Ngaa Wala sing Sulod ang Pukot?

“Nakita ko ang pagdagsa kag pag-iwat sang isda, apang karon ko lang naeksperiensiahan ang krisis sa pagpangisda,” siling sang 65 anyos nga si George, nga nagapangisda sa aminhan-sidlangan nga dagat sang Inglaterra. Wala ka na sing makuha​—salmon man, asuos, bakalaw, kag mga banagan—​naubos na ang tanan.”

INDI lamang si George ang nagakabalaka sini; amo man ini ang ginareport tuhoy sa nagakatabo sa tanan nga kadagatan. Sa Peru, si Agustín nga kapitan sang 350-toneladas nga barko sa pagpangisda nagsiling: “Mga 12 na ka tuig nga maiwat ang sardinas nga mga isda. Sang una, madamo gid sing isda sa bisan ano nga tion diri sa Peru, apang karon binulan nga wala kami sing mahulik nga isda. Sang una, mga 25 kilometros lang halin sa hunasan, makakuha na kami sing isda, pero karon kinahanglan namon nga maglayag sing 300 kilometros.”

Si Antonio nga taga-Galicia, Espanya, nagsiling: “Sobra na 20 ka tuig ako nga nagapangisda. Amo nga naobserbahan ko ang amat-amat nga pagkaubos sang mga isda. Nagakasambot ini bangod tuman kadamo ang ginahulik.”

Indi kaangay sang pagkakalbo sang kagulangan, indi gilayon matalupangdan ang pagkaubos sang isda, apang nagakatabo gid ini. Ang paandam sining karon lang sang United Nations Food and Agriculture Organization tuhoy sa sobra nga pagpangisda nagasiling: “Ang kahimtangan malala na gid kag makahalangawa kay mga 75 porsiento na sang palangisdaan sa bug-os nga kalibutan ang pirme ginapangisdaan kag ginaabusuhan.”

Ang isda amo ang panguna nga ginakuhaan sang protina sang 20 porsiento nga populasyon sang mga tawo. Gani, yara sa katalagman ang isa sa aton labing importante nga ginakuhaan sang pagkaon. Indi tanan nga bahin sang dagat madamo sing isda. Ang matuod, ang malapad nga bahin sang kadagatan kaangay sang desyerto nga diutay lang ang nagakabuhi. Ang madamo nga isda yara lang malapit sa hunasan kag sa matugnaw nga mga bahin sang  dagat nga madamo sing nutrient. Ang mga nutrient ginakaon sang phytoplankton, nga amo ang pinakasadsaran sang food chain sang mga nagakabuhi sa dagat. Sa anong paagi ginaguba sang mga mangingisda ang palangisdaan, nga amo ang ila palangabuhian? Ang natabo sa isa ka palangisdaan may pila ka sabat sa sini nga pamangkot.

Nagsugod ang Sobra nga Pagpangisda sa Grand Banks

Kaangay sang pagdinaguso sang mga tawo sa pagpangita sing bulawan, nagdinaguso man ang mga tawo sang nadiskobrehan sang isa ka Italyano nga marinero kag manuglagulad nga si John Cabot * ang palangisdaan sa Grand Banks, nga isa ka manabaw nga bahin sang dagat sa Canada, sang nagtabok sia sa Atlantiko gikan sa Inglaterra. Mga lima lamang ini ka tuig pagkatapos sang maragtason nga paglayag ni Christopher Columbus sang 1492. Wala madugay, ginatos ka mangingisda ang nangisog sa paglayag sa Atlantiko agod mangisda sa Grand Banks. Sa sina pa lang nga tion nakakita ang mga taga-Europa sang tuman kadamo nga bakalaw.

Daw bulawan lang ang bakalaw. Ginapabaloran gid ini bangod sang puti kag wala sing tambok nga unod sini. Sa bug-os nga kalibutan, amo ini ang paborito nga baklon sang mga tawo. Ang mga bakalaw sa Atlantiko kinaandan nga nagabug-at sing 1.4 kilos tubtob 9 kilos, apang ang pila sini sa Grand Banks daw tawo ka dalagku. Pagligad sing mga siglo, nagdamo pa gid ang makuha sang mga mangingisda bangod sang dalagku kag malapad nga mga pukot nga may linibo ka taga.

Ang Epekto sang Negosyo sa Pagpangisda

Sang ika-19 nga siglo, nagsugod na sa pagkabalaka ang pila ka taga-Europa nga basi maubos ang isda, ilabi na ang mga sardinas. Apang, si Propesor Thomas Huxley, presidente sang British Royal Society, nagsiling sa London’s 1883 International Fisheries Exhibition: “Tuman kadamo sini nga mga isda kag tuman ka gamay lamang ang aton makuha . . . amo nga nagapati ako sang una nga ang palangisdaan sing bakalaw . . . kag iban pa nga malapad nga palangisdaan sa dagat indi gid maubusan sing isda.”

Halos tanan nga tawo nagpati sa pagtamod ni Huxley, bisan pa nga ginagamit na sa pagpangisda ang dalagku kag de-makina nga mga barko sa Grand Banks. Nagdamo ang bumalakal sang bakalaw, ilabi na pagligad sang 1925 sang naimbento ni Clarence Birdseye sang Massachusetts, U.S.A. ang madasig nga pamaagi sa pagpreserbar sang isda. Bangod sa de-krudo nga mga barko nga may malapad kag dalagku nga mga pukot, mas madamo pa gid nga isda ang ginakuha sang mga mangingisda. Apang mas malala pa gid ang natabo sang ulihi.

Sang 1951, ang daku katama nga barko halin sa Britanya nag-abot agod mangisda sa Grand Banks. Nagalaba ini sing 85 metros kag may kapasidad nga 2,600 toneladas. Amo ini ang una nga barko nga may frezeer kag pabrika sing isda. May rampa ini sa may olin nayon, kag may inugbatak nga makasarang sa daku kag malapad nga pukot, kag sa idalom nga bahin sini nga barko may makinaryas ini nga nagahimbis kag nagakuha sing bukog sang isda kag may mga frezeer. Bangod sang radar, mga kagamitan sa pagpangita sing mga isda, kag mga echolocator, mahibaluan sang mga mangingisda kon diin ang guban ukon luta sang mga isda, adlaw man ukon gab-i sa bug-os nga semana.

Narealisar sang iban nga pungsod nga daku ang maganansia sa pagpangisda, gani sang ulihi ginatos ka barko nga kaangay sini, nga makadakop sing tubtob 200 toneladas nga isda sa sulod sang isa ka oras, ang nangisda sa kadagatan. Ang iban nga barko sa  pagpangisda may kapasidad nga 8,000 tonelada kag may mga pukot nga sarang makaputos sa pinakadaku nga eroplano.

Ang Pinakadaku nga Halit

“Sang ulihi nga bahin sang katuigan 1970,” siling sang libro nga Ocean’s End, “nagapati gihapon ang kalabanan nga tawo nga indi maubusan sing isda ang kadagatan.” Nagdamo gihapon ang dalagku nga mga barko nga nagpangisda sa Grand Banks tubtob sang katuigan 1980. Nagpaandam ang mga sientipiko nga malapit na lang maubos ang mga bakalaw. Apang linibo ka mga tawo ang nagasalig sang ila palangabuhian sa pagpangisda, kag nagapangalag-ag ang mga pulitiko sa paghimo sing desisyon nga indi maluyagan sang mga tawo. Sang 1992, ginpakita sang mga sientipiko nga sa sulod sang 30 ka tuig, nag-usmod ang kadamuon sang mga bakalaw sing 98.9 porsiento. Gani, gindumili ang pagpangisda sing bakalaw sa Grand Banks. Apang ulihi na ang tanan. Mga 500 ka tuig sa tapos ini nadiskobrehan, ang isa anay sa pinakamadamo sing isda nga palangisdaan, naubusan sing isda.

Nagalaum ang mga mangingisda nga magadamo liwat ang mga bakalaw. Apang ang mga bakalaw nagakabuhi sing kapin sa 20 ka tuig kag madugay ini magdaku. Sugod sang 1992, ini nga pagpaabot wala gihapon natabo.

Krisis sa Pagpangisda sa Bug-os nga Kalibutan

Ang natabo sa Grand Banks isa lamang sa makatulublag nga halimbawa tuhoy sa problema sang pagpangisda sa bug-os nga kalibutan. Sang 2002, ang opisyal nga nagatatap tuhoy sa palibot sa Britanya nagsiling nga “ginaabusuhan karon ang 60 porsiento sang palangisdaan sa bug-os nga kalibutan.” Ang mga bariles, espada, bagis, kag mga isda sa bato nagakaubos na.

Naubos na sang madamo nga manggaranon nga pungsod ang isda sa ila kaugalingon nga palangisdaan, gani nagapangita na sila karon sing mapangisdaan. Halimbawa, may pila ka dagat sa Aprika nga madamo sing isda. Madamo nga opisyales sa Aprika ang nabudlayan sa pagbalibad sa paghatag sing lisensia sa pagpangisda, kay diri sila makatipon sing kuarta sang iban nga pungsod para sa pundo sang ila pungsod. Indi makapakibot nga akig gid ang mga tawo sa sini nga lugar sa pagkaubos sang ila mga isda.

Ngaa Nagapadayon ang Sobra nga Pagpangisda?

Para sa mga indi mangingisda, daw ka simple lang sang solusyon, untatan na ang sobra nga pagpangisda. Apang indi amo sina kahapos. Ang negosyo sa pagpangisda nagakinahanglan sing daku nga kapital. Amo nga ang tagsa ka mangingisda nagahulat nga untatan na sang iban ang pagpangisda agod makapadayon sia. Gani subong resulta, wala sing may mauntat. Dugang pa, masami nga ang dalagku nga mga kapitalista sa pagpangisda amo ang gobierno, gani nadalahig sila sa sini nga problema. Ang magasin nga Issues in Science and Technology nagsiling: “Masami nga ginatamod sang mga pungsod ang tulumuron [sang UN] tuhoy sa pagpreserbar sang mga palangisdaan nga maayo nga pagsulundan nga dapat tumanon sang iban nga pungsod apang sila mismo indi luyag magsunod sa sini.”

May salabton man ang mga nagalingawlingaw sa pagpangisda. Suno sa report sang pagtuon sa Estados Unidos, ang balasahon nga New Scientist nagsiling: “Ang 64 porsiento sang nadakpan nga isda nga madali na lang maubos sa Gulf of Mexico, salabton sang mga nagalingawlingaw lamang sa pagpangisda.” Bangod impluwensiado ang mga negosyante kag ang mga nagalingawlingaw sa pagpangisda, mas luyag sang mga pulitiko nga kahamut-an sila sangsa amligan ang mga isda.

Maamligan pa ayhan ang mga palangisdaan sa bug-os nga kalibutan? Sa iya libro nga The Living Ocean nagsiling is Boyce Thorne-Miller: “Indi masalbar ang mga isda sa kadagatan kon indi magbag-o ang panimuot sang mga tawo.” Maayo na lang kay ang Manunuga, si Jehova nga Dios, nagtukod sing Ginharian nga magaamlig gid sang tanan nga tinuga sa bug-os nga kalibutan.​—Daniel 2:44; Mateo 6:10.

[Nota]

[Blurb sa pahina 21]

Kaangay sang pagkakalbo sang kagulangan, nagakaubos man ang isda sa kadagatan

[Blurb sa pahina 22]

“Mga 75 porsiento na sang palangisdaan sa bug-os nga kalibutan ang pirme ginapangisdaan kag ginaabusuhan.”​—United Nations Food and Agriculture Organization

 [Blurb sa pahina 23]

Ang isda amo ang panguna nga ginakuhaan sang protina sang 20 porsiento nga populasyon sang mga tawo

[Retrato sa pahina 23]

Cambodia

[Retrato sa pahina 23]

Negosyo sa pagpangisda, Alaska

[Retrato sa pahina 23]

Democratic Republic of Congo

[Credit Line sang retrato sa pahina 20]

© Janis Miglavs/​DanitaDelimont.com

[Credit Lines sang retrato sa pahina 22]

Top: © Mikkel Ostergaard/​Panos Pictures; middle: © Steven Kazlowski/​SeaPics.com; bottom: © Tim Dirven/​Panos Pictures