Nasapwan na gid Man Namon ang Amon Ginapangita

Panugiron ni Bert Tallman

Nalipay ako sa paghinumdom sang akon kabuhi sang bata pa ako sa Blood Reserve, nga isa ka komunidad sang mga Tumandok nga bahin sang Blackfoot Nation sa Alberta, Canada. Malapit lang kami sa Canadian Rockies kag sa matahom nga Lake Louise.

P ITO kami ka lalaki nga mag-ulutod kag duha ka babayi. Pirme kami nga mag-ulutod sa balay sang amon lola. Mapisan si Lola kag gintudluan niya kami sing tinumandok nga pagkabuhi sang amon katigulangan nga mga Blackfoot. Nakatuon kami sa pagpangipo sing mga wild berry, pagluto sang tradisyunal nga mga pagkaon, kag pagpanghardin. Sang una, ginaupod ako ni Lolo kag ni Tatay sa pagpangayam kag pagpangisda. Ginaayam namon ang mga elk, usa, kag moose bangod sang ila karne kag panit. Mapisan ang amon mga ginikanan kag ginahimo nila ang ila bug-os nga masarangan sa pag-aman sa amon sing maayo nga kabuhi. Makalilipay gid ang akon kabuhi sa amon komunidad.

Apang, nagbag-o ang tanan sang napatay ang amon lola sang 1963. Bisan singko anyos pa lang ako sadto, nagalibog na ang akon ulo sa sini nga hitabo. Wala gid ako nalugpayan sa akon mga nabatian. Bisan bata pa ako, ginapamangkot ko ang akon kaugalingon, ‘Kon may Manunuga gid man, sa diin sia? Ngaa nagakapatay ang mga tawo?’ Kon kaisa nagahibubun-ot ako bangod sang kapaslawan. Kon pamangkuton gani ako sang akon mga ginikanan kon ano ang natabo, ginahambal ko na lang sa ila nga may masakit sa akon lawas.

Pagpakig-angot sa Puti nga mga Tawo

Antes napatay si Lola, halos wala kami nagapakig-angot sa puti nga mga tawo. Kon makita gani namon sila, mabatian ko ang iban nga nagayaguta sa ila subong sang: “Ina nga tawo malaut, hakugan, kag wala sing balatyagon. Indi sila maayo nga mga tawo.” Ginpaandaman ako nga talagsa lang makakita sing mabuot kag masaligan nga puti nga tawo. Bisan pa luyag ko nga makigsugilanon sa ila, nagahalong ako bangod masami nga ginayaguta kag ginapakanubo kami sang mga puti sa amon lugar.

Wala magdugay sang napatay si Lola, nangin palahubog ang akon mga ginikanan, kag amo ini ang nangin pila sa pinakamasubo nga bahin sang akon kabuhi. Sang otso anyos ako, ginkadtuan kami sang duha ka Mormon. Daw maayo man sila nga mga tawo. Nagsugot ang akon mga ginikanan nga mag-entra ako sa isa ka placement program. Suno sa akon nahangpan, ginahimo ini nga programa agod bag-uhon ang Tumandok nga mga kabataan paagi sa pagpapuyo sa ila upod sa mga puti. Bangod sang ila kahimtangan, naghunahuna ang akon mga ginikanan nga mas maayo kon magpuyo ako sa iban nga pamilya. Nakibot ako kag nadismaya bangod nabatian ko sila nga nagahambal nga indi masaligan ang mga puti. Indi ko ini luyag kag nagapangita ako sing paagi nga indi makaupod. Sang ulihi, nagpasugot na lang ako sang ginpasalig ako sang akon mga ginikanan nga maupod man ang akon magulang nga lalaki.

Apang sang nag-abot kami sa Vancouver, British Columbia, ginbulag kami sang akon magulang, kag gindala ako sa lugar nga may kalayuon nga mga 100 kilometros! Naglalain gid ako. Bisan pa maayo nga mga tawo ang nag-ayop sa akon, nabudlayan gid  ako sa akon kahimtangan kag ginakulbaan. Pagligad sing mga napulo ka bulan, nagpauli ako sa amon.

Nagpauli Ako sa Balay

Bisan pa daw wala gid sing pagbag-o ang kahimtangan sa balay, nalipay gid ko nga nakapauli na ako. Sang manug-12 anyos ako, nag-untat sa pagpahubog ang akon mga ginikanan. Nakapaumpaw ini sa akon, apang ako naman ang may malain nga estilo sang pagkabuhi, bangod nangin adik kag palahubog ako. Ginpalig-on ako sang akon mga ginikanan nga mangita sing iban nga buhaton, lakip na ang rodeo, isa ka hampang nga nanamian ko gid. Kinahanglan nga maisog ka sa sini nga hampang. Makasarang ako magsakay sa toro nga baka nga indi mahulog sa sulod sang walo ka segundo samtang nagatumbotumbo ini kag isa lamang ka kamot ang nagauyat sa lubid nga nabalighot sa tiyan sini.

Sang tin-edyer na ako, gintudluan ako sang mga tigulang sa amon tribo tuhoy sa relihion sang mga Tumandok. Interesado gid ako sa sini, bangod wala ako sing pagtahod sa ginatawag nga mga relihion sang mga puti. Nagapati ako nga ang mga kustombre sang mga Blackfoot nagapakita sing kaayo kag hustisya nga wala sa madamo nga “Cristiano” nga relihion. Nanamian ako makig-upod sa mga Tumandok, bangod sang ila paglinahog kag pagkasuod sa ila pamilya kag mga abyan.

Sa sini nga tion, nahibaluan ko man ang madugay na nga inhustisya nga naeksperiensiahan sang mga Tumandok. Ginsugiran ako nga ginlatnan kami sang mga puti sing balatian kag ginpapas nila ang amon panguna nga palangabuhian, ang mga buffalo. Sa pagkamatuod, si Koronel R. I. Dodge, sang U.S. Army, ginreport nga nagsiling: “Patya ang tanan nga buffalo. Kon mapatay ang mga buffalo, mapapas man ang mga Indian.” Nahibaluan ko nga bangod sa iya ginhimo, nagsalangisag ang mga Blackfoot kag nagbatyag sila nga daw wala na sing mahimo.

Dugang pa, gintinguhaan gid sang pila ka lider sang gobierno, upod ang mga kaalyado sini nga relihion nga isimpon sila sa mga puti kag bag-uhon ang mga Tumandok nga ginatamod nila nga indi sibilisado nga mga tawo. Nagapati sila nga dapat bag-uhon ang tanan sa mga Tumandok​—lakip ang ila kultura, pagpati, paggawi, kag lenguahe—​agod mailog nila ang pagkabuhi sang mga puti. Sa Canada, ginaabusuhan ang pila ka kabataan nga mga Tumandok sa ginadayunan nila kag gina-eskwelahan nga mga relihioso nga eskwelahan. Ang iban nangin adik, palahubog, masingki, kag ang pila naghikog. Amo ini ang mga problema nga nagaluntad gihapon sa komunidad sang mga Indian bisan karon.

Agod malikawan ini, ginbiyaan sang pila ka Tumandok ang mga kultura sang Blackfoot. Mas gusto nila makig-istorya sing Ingles sa ila kabataan sangsa ila lenguahe, kag ginatinguhaan nila nga sundon ang paggawi sang mga puti. Apang, imbes nga batunon sila, madamo ang ginyaguta, indi lamang sang pila ka mga puti kundi pati man sang mga Tumandok nga nagatawag sa ila nga “mansanas nga mga Indian”​—pula sa gua apang puti sa sulod.

Makapasubo nga madamo nga Tumandok ang nag-antos sa lainlain nga mga paagi. Ginahandum ko nga mangin maayo ang kahimtangan sang mga tawo sa amon komunidad subong man sang mga yara sa Canada kag Estados Unidos.

Luyag Ko Gid Masapwan ang mga Sabat

Subong isa ka tin-edyer, nagahunahuna ako nga indi ako pagbatunon. Ang akon ginabatyag nga kubos ako sangsa iban nahimo nga kaugot. Naugot pa gani ako sa mga puti. Apang, ginpaandaman ako sang akon mga ginikanan kag tiya nga indi magdumot kag magbalos; sa baylo, ginpalig-on nila ako nga magmapinatawaron kag magmahigugmaon kag indi pagsapakon ang ginabatyag sang iban nga ginapakanubo. Sang ulihi, nahibaluan ko nga suno gali sa prinsipio sang Biblia ini nga laygay. Dugang pa, ginahandum ko gihapon nga masabat ang akon mga pamangkot nga ginapalibugan ko subong isa ka bata. Nagsugod man ako palibog kon ngaa yari kita diri sa duta kag kon ngaa nagapadayon ang inhustisya. Para sa akon, wala sing pulos ang pagkabuhi sing malip-ot kag nian mapatay. Naligban gid ako.

Kon may magkadto nga mga Saksi ni Jehova sa amon balay, ako ang ginapaatubang sa ila. Ginatahod ko sila bangod daw wala man nila kami ginapakanubo. Bisan nabudlayan ako sa paghimo sing nagakaigo nga pamangkot, pirme makawiwili ang amon pag-istoryahanay. Nadumduman ko pa ang pagduaw ni John Brewster kag sang Blackfoot nga Saksi nga si Harry Callihoo. Madugay ang amon pagsugilanon samtang nagalakat kami sa kahilamnan. Ginhatagan nila ako sang libro kag nabasa ko ang katunga sini antes pa ini madula.

 Nangin Rodeo Rider Ako

Nangayo ako sing laygay sa mga tigulang sa amon komunidad. Bisan pa ginaapresyar ko ang ila maayo nga laygay, indi ako kumbinsido sa ila mga sabat sa akon mga pamangkot tuhoy sa kabuhi. Sang 16 anyos ako, naghalin ako sa balay kag nahuyog sa pag-entra sa kompetisyon sa rodeo riding. Ang kalabanan nga mga party nga ginatambungan ko pagkatapos sang kompetisyon may mga paghinubog kag pag-abuso sing droga. Ginakonsiensia ako bangod nahibaluan ko nga sayop ini nga mga buhat kag wala nahamuot ang Dios sa akon estilo sang pagkabuhi. Pirme ako nagapangamuyo sa Manunuga agod mangayo sing bulig nga mahimo ko kon ano ang husto kag masapwan ang sabat sa mga pamangkot nga nagatublag gihapon sa akon.

Sang 1978, sang yara ako sa Calgary, nakilala ko ang isa ka lin-ay nga Tumandok nga si Rose. Mistesa Blackfoot kag Cree sia. Pareho ang amon mga nanamian, kag napahamtang ang akon buot sa iya. Naghigugmaanay kami kag nagpakasal sang 1979. Nakatigayon kami sing kabataan, ang ngalan sang babayi amo si Carma kag ang lalaki si Jared. Mainunungon kag masinakdagon nga asawa si Rose, kag maayo gid nga iloy. Isa ka adlaw, sang ginbisitahan namon ang akon magulang nga lalaki, nakita ko ang isa ka libro nga may tig-ulo nga, Mahimu Ka Mabuhi sing Dayon sa Paraiso sa Duta. * Naintriga gid ako sa akon nabasa kag daw rasonable gid ini. Apang sang nabatyagan ko nga daw nahangpan ko na ang mensahe sang Biblia, nakalab-ot ako sa bahin sang libro nga napuksi ang mga pahina. Ginpangita namon ni Rose ang nadula nga mga pahina, apang wala namon ini makita. Bisan pa sa sini, nangamuyo gihapon ako sing bulig.

Ang Pagduaw sa Pari

Sang tigpamulak sang 1984, ginbun-ag ni Rose ang amon ikatlo nga bata, isa ka matahom nga bata nga si Kayla. Apang pagligad sang duha lamang ka bulan, napatay si Kayla bangod sang sakit sa tagipusuon. Nasubuan gid kami, kag indi ako kabalo kon paano lugpayan si Rose. Ginkumbinsi niya ako nga updan sia sa Katoliko nga pari sa amon komunidad agod malugpayan kag masabat ang amon mga pamangkot.

Ginpamangkot namon ang pari kon ngaa napatay ang amon lapsag kag kon diin na sia karon. Ginsilingan niya kami nga ginkuha sang Dios si Kayla bangod nagakinahanglan sia sing isa pa ka anghel. Naghunahuna ako, ‘Kon ang Dios amo ang Labing Gamhanan nga Manunuga, ngaa ginkuha pa niya ang amon bata agod mangin anghel? Ano ang mahimo sang isa ka lapsag?’ Wala gid ginbuksan sang pari ang Biblia. Nagpauli kami nga wala nalugpayan.

Ginpalig-on Kami sang Pangamuyo

Lunes sadto sang aga sang ulihi nga bahin sang Nobiembre 1984, nangamuyo ako sing malawig. Nagpakitluoy gid ako sa Dios nga buligan ako nga mangin mas maayo nga tawo, nga mahibaluan kon ngaa amo sini ang nagakatabo, kag kon ano ang katuyuan sang kabuhi. Sa sina mismo nga aga, nanuktok sa amon balay ang duha ka Saksi ni Jehova nga sanday Diana Bellemy kag Karen Scott. Sinsero kag mainayuhon gid sila kag nalangkag sa pagpresentar sang ila mensahe. Nagpamati ako, nagkuha sing Biblia kag sing libro nga Survival Into a New Earth, * kag nagpasugot nga balikan ako ni Diana upod sa iya bana nga si Darryl sa sina man nga semana.

Nakalakat na sila sang nakahunahuna ako nga amo na ini ang sabat sa akon pangamuyo. Nalangkag gid ako amo nga indi ako mapahamtang sa balay, nga nagahulat kay Rose gikan sa iya trabaho agod isugid sa iya ang natabo. Nakibot ako sang nagsiling si Rose nga nangamuyo man sia sadto nga gab-i, kag nangabay sia sa Dios nga buligan sia nga masapwan ang matuod nga relihion. Sa sina nga Biernes, ginsugdan namon ang amon una nga pagtuon sa Biblia. Nahibaluan namon sang ulihi nga sa tion sang pagbisita nanday Karen kag Diana sa amon, indi gali nila makita ang mga balay nga luyag tani nila bantalaan. Amo nga sang nakita nila ang amon balay, napahulag sila nga kadtuan kami.

Nasabat Gid Man ang Akon mga Pamangkot!

Sang nagsugod kami sa pagtuon sing Biblia, natingala ang amon pamilya kag mga abyan kag sang primero indi maayo ang ila pagtamod sa amon. Nian gin-ipit nila kami paagi sa pagsiling nga ginauyangan lang namon ang amon kabuhi kag wala ginagamit sing bug-os ang amon mga talento kag mga ikasarang. Apang, namat-od kami nga indi na pagbiyaan ang amon bag-o nga Abyan, ang aton Manunuga nga si Jehova. Kay man, nasapwan namon ang isa ka butang nga tuman ka hamili. Amo ini ang dalayawon nga kamatuoran kag ang sagrado nga  sekreto sa Pulong sang Dios, ang Biblia. (Mateo 13:52) Sang Disiembre 1985, nabawtismuhan kami ni Rose subong mga Saksi ni Jehova. Ginatahod na karon sang amon mga paryente ang mga Saksi ni Jehova, bangod nakita nila ang maayo nga mga pagbag-o sa amon kabuhi sugod sang nabawtismuhan kami.

Huo, nasapwan ko na gid man ang akon ginapangita! Ginasabat sang Biblia ang importante nga mga pamangkot sing simple kag makatarunganon. Nalipay gid ako nga mahibaluan ang katuyuan sang kabuhi, kon ngaa nagakapatay kita, kag ang saad sang Dios nga mahimo namon makaupod liwat ang amon bata nga si Kayla agod makita ang iya pagdaku sa isa ka perpekto nga palibot. (Juan 5:28, 29; Bugna 21:4) Sang ulihi, natun-an ko man nga indi naton dapat pag-abusuhan ang aton lawas, nga dapat naton tahuron ang kabuhi, ukon indi magsugyot sing pagpaindisanay. (Galacia 5:26) Ginbiyaan ko ang kompetisyon sa pagsakay sa toro kag ang rodeo agod pahamut-an ang Dios bisan mabudlay ini nga desisyon.

Ginhilway kami sang Biblia gikan sa mga disparatis nga ginakahadlukan sang madamo nga mga Tumandok. Halimbawa, ang pagpati nga kon may maghapon nga bukaw sa ila balay ukon kon mag-uwang ang ido, nagapahangop nga may mapatay nga katapo sang pamilya. Wala na kami nahadlok nga mahalitan sang mga espiritu nga yara sa buhi kag wala sing kabuhi nga mga tinuga. (Salmo 56:4; Juan 8:32) Sa karon, ginaapresyar gid namon ang dalayawon nga mga tinuga ni Jehova. Madamo ako sing abyan nga may lain nga rasa nga ginatawag ko nga mga utod, kag ginabaton nila ako subong masigkaalagad sang Dios kag wala nila ako ginapakanubo. (Binuhatan 10:34, 35) Madamo sa ila ang nagapanikasog nga makatuon sang amon lenguahe, kultura, kag mga pagpati agod mangin epektibo sa pagpaambit sang mensahe sang Biblia.

Nagapuyo ang amon pamilya sa Blood Reserve, sa bagatnan nga Alberta, kon sa diin may gamay kami nga rantso. Nanamian gihapon kami sang amon Tumandok nga kultura, lakip ang amon tradisyunal nga mga pagkaon, musika, kag sinaot. Wala na kami nagapakigbahin sa tradisyunal nga saot nga ginatawag kon kaisa nga powwows, apang nanamian kami sa pagtan-aw sini kon nagakaigo. Ginatinguhaan man namon nga itudlo sa amon mga kabataan ang tuhoy sa ila ginhalinan kag sang pila ka lenguahe sang mga Blackfoot. Madamo sa mga Tumandok ang kilala nga mainayuhon, mapainubuson, kag mahigugmaon sa ila pamilya kag mga abyan. Kilala man sila sa ila pagkamaamumahon kag pagtahod sa iban, lakip na sa indi mga Tumandok. Ginaapresyar kag ginadayaw ko gihapon ini nga mga kinaiya.

Nagakalipay gid kami sa paggamit sang amon tion kag mga pagkabutang sa pagbulig sa iban nga makatuon tuhoy kay Jehova kag sa paghigugma sa iya. Ang amon bata nga si Jared nagaboluntaryo sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova malapit sa Toronto. Ginhatagan man ako sing pribilehiyo nga mangin isa ka gulang sa Kongregasyon sang Macleod, kag kami nanday Rose kag Carma mga regular payunir, ukon bug-os tion nga mga ebanghelisador. Makalilipay gid ang pagpaambit sing Pulong sang Dios paagi sa amon tumandok nga lenguahe. Makalilipay nga makita ang iban nga nagabaton sang kamatuoran tuhoy sa Manunuga kag sa iya mga katuyuan.

Nagsiling ang Biblia tuhoy kay Jehova: “Kon pangitaon mo sia, makita sia nimo.” (1 Cronica 28:9) Nalipay ako nga gintuman niya ang iya saad paagi sa pagbulig sa akon kag subong man sa akon pamilya nga masapwan ang amon ginapangita.

[Mga nota]

[Blurb sa pahina 13]

‘Kon may Manunuga gid man, sa diin sia? Ngaa nagakapatay ang mga tawo?’

[Blurb sa pahina 16]

‘Madamo sa mga Tumandok ang kilala nga mainayuhon kag mapainubuson’

[Retrato sa pahina 12]

Gintudluan ako ni Lola tuhoy sa kultura sang mga Blackfoot

 [Retrato sa pahina 15]

Nahuyog gid ako sa rodeo

[Retrato sa pahina 15]

Ang pinasahi nga tract nga “You Can Trust the Creator” matigayon sa Blackfoot nga lenguahe kag iban pa

[Retrato sa pahina 15]

Nalipay ako karon sa pagpaambit sang akon ihibalo sa Biblia sa iban

[Retrato sa pahina 15]

Upod sa akon pamilya karon