Pagbantay sa Kalibutan

▪ “Sang ika-20 nga siglo, 100 ka milyon ang napatay sa pagpanigarilyo.”​—WORLD HEALTH ORGANIZATION, SWITZERLAND.

▪ “Sa halos 9000 ka pasyente nga gin-operahan sa tagipusuon [sa United Kingdom] sang 1996 tubtob 2003, tatlo ka pilo ang risgo sang nagpatughong sing dugo nga mapatay sa masunod nga tuig kag halos anom ka pilo ang risgo nga mapatay sa sulod sang 30 ka adlaw kon ipaanggid sa wala nagpatughong sing dugo.”​—NEW SCIENTIST, BRITANYA.

Tion Bala sang Paghidait?

“Ang Krismas isa sa aton pinakamasadya nga kapiestahan,” apang “tion man ini sang kagamo,” siling sang Vi Föräldrar, isa ka magasin para sa mga ginikanan sa Sweden. Ang matuod, sa tion sang Krismas, ang mga pamilya “pirme nagabaisay kag nagakamog sangsa iban nga tion sang tuig.” Ginpamangkot sang magasin ang kapin sa 1,100 ka ginikanan nga may magagmay nga kabataan tuhoy sa ila mga eksperiensia sa tion sang Krismas. Mga 88 porsiento ang nagsabat nga nagabaisay sila “kon paano kag kon sa diin selebrahon ang Krismas.” Madamo ang naugot bangod ginapagustuhan lang sang mga lolo kag mga lola ang ila mga apo sing dulse kag sang di-kinahanglanon nga mga regalo.

Mas Malipayon ang Paghatag

“Mapahalipay ka sang kuarta​—kon manghatag ka,” suno sa ulong dinalan sang The Globe and Mail sang Canada. Bisan pa madamo ang nagapati nga mangin malipayon sila sa paggasto para sa ila kaugalingon, ang mga naggamit sang ila kuarta sa pagbulig sa iban, bisan ano man ini ka diutay, nagsiling nga mas malipayon sila. “Ang manggad indi amo ang basihan sang kalipay, ginpamatud-an ini sang madamo nga pagtuon,” siling sang pamantalaan. “Kon makatigayon na ang tawo sing bastante nga kuarta agod ibakal sang ila panguna nga mga kinahanglanon, ang pagpadamo sing kuarta wala na nagadugang sang ila kalipay.”

Makuha Mo Ini sa Internet!

Nagdesisyon ang mga opisyales sang gobierno sang U.S. nga usisaon kon bala posible nga matigayon sang ila mga kaaway ang “sekreto nga mga hinganiban sa militar” paagi sa Internet, siling sang New Scientist nga magasin. “Nakibot gid sila kay kahapos lang gali ini matigayon.” Paagi sa pag-usisa sang kilala nga mga manugbaligya sa Internet, wala sila nabudlayan sa pagbakal sing “mga proteksion sa lawas sang mga militar sang US,” “nausar na nga nuclear-biological-chemical protective suit,” mga piyesa sang jet fighter, kag “pila pa ka eksklusibo nga kagamitan sang militar.” Wala mahibalui kon diin ini nakuha sang mga manugbaligya, apang ang iban sa ila “ginaimbestigahan na karon,” siling sang magasin.

Dumaan nga Superglue

Sang una, ginapatapikan sang dekorasyon nga pilak nga dahon sang laurel ang helmet sang isa ka Romano nga opisyal sa tion sang parada nga nagagamit sing papilit nga kaangay sang superglue. Indi hungod nga nadiskobrehan ini ni Frank Willer, nagadumala sa pagpangay-o sang mga antigo sa Rhineland Museum sa Bonn, Alemanya. Naggamit sia sing gamay nga lagari sa pagkuha sing gamay nga sampol sa helmet nga metal. Ini nga helmet naghalin pa sang unang siglo B.C.E. kag nahuluman sa suba sang Rhine sa sulod sang 1,500 ka tuig. “Bangod sa kainit sa paglagari, natangtang ang pilak nga dahon sang laurel gikan sa helmet, kag nakita ang agi sang papilit nga daw mga hilo sa gintapikan sini,” paathag niya. Suno sa pag-analisar, ining mapag-on nga papilit human sa aspalto, alkitran, kag sebo sang baka.