Pagpadaku sa mga Tin-edyer​—Ang Papel sang Paghangop

Halimbawa nagkadto ka sa iban nga lugar kag indi ka makaintiende sang lenguahe didto. Sigurado nga ang pagpakigsugilanon mabudlay gid, apang matun-an mo ina. Halimbawa, ang isa ka diksionaryo mahimo makabulig sa imo nga tun-an ang kinaandan nga mga ekspresyon. Ukon ayhan puede ka makapangita sing isa nga magapaathag sa imo sang ginasiling sang mga tawo kag magapaathag man sang luyag mo isiling sa ila.

DAW amo man sini kon kaisa ang kahimtangan sang mga ginikanan nga nagapadaku sang mga tin-edyer. Ang pamatasan sang mga tin-edyer daw kaangay sang iban nga lenguahe nga mabudlay intiendihon, apang puede matun-an. Ang solusyon lamang amo ang pagtinguha sang mga ginikanan nga hangpon kon ano ang nagakatabo sa sining makakulunyag, apang makalilibog nga tion sang pagtubo.

Ang Kabangdanan sang Ila Pamatasan

Kon ang isa ka pamatan-on nagapangayo sing kahilwayan wala ini dayon nagakahulugan nga nagarebelde sia. Dumduma nga ang Biblia mismo nagsiling nga magaabot ang tion nga “bayaan sang lalaki ang iya amay kag ang iya iloy.” (Genesis  2:24) Agod mangin responsable sila nga mga adulto sa ulihi, dapat hatagan sila sing kahigayunan nga makahimo sing mga desisyon.

Binagbinaga kon ano ang kabangdanan sang mga pamatasan nga namutikan sang mga ginikanan nga ginkutlo sa una nga artikulo.

Si Lia, nga taga-Britanya, nagpanalambiton: “Nagpalarason na ang amon bata nga lalaki kag daw ginahangkat na niya ang amon awtoridad.”

Kaangay sang mga bata diutay, ang mga tin-edyer sulitsulit nga nagapamangkot sing, “Ngaa haw?” Apang, sa karon indi na bastante para sa ila ang isa lamang ka simple nga sabat. Ano ang nabag-o? Si apostol Pablo nagsulat: “Sang bata pa ako, . . . nagapangatarungan [ako] subong sang bata.” (1 Corinto 13:11) Apang, samtang nagauswag ang ila ikasarang sa pagrason, nagakinahanglan sila sing mas makapakumbinsi nga paathag agod mahanas nila ang ila “ikasarang sa paghantop.”​—Hebreo 5:14.

Si John, nga taga-Ghana, nagsiling: “Ang amon mga bata nga babayi nangin mabinalak-on na sa ila kaugalingon, ilabi na gid sa ila hitsura kag panglawason.”

Ang bata mahimo maghinupang sing temprano, ulihi na, ukon sa husto nga tion, kag amo sini ang rason kon ngaa madamo nga pamatan-on ang nagakabalaka sa ila hitsura. Bangod nagakorte na ang ila lawas, ang pila ka dalagita mahimo makunyag ukon mabalaka sa sining mga pagbag-o. Ilabi na gid kon ginapunggod na kag nakatuon maggamit sing make-up, halangpunon kon ngaa mas madugay ang mga tin-edyer sa pagpangespiho sangsa pagtuon sang ila mga tulun-an sa eskwelahan.

Si Daniel, nga taga-Pilipinas, nagpaathag: “Mahuyugon magtago sing sekreto ang amon mga bata kag luyag nila nga magsilahanon lang. Mas gusto pa nila mag-upod sa ila mga abyan sangsa amon.”

Ang huyog nga magtago sing sekreto makatalagam. (Efeso 5:12) Apang, ang handum nga mag-isahanon tuhay naman nga butang. Bisan si Jesus nakahibalo nga mapuslanon ang pagkadto “sa baw-ing nga duog agod mag-isahanon.” (Mateo 14:13) Samtang nagadaku ang mga tin-edyer, nagakinahanglan man sila sing tion nga mag-isahanon, kag luyag nila nga respetuhon ina sang mga adulto. Ang nagakaigo nga pag-isahanon nagabulig sa mga pamatan-on nga magtuon kon paano mangatarungan​—isa ka ikasarang nga mapuslanon gid kon mag-adulto na sila.

Sing kaanggid, ang pagpakig-abyan nagabulig sa isa ka pamatan-on nga maghamtong. Matuod, “ang malain nga pagpakig-upod nagapalain sang mapuslanon nga mga batasan.” (1 Corinto 15:33) Apang, ang Biblia nagasiling man: “Ang isa ka abyan nagahigugma sa tanan nga tion, kag ang isa ka utud natawo tungud sa kapiotan.” (Hulubaton 17:17) Ang maayo nga pagpakig-abyan kag pagkamainunungon makabulig sa isa ka pamatan-on tubtob sa iya pagkaadulto.

Kon ang mga ginikanan makaatubang sing mga sitwasyon nga ginpakita sa ibabaw, dapat gid sila magtigayon sing paghangop agod indi nila masaypan ang hulag sang ila mga tin-edyer. Siempre, ang ila paghangop kinahanglan man updan sing kaalam, nga amo ang ikasarang sa pag-atubang sang isa ka sitwasyon nga magadul-ong sa pinakamaayo nga resulta. Paano ini mahimo sang mga ginikanan nga may tin-edyer nga bata?

[Blurb sa pahina 5]

Samtang nagauswag ang ikasarang sang mga pamatan-on sa pagrason, nagakinahanglan sila sing mas makapakumbinsi nga paathag tuhoy sa mga ginapatuman sa puluy-an