Anom ka Paagi Agod Magmadinalag-on

ANG matuod nga kadalag-an amo ang pagtigayon sang pinakamaayo nga kabuhi nga resulta sang pag-aplikar sa mga talaksan sang Dios kag pagkabuhi suno sa iya katuyuan sa aton. Ang Biblia nagsiling nga kon ang isa magkabuhi sing subong sini, “manginkaangay sia sang kahoy nga natanum sa ubay sang mga kasulgan sang tubig, nga nagapamunga sa iya panag-on, ang iya dahon man indi malaya. Ang bisan ano nga ginahimo niya nagauswag,” ukon magmadinalag-on.​—Salmo 1:3.

Huo, bisan indi kita perpekto kag pirme makasala, ang aton kabuhi sa kabug-usan mahimo magmadinalag-on gid! Luyag mo man bala mangin madinalag-on? Kon amo, ang masunod nga anom ka prinsipio sa Biblia makabulig sa imo nga matigayon ang kadalag-an, kag pamatud-an sini nga ang mga panudlo sa Biblia kaalam gikan sa Dios.​—Santiago 3:17.

1. Hupti ang Husto nga Pagtamod sa Kuarta

“Ang gugma sa kuarta amo ang gamot sang tanan nga sahi sang makahalalit nga mga butang, kag paagi sa paghingamo sini nga gugma ang iban . . . nagbuno sang ila kaugalingon sang madamo nga kasakit.” (1 Timoteo 6:10) Talupangda nga ang problema indi ang kuarta mismo, kay kinahanglanon naton ini agod masakdag ang aton kaugalingon kag ang aton pamilya, kundi ang gugma sa kuarta. Sa pagkamatuod, ini nga gugma nagahimo sa kuarta nga agalon ukon dios.

Subong sa ginbinagbinag sa nagabukas nga artikulo sa sini nga serye, ang mga tawo nga nagahingamo sing manggad bangod nagapati sila nga amo ini ang talaksan sang kadalag-an, sa pagkamatuod daw nagalagas lamang sa hangin. Wala lamang ini nagaresulta sa kapaslawan kundi sa madamo man nga kasakit. Halimbawa, bangod sa handum nga magmanggaranon, ginasakripisyo sang iban ang ila kaangtanan sa ila pamilya kag mga abyan. Ang iban daw halos indi na makatulog, kon indi man bangod sa trabaho, mahimo bangod sa kabalaka. Ang Manugwali 5:12 nagsiling: “Matam-is ang katologon sang tawo nga nagapangabudlay, bisan nagakaon sia sing diotay ukon madamu; apang ang pagkabusug sang manggaranon indi magtugut sa iya sa pagtolog.”

Ang kuarta indi lamang isa ka mapintas nga agalon kundi madaya man. Si Jesucristo naghambal tuhoy sa “madaya nga gahom sang manggad.” (Marcos 4:19) Buot silingon, ang kuarta nagasaad sing kalipay, apang wala ini nagakatuman. Ginabuyok lamang kita sini nga maghingamo pa gid sing dugang nga manggad. “Kon nagahigugma ka sang kuwarta, indi ka gid maayawan,” siling sang Manugwali 5:10.​—Maayong Balita.

Nagapahangop ini nga ang gugma sa kuarta amo ang kabangdanan sang madamo nga problema nga nagadul-ong sa kapaslawan, kalugaw-an, ukon pagkadalahig pa gani sa krimen. (Hulubaton 28:20) Makahatag man sing kalipay kag kadalag-an ang pagkamahinatagon, pagkamapinatawaron, katinlo sa moral, pagkamahigugmaon, kag ang aton kaangtanan sa Dios.

2. Palambua ang Pagkaalwan

“May kapin nga kalipay sa paghatag sangsa pagbaton.” (Binuhatan 20:35) Kon ang panalagsa nga paghatag nagaresulta sa kalipay, ang isa nga maalwan mangin malipayon nga tawo. Siempre pa, ang pagkamahinatagon mapakita sa madamo nga paagi. Ang isa sa pinakamaayo nga paagi nga mapakita ini amo ang pagpakig-upod kag pagbulig sa iban.

Sa tapos sang madamo nga pagtuon tuhoy sa kaalwan, kalipay, kag ikaayong lawas, ang manugpanalawsaw nga si Stephen G. Post naghinakop nga ang pagkaalwan kag pagbulig sa iban nagapalawig sang kabuhi, nagapabag-o sa isa nga mangin maayo, nagapapagros sa mental kag pisikal, kag nagabuhin sang depresyon.

Dugang pa, ang mga maalwan wala gid nagakawad-an sa ila mga kinahanglanon. Ang Hulubaton 11:25 nagsiling: “Ang maalwan mangin mahamungayaon; ang nagapaumpaw sa iban makatigayon man sing kaumpawan.” (New International Version)  Suno sa sina nga mga pulong, ang matuod nga maalwan, ang wala nagahulat sing balos, ginapabaloran kag ginahigugma, ilabi na sang Dios.​—Hebreo 13:16.

3. Magpinatawaray

“Padayon nga . . . patawaron sing kinabubut-on ang isa kag isa kon may reklamo ang isa batok sa isa. Subong nga si Jehova nagpatawad sing kinabubut-on sa inyo, amo man ang himuon ninyo.” (Colosas 3:13) Sa karon, ang mga tawo indi na handa magpatawad, kay imbes magpakita sing kaluoy, mas luyag pa nila magbalos. Gani, nagaresulta ini sa pag-insultuhanay kag pag-ilinaway.

Indi lang amo sini ang mahimo mangin resulta. “Sa pagtuon sa kapin sa 4,600 ka tawo nga nagaedad sing 18-30,” siling sang The Gazette sang Montreal, Canada, “natukiban sang [mga manugpanalawsaw] nga ang mga palaaway, ang mga pirme lang nagakapaslawan, kag ang mga may malain nga batasan,” may mas maluya nga mga baga. Ang pila gani ka halit sini mas malala pa sangsa nagapanigarilyo! Busa, ang pagpatawad indi lamang makapaayo sa aton kaangtanan sa iban kundi makapaayo man sa aton panglawas!

Paano ka mangin mapinatawaron? Umpisahi paagi sa tampad nga pag-usisa sa imo kaugalingon. Indi bala kon kaisa mapaakig mo man ang iban? Kag indi bala ginaapresyar mo man ang ila pagpatawad? Busa, ngaa indi mo pagpatawaron ang iban? (Mateo 18:21-35) Sa sini nga bahin, importante gid nga pauswagon mo ang pagpugong sa kaugalingon. Kon akig ka, paligara anay ang pila ka tion tubtob mag-ugdaw ini. Sa sini nga kahimtangan kinahanglan gid ang pagpugong sa kaugalingon. “Ang makuli sa pagpangakig maayo pa sa gamhanan,” siling sang Hulubaton 16:32. “Maayo pa sa gamhanan,”​—indi bala nagapahangop ini sang kadalag-an?

4. Magsunod sa mga Talaksan sang Dios

“Ang sogo sang GINOO putli, nga nagapasanag sang mga mata.” (Salmo 19:8) Nagapahangop ini nga ang talaksan sang Dios maayo para sa aton panglawas, panghunahuna, kag balatyagon. Ginaamligan kita sini gikan sa makahalalit nga mga buhat subong sang pagdroga, pagpahubog, seksuwal nga imoralidad, kag pagtan-aw sang mga binastos nga palaguaon. (2 Corinto 7:1; Colosas 3:5) Ining makahalalit nga mga buhat mahimo magresulta sa krimen, pagpamigado, walay pagsalig, pagkabungkag sang pamilya, problema sa mental kag emosyonal, kag bisan pa gani sa hilaw nga kamatayon.

 Sa pihak nga bahin, ang nagasunod sa talaksan sang Dios nakatigayon sing mapuslanon kag maayo nga kaangtanan sa iban, subong man sing pagtahod kag kalinong sa kaugalingon. Sa Isaias 48:17, 18, ang Dios nagsiling nga sia amo ang “nagatudlo sa imo sa kapuslanan, nga nagatuytuy sa imo sa dalanon nga laktan mo.” Kag sia nagdugang: “Kabay kuntani nga nagpamati ka sa akon mga sogo! Niyan ang imo paghidait nanginsubong kuntani sang suba, kag ang imo pagkamatarung nanginsubong sang mga balud sang dagat.” Huo, luyag gid sang aton Manunuga ang pinakamaayo para sa aton. Luyag niya nga ‘tuytuyan kita sa dalanon’ padulong sa kadalag-an.

5. Magpakita sing Di-makagod nga Gugma

“Ang gugma nagapalig-on.” (1 Corinto 8:1) Mahanduraw mo bala ang kabuhi nga wala sing gugma? Kon amo sini, ang kabuhi wala sing pulos kag indi makalilipay! “Kon  . . . wala ako sing gugma [sa iban], wala ako sing pulos. . . . Wala ini sing nahatag nga kaayuhan sa akon,” siling sang gintuytuyan sang Dios nga Cristianong apostol nga si Pablo.​—1 Corinto 13:2, 3.

Ang gugma nga ginsambit diri indi ang gugma nga ginapakita bangod sang kaibog. Sa baylo, ang gugma nga ginapatuhuyan diri mas maayo kag nagadugay kay ginagiyahan ini sang diosnon nga mga prinsipio. * (Mateo 22:37-39) Dugang pa, aktibo ini kay wala lamang ini nagabaton kundi nagapakita man sang gugma. Nagsiling pa gid si Pablo nga ini nga gugma mainantuson kag mainayuhon. Indi ini maimon kag wala nagapabugal ukon nagapahambog. Ginapahulag kita sini nga buligan ang iban, kag indi ini madali maakig kundi mapinatawaron. Ini nga gugma nagapabakod. Dugang pa, nagabulig ini sa aton nga matigayon ang maayo nga kaangtanan sa iban, ilabi na sa aton pamilya.​—1 Corinto 13:4-8.

Para sa mga ginikanan, ang gugma amo ang pagpalangga sa ila kabataan kag paghimo sing maathag nga pagsulundan sa moral ukon maayong pamatasan pasad sa Biblia. Ang mga kabataan nga ginpadaku sa sini nga palibot nagabatyag sing may kasiguruhan, kalig-unan, kag nagabatyag man sila nga ginapalangga gid kag ginapabaloran.​—Efeso 5:33–6:4; Colosas 3:20.

Ang isa ka pamatan-on sa Estados Unidos nga si Jack, nagdaku sa pamilya nga nagatuman sa mga prinsipio sa Biblia. Sang nakapain na sia, ginsulatan niya ang iya mga ginikanan. Ang bahin sini nagsiling: “Ginatinguhaan ko gid pirme nga sundon ang sugo [sang Biblia] nga: ‘Tahora ang imo amay kag ang imo iloy . . . agud magmaayo sa imo.’ (Deuteronomio 5:16) Bangod sini, nangin maayo ang akon kabuhi. Mas naapresyar ko pa gid ini karon kay nahibaluan ko nga bangod ini sa inyo hanuot nga pagpalangga sa akon. Salamat gid sa inyo pagpangabudlay kag pagsakdag sa pagpadaku sa akon.” Kon ikaw isa ka ginikanan, ano bala ang batyagon mo kon makabaton ka sing amo sini nga sulat? Indi bala nga daw mahibi ka gid sa sobra nga kalipay?

Ang gugma nga napasad sa prinsipio “nagakasadya [man] sa kamatuoran,” ang kamatuoran tuhoy sa Dios nga masapwan sa Biblia. (1 Corinto 13:6; Juan 17:17) Halimbawa: Nagdesisyon ang mag-asawa nga may problema sa pag-asawahay nga basahon ang pinamulong ni Jesus nga masapwan sa Marcos 10:9: “Ang gintingob sang Dios [sa pag-asawahay] indi pagbulagon sang tawo.” Karon, kinahanglan nila usisaon ang ila kaugalingon. ‘Nagakasadya  gid bala sila sa sining kamatuoran sa Biblia?’ Tamdon bala nila nga sagrado ang pag-asawahay subong sang pagtamod sang Dios? Handa bala sila sa paghusay sang ila problema sa mahigugmaon nga paagi? Nian, mangin madinalag-on ang ila pag-asawahay, kag malipay gid sila sa maayo nga mga resulta sini.

6. Mangin Mahunahunaon sa Imo Espirituwal nga Kinahanglanon

“Malipayon ang mga mahunahunaon sang ila espirituwal nga kinahanglanon.” (Mateo 5:3) Indi kaangay sang mga sapat, ang mga tawo may ikasarang sa paghangop kag pagpabalor sang ila kaangtanan sa Dios. Gani, nagapamangkot kita subong sang, Ano ang katuyuan sang kabuhi? May yara bala Manunuga? Ano ang matabo sa aton kon mapatay kita? Ano ang matabo sa palaabuton?

Nasapwan sang minilyon ka sinsero nga tawo sa bug-os nga kalibutan nga ini nga mga pamangkot ginsabat sang Biblia? Halimbawa, ang katapusan nga pamangkot nagapatuhoy sa katuyuan sang Dios para sa katawhan. Ano ina nga katuyuan? Katuyuan sang Dios nga ang duta himuon nga paraiso kag puy-an sing dayon sang katawhan nga nagahigugma sa Dios kag sa iya talaksan. Ang Salmo 37:29 nagsiling: “Ang mga matarung magapanubli sang duta, kag magapuyo dira sa gihapon.”

Maathag gid nga luyag sang aton Manunuga nga magmadinalag-on kita sing mas malawig pa sangsa temporaryo lamang nga kadalag-an sa sulod sang 70 ukon 80 ka tuig. Luyag niya nga magmadinalag-on kita sing dayon! Busa, karon na ang tion nga magtuon ka tuhoy sa imo Manunuga. Si Jesus nagsiling: “Ini nagakahulugan sang kabuhi nga walay katapusan, ang pagkuha nila sing ihibalo tuhoy sa imo, ang lamang matuod nga Dios, kag tuhoy sa isa nga imo ginpadala, si Jesucristo.” (Juan 17:3) Samtang nagakuha ka sini nga ihibalo kag ginaaplikar ini, makita mo mismo nga “ang pagpakamaayo sang GINOO nagapamanggad, kag wala sia nagadugang sing kasubo sa sini.”​—Hulubaton 10:22.

[Nota]

[Kahon sa pahina 7]

DUGANG NGA MGA PRINSIPIO AGOD MAGMADINALAG-ON

▪ Magkahadlok sa Dios sing nagakaigo. “Ang kahadluk sa GINOO amo ang pamuno sang kaalam.”​—Hulubaton 9:10.

▪ Mangin maalamon sa pagpili sing mga abyan. “Maglakat upud sa maalam nga mga tawo kag manginmaalam ka, apang ang kaupdanan sang mga buangbuang magaantus.”​—Hulubaton 13:20.

▪ Likawi nga magpasobra. “Ang palahobog kag ang hakugan magaimol.”​—Hulubaton 23:21.

▪ Indi magtimalos. “Indi magbalos sang malaut sa malaut kay bisan sin-o.”​—Roma 12:17.

▪ Mangin mapisan. “Kon ang bisan sin-o indi luyag mag-obra, indi man sia pagpakan-a.”​—2 Tesalonica 3:10.

▪ Sunda ining Bulawanon nga Talaksan. “Ang tanan nga butang nga luyag ninyo nga himuon sang mga tawo sa inyo, dapat man ninyo himuon sa ila.”​—Mateo 7:12.

▪ Punggi ang imo dila. “Sia nga nagahigugma sang kabuhi kag luyag makakita sang maayo nga mga adlaw, punggan niya ang iya dila gikan sa malain.”​—1 Pedro 3:10.

[Kahon/​Retrato sa pahina 8]

MAAYO NGA BULONG ANG GUGMA

Ang doktor kag manunulat nga si Dean Ornish nagsulat: “Ang gugma kag pagpalangga mahimo magresulta sa pagbalatian kag pag-ayo, pagkasubo kag pagkalipay, pag-antos kag kaumpawan. Kon may bag-o nga bulong nga amo sini ka epektibo, mangin obligado gid ang tanan nga doktor nga ireseta ini.”

[Kahon/​Retrato sa pahina 9]

ANG KAPASLAWAN NANGIN KADALAG-AN

Sang nagsugod ang giyera sa ila lugar, si Milanko nga nagapuyo sa Balkans nangin soldado. Bangod sa iya kaisog, ginbansagan sia nga Rambo. Apang sang ulihi, nalugaw-an sia sa iya mga kaupdanan sa serbisyo bangod sa nakita niya nga kagarukan kag pagkasalimpapaw. Sia nagsulat nga, “bangod sini nagdamo ang akon bisyo, kaangay sang pagpahubog, pagpanigarilyo, pagdroga, pagsugal, kag pangbabayi. Terible gid ang akon kabuhi kag daw wala na sang tsansa nga magbag-o pa ako.”

Sa sini nga kahimtangan sa iya kabuhi, nagsugod sia sa pagbasa sing Biblia. Sang ulihi, sang nagbisita sia sa iya paryente, nakita niya ang isa ka kopya sang Ang Lalantawan nga magasin nga ginbalhag sang mga Saksi ni Jehova. Nanamian sia sa iya nabasahan kag nagsugod sa pagtuon sa Biblia upod sa mga Saksi. Ginbuligan sia sang kamatuoran sa Biblia nga makita ang kalipay kag matuod nga kadalag-an. “Naghatag ini sa akon sing bag-o nga kusog,” siling niya. “Ginbiyaan ko na ang tanan ko nga bisyo, nagbag-o ako kag nabawtismuhan subong isa sa mga Saksi ni Jehova. Ang mga nakakilala anay sa akon wala na karon nagatawag sa akon nga Rambo kundi Bunny, bangod nangin mabuot na ako.”