globe, “nagapamatuod pa gid sa madugay na nga pagpati nga ang bowhead nga balyena amo ang isa sa pinakamalawig sing kabuhi nga mamalya sa kalibutan, nga mabuhi tubtob sa 150 ka tuig.”

Nagtig-a nga Kagulangan

Natukiban sang mga geologo ang nagtig-a nga kagulangan sa idalom duta nga tuman ka lapad kag may sarisari nga mga tanom nga napapas na. Ang pila sini nga mga tanom nagatubo sing kapin sa 40 metros. Ining pinasahi nga kagulangan nahamtang sa mga alagyan sang minahan sang karbon sa Illinois, U.S.A. Ang mga sientista nagapati nga nalubong ini nga kagulangan bangod sang mabaskog nga linog. “Makakulunyag gid ini,” siling ni Bill DiMichele, nga pangulo sang grupo nga manugpanalawsaw nga naghatag sini nga impormasyon. “Daw mahanduraw pa gid namon ang pagluntad sadto sini nga kagulangan.”

Pagkutkot sing Ali nga Alak

Nagadamo pa gid ang mga tawo nga nagakadto sa Macedonia nga republika anay sang Yugoslavia, “agod magkutkot sing ali nga alak nga nabilin . . . sang nag-apinay nga mga tropa sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I,” report sang pamantalaan nga Kathimerini​—English Edition. Ang kalabanan sini nga mga tawo nga naghalin pa sa Pransia naggamit sing mapa agod makutkot ang abandonado nga mga bodega sang mga soldado. Sa karon, di-magkubos 90 ka tuig na ang mga alak sa amo nga lugar, kag suno sa pamantalaan, “ang isa ka botelya sini nga napreserbar sing maayo magabili . . . sing tubtob 2,000 ka euro (2,675 ka dolyar).” Ang mga pumuluyo sa sini nga lugar nga nakakutkot sing alak kag cognac nagsiling nga “amo pa lang sila nakatilaw sing subong sini kanamit nga alak.”